Adölesanlarda Meyve-Sebze Tüketimi İçin Değişim Süreci Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 106 - 114, 03.05.2016

Saime Erol , Ayşe Ergün , Hasibe Kadıoğlu

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, DiNoia ve arkadaşları tarafından geliştirilen Meyve ve Sebze  Tüketimi Değişim Süreci Ölçeği (MSTDSÖ)’ni Türkçe’ye uyarlamak ve ölçeğin güvenirlik ve geçerlik analizlerini yapmaktır. Yöntem: Araştırmanın evrenini İstanbul ili Üsküdar ilçesinde bulunan dört kamu ilköğretim okulunun 6-8. sınıf öğrencileri (n=1516) oluşturdu. Veriler Mart-Mayıs 2011 tarihleri arasında, tanıtıcı bilgi formu ve Meyve ve Sebze  Tüketimi Değişim Süreci Ölçeği ile toplandı. Ölçeğin güvenilirliği, iç tutarlılık ve test-tekrar test ile, geçerliliği kapsam geçerliği ve yapı geçerliliği ile değerlendirildi. Yapı geçerliği doğrulayıcı faktör analizi, açımlayıcı faktör analizi ile test edildi. Bulgular: Tüm ölçek için iç tutarlılık güverlirliği Cronbach’s Alfa katsayısı .91, bilişsel süreçler alt boyutu için .79, davranışsal süreçler için .90 bulundu. Ölçek alt boyut madde toplam korelasyonları, pozitif  yönde ve istatistiksel olarak ileri düzeyde  anlamlıydı (p<.001). Test-tekrar test güvenirliği korelasyon değeri . 81 bulundu. Geçerlik bulguları; kapsam geçerliği indeksi .94 bulundu. Açımlayıcı faktör analizi ölçeğin orijinali ile uyumlu faktör yapısına sahip olduğunu gösterdi.Doğrulayıcı Faktör Analizi ve uyum iyiliği değeri (x²/sd ve SRMR) kabul edilebilir değerde olduğunu ve orjinal faktör yapısının doğrulandığını gösterdi. Sonuç: Meyve sebze tüketimi değişim süreci ölçeğinin Türkçe formu yüksek güvenirlik, iyi kapsam ve yapı geçerliğine sahiptir. 

Atıf: Erol S, Ergün A, Kadıoğlu H. Adölesanlarda Meyve ve Sebze Tüketimi Değişim Süreci Ölçeği Türkçe Forunun Güvenilirlik ve Geçerliliği. HSP 2016;3(2):106-114

Reliability and Validity of the Turkish Version of the Process of Change Scale for Fruit and Vegetable Consumption in Adolescents

Objective:The aim of this research was to examine the psychometric properties of the Turkish version of the Processes of Change Scale for fruit and vegetable consumption in adolescents. Methods: The study population consisted of 6th - 8th grade students (n=1516) in the second tier of the four elementary public education system in the district of Üsküdar/Istanbul. Data were collected March to May 2011, using by “socio demographic questionaire” and “The processes of change Scale” for vegetable and fruit consumption in adolescents. The scale reliability was evaluated in terms of internal consistency reliability and testretest reliability. Construct validity of the scales was assessed by using exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis. Validity was assessed in terms of content and construct validity. Result: The all scale, internal consistency Cronbach's alpha coefficient was found .91, cognitive processes subscale .79, behavioral processes .90. Scale subscale item-total score correlations was found positive and statistically significant (p <.001). Test-retest reliability correlation was .81, found. Validity findings; content validity index was over .94 for all the scale and showed that good content. Exploratory factor analysis showed that the factor structure of the original compatible with all scales. Confirmatory Factor Analysis and goodness of fit value is (x2/sd ve SRMR) within acceptable values, and showed that the factor structure of the original verification. Conclusion: The consumption of fruit and vegetables, the process of change scale, the Turkish form of high reliability, has good content and construct validity.
Keywords: Adolescent, fruit, vegetable, Transtheoritical Model, Processes of Change Scale

To cite this article: Erol S, Ergün A, Kadıoğlu H. Reliability and Validity of the Turkish Version of the Process of Change Scale for Fruit and Vegetable Consumption in Adolescents. HSP 2016;3(2):106-114.

