Bir Tıp Fakültesi Hastanesi Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı-Güvenliği Durumu ve Risk Faktörleri

Yıl 2018, , 367 - 375, 14.10.2018

Cansu Karabiber , Gülay Sarb , Nazan Savaş

https://doi.org/10.17681/hsp.366638

Öz

Amaç: Sağlık çalışanları iş yerlerinde birçok
tehlike, kaza ve hastalık riski ile karşı karşıyadır. Bu çalışmanın amacı bir
üniversite hastanesi sağlık çalışanlarının iş sağlığı-güvenliği durumunu
saptayarak, risk faktörlerini belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel nitelikteki çalışma 2017’de Hatay Mustafa
Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde yapılmıştır. Araştırma evreni
855 sağlık çalışanı olup, üç günlük veri toplama sürecinde %30,4 (260)’üne
ulaşılmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden 209 (%80,0) kişiye anket ve
“Hastanelerde Çalışan Sağlık Personeli İş Güvenliği Ölçeği” uygulanmıştır.
Ölçek likert tipinde olup, 7 faktörden oluşmaktadır. Ölçekten maksimum 6 puan
alınmakta, puan 6’ya yaklaştıkça iş güvenliğinin sağlandığı yönünde yorumlanmaktadır.
Analizlerde Student-T, tek yönlü varyans ve Pearson Korelasyon testleri
kullanılmıştır. Bulgular: Sağlık
personelinin yaş ortalaması 30,8±6,1, %61,2’si kadın, %37,8’si hemşire ve
%24,4’ü hekimdir. %72,7’si el dezenfektanını, %82,8’i eldiveni kullanmakta;
%93,7’si sabuna, %90,3’ü el dezenfektanına, %87,9’u eldivene ulaşabilmektedir.
İş güvenliği ölçeğinden aldıkları genel puan ortalaması 2,9±0,9 (1,00-5,69)
olup, normal dağılım göstermektedir (p>0,05). Kadınların puan ortalaması
2,7±0,8 iken, erkeklerinki 3,2±1,0’dır (p=0,002). Çocuğu olanların puan
ortalaması daha yüksektir (p=0,003). Dahili branştakilerin puan ortalaması
2,69±0,9 iken cerrahi branştakilerin 3,17±0,9, temel branştakilerin ise
2,72±0,9’dir (p=0,004). En düşük puanlar sırasıyla Faktör 1 (Mesleki
Hastalıklar ve Şikayetleri) ve Faktör 4’den (Yönetsel Destek ve Yaklaşımlar)
alınmıştır. Sonuç: Hastane sağlık
çalışanlarının iş güvenliği ölçeği puan ortalaması tam puanın yarısına
yakındır. Kadınların, dahili branş çalışanlarının ve çocuğu olmayanların iş
sağlığı-güvenliği algısı daha düşüktür.

Anahtar Kelimeler

Hastane, İş Sağlığı, İş Sağlığı Hizmetleri, Sağlık Çalışanlar

Occupational Health-Safety Status and Risk Factors in Health Workers of a Medical Faculty Hospital

Öz

Aim:Healthcare workers are susceptible
to numerous risks of danger, illness and accidents. The aim is to determine the
condition of occupational health-safety and risk factors in a university
hospital health workers. Materials and
Methods:A cross-sectional study was conducted at Mustafa Kemal University
Hospital in 2017. We reached 30.4% (260 healthcare worker) of the research
population (855) in three days of data collection, 209 (80,0%) persons were
participated. The survey and ‘‘Healthcare Worker’s Work Safety Scale’’ were
applied. The scale is likert type, consist of 7 factors and maximum 6 points.
Student-T, One Way ANOVA and Pearson Correlation tests were used. Results:The mean age of health workers
is 30,8±6,1, 61,2% is woman, 37,8% is nurse and 24,4% is physcian. 72,7% of
them are using hand sanitizer, 82,8% of them are using handglove; 93,7% , 90,3%
and 87,9%of them find soap, hand sanitizer and glove available respectively.
The mean score of the healthcare workers on scale is 2,9±0,9(1,00-5,69) and
shows normal distribution(p>0,05). While woman’s mean score is 2,7±0,8,
man’s is 3,2±1,0(p=0,002). The mean score of them in medical disciplines is
2,69±0,9, surgical disciplines is 3,17±0,9 and basic sciences disciplines is
2,72±0,9(p=0,004). They having child have high mean score(p=0,003). The lowest
mean scores of the scale are on Factor-1 (occupational diseases and complaints)
and Factor-4 (administrative support and approaches). Conclusion:Hospital health workers' job security score average is
close to half of full score. Perception on occupational health and safety of
woman,  in medical disciplines and
without having a child are lower. 

