Yaşlılarda Düşmeye Yol Açan Faktörler ve Koruyucu Rehabilitasyon Yaklaşımları

Yıl 2018, , 267 - 274, 10.06.2018

Nejla Uzun

https://doi.org/10.17681/hsp.343252

Öz

Dünya Sağlık Örgütü
gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfusun artış göstereceğini bildirmektedir.
Türkiye’de de Dünya’nın her yerinde olduğu gibi yaşlı nüfusta artış olması
beklenmektedir. Yaşlanma ile beraber sık sık fonksiyonel durumda gerileme ve
fiziksel inaktivite nedeniyle denge kayıpları ve sonrasında düşmeler
görülmektedir. Bu derlemedeki amacımız, yaşlılarda denge sorunlarını incelemek,
düşme ile ilgili risk faktörlerini belirlemek ve bunlara karşı
geliştirilebilecek koruyucu rehabilitasyon yaklaşımlarını tartışmaktır. Denge
bozukluklarına yol açan problemlerin oluşmasını önlemek, denge reaksiyonlarını
geliştirmek, düşmelere yol açabilecek etkenlerin erken dönemde tedavi
edilmelerini sağlamak ve kalıcı problemlerin etkilerini en aza indirmek
koruyucu rehabilitasyonun amaçlarını oluşturmaktadır. Bu amaçları
gerçekleştirmek için her yaşlının kendine özgü sağlık durumu dikkate alınarak
primer, sekonder ve tersiyer koruma olmak üzere üç farklı koruyucu
rehabilitasyon yaklaşımı belirlenmiştir. Rehabilitasyonda primer koruma
herhangi bir hastalık oluşmadan önce alınabilecek önlemleri ifade eder.
Sekonder koruma erken tanı, uygun tedavi ve komplikasyonların
sınırlandırılmasından oluşur. Tersiyer koruma, ortaya çıkmış hastalığa bağlı
olarak oluşabilecek sakatlık ve geri dönüşü olmayan bozuklukların en aza
indirgenmesi, hastanın bu durumuna alışması sağlanarak yaşam kalitesinin
artırılması için alınması gereken önlemlerdir. Bu derlemede yaşlılarda düşmeye
yol açan faktörler ve koruyucu rehabilitasyon yaklaşımları bu prensipler
çerçevesinde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

yaşlı, postural denge, kazara düşmeler

Factors which Lead to Falls in Elderly and Preventive Rehabilitation Approaches

Öz

World Health
Organization has announced that the population of the elderly would increase in
the developing countries. As it happens everywhere in the world, an increase is
also expected in Turkey among the population of the elderly. Alongside with
aging, frequently a decline in functional state and loss of balance and
fallings due to physical inactivity has been observed. Our purpose in this
edition is to analyze the problems of balance among the elderly, determine the
risk factors in regards to falling, and discuss the preventive rehabilitation
approaches to be developed against them. Preventing the problems leading to
equilibrium disorders and improving the balances, ensuring that the factors
that may lead to falls are treated in the early stages, and the effects of
permanent problems are the most important goals of preventive rehabilitation.
To realize those purposes, three different protective rehabilitation approaches
have been determined such as the primary, secondary and tertiary protection by
taking every elderly’s distinctive health situation into account. Primary
protection in rehabilitation refers to the precautions that may be taken before
formation of any sickness. Secondary protection is composed of early diagnosis,
proper treatment and limitation of complications. Tertiary protection is the
least costly disability and irreversible disorders that can occur due to
emerging disease and encourages the patient to take precautions to adapt to
this situation and increase the quality of life. Factors which lead to falls in
elderly and preventive rehabilitation approaches in this review are covered
detail in the framework of these principles.