Anahtar Kelimeler

Adölesan, meyve, sebze, Transteoretik Model, Değişim Süreci Ölçeği,

Kaynakça

• Hartley L, Igbinedion E, Holmes J, Flowers N, Thorogood M, Clarke A, Stranges S, Hooper L, Rees K. Increased consumption of fruit and vegetables for the primary prevention of cardiovascular diseases. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013; 6: CD009874.
• He FJ, Nowson CA, Lucas M, MacGregor GA. Increased consumption of fruit and vegetables is related to a reduced risk of coronary heart disease: meta-analysis of cohort studies. Journal of Human Hypertension 2007; 21(9):717-728.
• Dauchet L, Amouyel P, Hercberg S, Dallongeville J. Fruit and vegetable consumption and risk of coronary heart disease: a meta-analysis of cohort studies. Journal of Nutrition 2006; 136(10): 2588-2593.
• Boeing H, Bechthold A, Bub A, Ellinger S, Haller D, Kroke A et al. Critical review: vegetables and fruit in the prevention of chronic diseases. European Journal of Nutrition. 2012;51(6):637-663.
• Whelton SP, Hyre AD, Pedersen B, Yi Y, Whelton PK, He J. Effect of dietary fiber intake on blood pressure: a meta-analysis of randomized, controlled clinical trials. Journal of Hypertension 2005;23(3):475-4781.
• Streppel MT, Arends LR, van 't Veer P, Grobbee DE, Geleijnse JM. Dietary fiber and blood pressure: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Archives of Internal Medicine 2005; 165(2):150-156.
• Weickert MO, Pfeiffer AF. Metabolic effects of dietary fiber consumption and prevention of diabetes. Journal of Nutrition 2008;138(3):439-442.
• Howarth NC, Saltzman E, Roberts SB. Dietary fiber and weight regulation. Nutrition Reviews 2001; 59(5):129-139.
• Lim SS, Vos T, Flaxman AD, Danaei G, Shibuya K, Adair-Rohani HA et al. A comparative risk assessment of burden of disease and injury attributable to 67 risk factors and risk factor clusters in 21 regions, 1990-2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet 2012; 15: 380(9859):2224-2260.
• Gözü A. Mardin ili ilköğretim okullarında 615 yaş grubu öğrencilerde kilo fazlalığı ve obezite prevalansı. Tıp Araştırmaları Dergisi 2007; (5):31-35.
• Mota J, Fidalgo F, Silva R, Ribeiro JC, Santos R, Carvalho J, Santos MP. Relationships between physical activity, obesity and meal frequency in adolescents. Annals of Human Biology 2008;(3):1-10.
• Stang J, Bayerl CT. Position of theAmerican Dietetic Association: Child and adolescent food and nutrition programs. J Am Diet Assoc 2003; 103: 887- 893.
• Eaton DK, Kann L, Kinchen S, Shanklin S, Ross J, Hawkins J, Harris WA, Lowry R, McManus T, Chyen D, Lim C, Brener ND, Wechsler H. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Youth risk behavior surveillance—United States, 2007. MMWR Surveill Summ, 2008 (6): 57 (SS04); 1-131
• Baş M, Altan T, Dinçer D, Aran E, Kaya HG, Yüksek O. Determination of dietary habits as a risk factor of cardiovascular heart disease in Turkish adolescents. Eur J Nu 2005; 44:174-182.
• Yorulmaz F, Aktürk Z, Dağdeviren N, Dalkılıç A. Smoking among adolescents: relation to school success, socioeconomic status, nutrition, and selfesteem. Swiss Med Wkly: 2002; 132(31-32):449-454.
• Aksoydan E, Çakır N. Adölesanların beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyleri ve vücut kitle indekslerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2011; (53): 264-270
• Prochaska JO, Velicer WF. The transtheoretical model of health behavior change. Am J Health Promot. 1997;12:38-48.
• Erol S. Erdoğan S. Sağlık Davranışlarını değiştirmek ve geliştirmek için Transteoretik Modelin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10(2): 82-86.
• Prochaska JO, DiClemente CC. Transtheoretical Therapy: toward a more integrative model of change, Pscychotherapy: theory Research and Practice. 1982; 19, 316288.
• Prochaska JO. Strong and weak princples for progressing from precontemplation to action on the basis of twelve problem behaviors. Health Psychology 1994; 13(1): 47-51
• DiNoia J, Schink PS, Prochaska OJ, Contento RI. Application of the transtheoretical model to fruit and vegetable consumption among economically disadvantaged Africanamerican adolescents: preliminary findings. Am J Health Promot. 2006; 20(5): 342–348.
• Mao C, Xu L, Xu L, Ma H, Liu T, Qu X, Hu H, Yang Q. Assessment of fruit and vegetable ıntake behavior among adolescents in hangzhou, China. The Indian Journal of Pediatrics 2012; 79(9): 1218-1223
• Horwath CC, Nigg CR, Motl RW, Wong KT, Dishman RK. Investigating Fruit and vegetable consumption using the transtheoretical model. American Journal of Health Promotion 2010; 24(5), 324333.
• Bahar Z. Okul Sağlığı Hemşireliği. DEUHYO ED 2010; 3 (4): 195-200
• Lynn MR. Determination and quantification of content validity. Nur Res. 1986; 35:382-385.
• Polit DF, Beck CT. The content validity index: are you sure you know what’s being reported? Critique and recommendation. Res Nurs Health 2006; 29:489-497.
• Şimşek ÖF. Yapısal eşitlik modellemesine giriş: temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Cem Web Ofset, 2007; 12.
• Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz MB. Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine. 2000; 25(24): 3186-3191.
• Esin MN. Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. Erdoğan S, Nahçivan N, Esin MN. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi, 2014; 217-230.
• Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 5. Baskı, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014;16-58.
• Çakmur H. Araştırmalarda Ölçme Güvenilirlik – Geçerlilik. TAF Prev Med Bull, 2012; 11(3): 339-344
• Çokluk O, Şekercioglu G, Büyuüköztürk S. Acımlayıcı Faktor Analizi icinde Sosyal Bilimler icin Cok Degiskenli Istatistik. İkinci baskı, Ankara: Pegem Akademi 2012. 177-249