Anahtar Kelimeler

Health service

Kaynakça

• 1.http://www.istesaglikdergisi.com.tr/index.php/temmuz-2010/72-is-sagligi-guvenligi-vesorumluluklar (Erişim Tarihi:14.12.2017).
• 2.Sabuncuoğlu Z. İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Ezgi Kitabevi; 2000. 3.Abdullah NAC, Spickett JT, Rumckev KB, Dhaliwal SS. Validity and reliability of the safety climate measurement in Malaysia. International Review of Business Research Papers 2009;5:111-141.
• 4.Bektaş G, İşçi E, Haçıroğlu M. Tıbbi atıkların çevre sağlığına etkileri ve Haseki Devlet Hastanesi ve İ.Ü. Kardiyoloji Enstitüsü’nde hasta başına düşen tıbbi atik miktarının tespiti ile ilgili bir araştırma. Hastane Yönetimi 2005;Temmuz-Ağustos-Eylül:24-31.
• 5.Bahçecik, N, Öztürk, H. The occupational safety and health in hospital from the point of nurses. Colleguim Antropologicum, 2009; 33 (4): 1205-1214
• 6.Joint Commission International accreditation standardsfor hospitals,standards lists version. USA: Joint Commission International; 2010.p.193-195.
• 7.Çinal A, Demir M. Hastanelerde hizmet standartları. T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara: Pozitif matbaa Ltd. Şti.; 2011.
• 8.Hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanmasına dair yönetmelik. Resmi Gazete, 06 Nisan 2011, Sayı 2789
• 9.Kelafant, 1999; NIOSH, 1998; OSHA, 1993; OSHA, 1999
• 10.Gül A, Üstündağ H, Kahraman B, Pürisa S. Hemşirelerde kas iskelet ağrılarının değerlendirilmesi. HSP 2014; 1: 1-10.
• 11.Aiken, Clarke ve Sloane, 2002; Bach, 2000; Holden, 2005; ILO, 1999; ILO, 2002; Ostry ve Spiegel, 2004; Øvretveit, 2003; Rogers, Hwang, Scott ve ark., 2004
• 12.ILO, 2002; Ostry ve Spiegel, 2004
• 13.Altıok M, Kuyurtar F, Karaçorlu S, Ersöz G, Erdoğan S. Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınan Önlemler , Onuncu İç Hastalıkları Kongresi , 15- 19 Ekim 2008
• 14.Pittet D. Improving compliance with hand hygiene in hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol 2000; 21:381–386
• 15.Pittet D, Hugonnet S, Harbarth S et al. Effectiveness of a hospital-wide programme to improve compliance with hand hygiene. Lancet 2000; 356: 1307–1312
• 16.Pittet D. Compliance with hand disinfection and its impact on hospital-acquired infections. ] Hosp infect 2001; 48: 40–46.
• 17.Erol S. Sağlık Çalışanlarında Kan ve Vücut Sıvılarıyla Olan Mesleki Temaslar
• 18.Öztürk H, Babacan E, Anahtar EÖ. Hastanede çalışan sağlık personelinin iş güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences2012;1(4):252-268
• 19.Çelikkalp Ü, Varol Saraçoğlu G, Keloğlu G.Hemşirelerin çalışma ortamlarında iş güvenliği uygulamalarının değerlendirmesi , TAF Preventive Medicine Bulletin,2016
• 20.Abacıgil F , Çapacı B, Beşer E, Gürcan B, Avcil M, Uğurlu A. Sağlık personellerinin iş güvenliği algısı ve iş kazaları ile ilişkisi 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Özet Kitabı 2015:658-659
• 21.Özmusul B, Ulutaşdemir N, H Balsak. Özel bir hastanede görev yapan hekim dışı sağlık çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kapsamında karşılaştıkları risk ve tehlikelerin iş stresi düzeylerine etkisi 2015, 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Özet Kitabı 2015;252-253
• 22.Uçak A. Sağlik Personeli̇ni̇n Maruz Kaldiği İş Kazalari Ve Geri̇ Bi̇ldi̇ri̇mleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇ , Afyonkarahi̇sar Kocatepe Üni̇versi̇tesi̇ Sağlik Bi̇li̇mleri̇ Enstitüsü,2009
• 23.ÇELİK Y, AKDUMAN D, KIRAN S. Sağlık Çalışanları ve Öğrencilerin Kan ve Vücut Sıvılarıyla Bulaşan Enfeksiyonlar, Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Hakkındaki Bilgi Düzeyleri, Temas Sıklıkları, Serolojik Durumları ve Hepatit B Aşılanma Durumlarının Değerlendirilmesi , Turkiye Klinikleri J Med Sci 2010;30(4):1246-55
• 24.Önal Ö. Aci̇l Sağlık İstasyonlarında Çalışan Personeli̇n Mesleki̇ Ri̇sk Durumları ,Journal of Contemporary Medicine 2015;5(4): 239-244 Doi: 10.16899/ctd. 46579
• 25.Flores A, Pevalin DJ. Health care workers compliance with glove use and the effect of glove use on hand hygiene compliance. Br J Infect Control 2006; 7(6):15-9.
• 26.Çalışkan D, Akdur R. Ankara Üni̇versi̇tesi̇ Tip Fak. Hastanesi̇nde Çalişan Hemşi̇releri̇n Kendi̇ Bi̇ldi̇ri̇mleri̇ İle Karşilaştiklari Mesleki̇ Ri̇skler ,Ankara Üni̇versi̇tesi̇ Tip Fakültesi̇ Mecmuasi Cilt 54. Savı 2.2001 135-142