Anahtar Kelimeler

Elderly, Postural Balance

Kaynakça

• 1. Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi [Aging and aging epidemiology]. Klinik Gelişim [Clinical Development] 2012; 25(3):1-3.
• 2. Erbaş F, Akın A. Yaşlılık, sağlık ve kadın [Old age, health and woman]. Sağlık ve Toplum [Health and Society] 2008;18(3-4):1-10.
• 3. Chang M, Huang Y, Jung H. The effectiveness of the exercise education programme on fall prevention of the community dwelling elderly. Hong Kong Journal of Occupational Therapy 2011;21(2):56-63.
• 4. Terzi R, Terzi H. Geriatrik hastalarda tekrarlayan düşmeler ile ilişkili faktörler [Factors Associated with Recurrent Falls in Geriatric Patients]. FTR Bil Der [J PMR Sci] 2013;16(1):96-101.
• 5. Gökulu G, Uluocak Ş, Aslan C, Bilir O. Çanakkale merkezindeki 65 yaş ve üzeri yaşlıların yaşam kalitesini etkileyen faktörler [The factors affecting the quality of life among 65 years or older individuals living in the city center of çanakkale]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi [The Journal of International Social Research] 2014;7(34):666-677.
• 6. Günsoy G, Tekeli S. Nüfusun yaşlanması ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir analiz [Population aging and economic growth relation: An analysis on Turkey]. Amme İdaresi Dergisi [Journal of Amme İdaresi] 2015;48(1):35-87.
• 7. Pınar ŞE, Demirel G. Huzurevinde yaşayan orta yaş ve yaşlı bireylerde günlük yaşam aktiviteleri, öz-bakım gücü ve yaşam doyumunun incelenmesi [Daily Life Activities, Self-Care Ability and Life Satisfaction in Middle-aged and Elderly People Living in Nursing Homes]. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi [Elderly Issues Research Journal] 2016;9(1):39-52.
• 8. Akın A. [Social Gender and Ageism]. Aslan D, Ertem M, editörler. Yaşlı Sağlığı Sorunlar ve Çözümler. 1. Baskı. Ankara: 2012.p.17-25.
• 9. Yıldırım B, Özkahraman Ş, Ersoy S. Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler ve hemşirelik bakımı [Physiological Changes in Elderly and Nursing Care]. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi [Journal of Duzce University Institute of Health Sciences] 2012;2(2):19-23.
• 10. Ceceli E, Kocaoğlu S, Güven D, Okumuş M, Gökoğlu F, ve Yorgancıoğlu R. Geriatrik hastalarda denge, yaş ve fonksiyonel durum ilişkisi [Relation of Balance, Age and Functional Status in Geriatric Patients]. Türk Geriatri Dergisi [Turkish Journal of Geriatrics] 2007;10(4):169-172.
• 11. Balaban Ö, Nacır B, Erdem HR, Karagöz A. Denge fonksiyonunun değerlendirilmesi [The evaluation of balance function]. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi [Journal of Physical Medicine and Rehabilitation Sciences] 2009;12(3):133-139.
• 12. Onat ŞŞ, Özişler Z, Köklü K. Osteoporotik yaşlılarda denge bozukluğu [Balance disorders in the osteoporotic elderly]. Türk Osteoporoz Dergisi [Turkish Journal of Osteoporosis] 2013;19(3):87-9.
• 13. Pasquetti P, Apicella L, Mangone G. Pathogenesis and treatment of falls in elderly. Clin Cases Miner Bone Metab. 2014;11(3):222-5. 14. Al-Aama T. Falls in the elderly:spectrum and prevention. Can Fam Physician 2011;57(7):771-6.
• 15. Monica R.Perracini, Luiza F.Teixeira, Juliane L. A. Ramos, Raquel S. Pires, Myrian S. Najas. Fall-related factors among less and more active older outpatients. Rev Bras Fisioter 2011:1-7.
• 16. Atay E, Akdeniz M. Yaşlılarda düşme, düşme korkusu ve bedensel etkinlik [Falls in Elderly, Fear of Falling and Physical Activity]. GeroFam [Gerofam Medicine Journal] 2011; 2(1): 11-28.
• 17. Bruce J et al. The design and development of a complex multifactorial falls assessment intervention for falls prevention: The Prevention of Falls Injury Trial (PreFIT). BMC Geriatr 2017;17(1):116.
• 18. Deandrea S, Lucenteforte E, Bravi F, Foschi R, La Vecchia C, Negri E. Risk factors for falls in community-dwelling older people: a systematic review and meta-analysis. Epidemiology 2010;21(5):658-68.
• 19. Lord SR, Smith ST, Menant JC. Vision and falls in older people: risk factors and intervention strategies. Clin Geriatr Med. 2010;26(4):569-81. 20. Çınarlı T, Koç Z. 65 yaş ve üzeri yaşlılarda düşme risk ve korkusunun günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine etkisi [Effect Of Rısk And Fear Of Fallıng On Qualıty Of Lıfe And Daıly Lıvıng Actıvıtıes In Elderly Over 65]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi [Gümüşhane University Journal of Health Sciences] 2015;4(4):660-679.
• 21. Smith AA, Silva AO, Rodrigues RA, Moreira MA, Nogueira JA, Tura LF. Assessment of risk of falls in elderly living at home. Rev Lat Am Enfermagem 2017;25(1):27-54.
• 22. Oh-Park M, Xue X, Holtzer R, Verghese J. Transient versus persistent fear of falling incommunity-dwelling older adults: incidence and risk factors. J Am Geriatr Soc. 2011;59(7):1225–31.
• 23. Scheffer AC, Schuurmans MJ, Van Dijk N, Van der Hooft T. Fear of falling: measurement strategy, prevalence, risk factors and consequences among older persons. Age Aging 2008; 37(1):19-24.
• 24. Greenberg SA. Analysis of Measurementtools of fear of falling for high-risk, community dwelling older adults. Clin Nurs Res 2012;21:113–30. 25. Park JH, Cho H, Shin JH, Kim T, Park SB, Choi BY, et al. Relationship among fear of falling, physical performance, and physical characteristics of the rural elderly. Am J Phys Med Rehabil 2014;93(5):379-86.
• 26. Austin N, Devine A, Dick I, Prince R, Bruce D. Fear of falling in older women: a longitudinal study of incidence, persistence, and predictors. J Am Geriatr Soc 2007;55:1598-1603.
• 27. Dohrn IM, Hagströmer M, Hellenius ML, Stahle A. Gait Speed, Quality of Life, and Sedentary Time are Associated with Steps per Day in Community-Dwelling Older Adults with Osteoporosis. J Aging Phys Act. 2016 ;24(1):22-31. 28. Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve fiziksel aktivite [Older adults and physical activity]. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi [J Turgut Ozal Med Cent] 2008;15(3):219-224.
• 29. Eskiyurt N. Osteoporoz rehabilitasyonunda fiziksel aktivite ve beslenme [Physical Activity and Nutrition in Osteoporosis Rehabilitation]. Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Özel Dergisi [Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst- Special Topics] 2009;2(3):95-100. 30. Karinkanta S, Piirtola M, Sievanen H, U usi-Rasi K, Kannus P. Physical therapy approaches to reduce fall and fracture risk among older adults. Nat Rev Endocrinol 2010; 6(7):396-407.
• 31. Chang YC, Wang JD, Chen HC, Hu SC. Aerobic-synergized exercises may improve fall-related physical fitness in older adults. J Sports Med Phys Fitness 2017; 57(5):660-669.
• 32. Sherrington C, Tiedemann A, Fairhall N, Close JC, Lord SR. Exercise to prevent falls in older adults: an updated meta-analysis and best practice recommendations. N S W Public Health Bull. 2011;22(3-4):78-83.
• 33. Bouaziz W, Vogel T, Schmitt E, Kaltenbach G, Geny B, Lang PO. Health benefits of aerobic training programs in adults aged 70 and over: a systematic review. Arch Gerontol Geriatr. 2017;69(1):110-127.
• 34. Lee PG, Jackson EA, Richardson CR. Exercise Prescriptions in Older Adults. Am Fam Physician 2017; 95(7):425-432. 35. Noradechanunt C, Worsley A, Groeller H. Thai Yoga improves physical function and well-being in older adults: A randomised controlled trial. J Sci Med Sport 2017;20(5):494-501
• 36. Granacher U, Gollhofer A, Hortobágyi T, Kressig RW, Muehlbauer T. The importance of trunk musclestrength for balance, functionalperformance, and fall prevention in seniors: a systematic review. Sports Med 2013;43(7):627-41.
• 37. Boylu AA. [The Relationship Between Housing And Quality Of Life In Older Ages]. Toplum ve Sosyal Hizmet 2013;24(1):145-156.
• 38. Almeida ST, Soldera CL, Carli GA, Gomes I, Resende T de L. Analysis of extrinsic and intrinsic factors that predispose elderly individuals to fall. Rev Assoc Med Bras 2012; 58(4):427-433.