Tip 2 Diyabet Hastalarında Diyabet Kontrolünü Zorlaştıran Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 3, 376 - 386, 14.10.2018

Yavuz Üren , Elanur Yılmaz Karabulutlu

https://doi.org/10.17681/hsp.368973

Öz

Amaç: Araştırma Tip 2
diyabetli hastalarda diyabet kontrolünü zorlaştıran faktörlerin belirlenmesi
amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan bu
araştırma Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi iç hastalıkları
polikliniklerinde yapılmıştır. Araştırma Nisan-Ağustos 2015 tarihleri arasında
muayene ve kontrol için başvuran ve araştırma kriterlerine uyan 150 Tip 2
Diyabetli hasta ile yürütülmüştür. Hastaların kişisel ve ıbbi özelliklerinin
belirlenmesi için ''Hasta Bilgi Formu'' ve diyabet kontrolünü zorlaştıran
faktörlerin belirlenmesi için ''Diyabet Bakım Profili'' ölçeği kullanılmıştır.
Verilerin analizi SPSS 23 paket programı ile yapılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya
alınan hastasının yaş ortalaması 56.77±10.43 yıl, Açlık Kan Şekeri ortalama
214.04±87.74, HbA1c ortalaması 10.17±2.63 ve Beden Kitle İndeksi 29.53±5.05 bulunmuştur. Diyabetli
hastaların diyabet yönetimini zorlaştıran faktörlerden en yüksek puan
ortalaması negatif tutum (3.09±1.14)
alt boyutunda bulunmuştur. Hastaların diyabet yönetimini zorlaştıran
faktörlerden en düşük puan ortalaması ise tedavi engellerinde (1.31±0.56) bulunmuştur. Hastaların
cinsiyet, yaş, eğitim, çalışma durumu, meslek, ekonomik durum gibi
sosyodemografik özellikleri ile tanı süresi, kontrollerini düzenli yaptırma
durumu, hastaneye yatış sayısı,  tedavi
şekli ve diyabete bağlı gelişen kronik komplikasyon varlığı gibi hastalığa
ilişkin özelliklerin diyabet kontrolünü zorlaştıran faktörleri etkilediği
görülmüştür (p<0.05). Sonuç: Tip
2 diyabet hastalarının metabolik kontrolünün iyi düzeyde olmadığı ve hastalığa
karşı negatif tutumlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların bazı
sosyodemografik ve hastalığa ilişkin özelliklerinin diyabet yönetimini
zorlaştırdığı gözlenmiştir. Hastaların diyabet yönetimi konusunda daha fazla
desteklenmesi, olumsuz tutumlarının değiştirilmesi konusunda uygun girişimlerin
yapılması, hastaların karşılaştıkları kontrol problemlerinin ve etkilenen
sosyal ve kişisel gereksinimlerinin belirlenmesi ve engellerin ortadan
kaldırılmasına yönelik girişimlerin planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

diyabet bakım profili (DCP), tip 2 diyabetes mellitus, hemşirelik

Investigating the Factors that Complicate Diabetes Control in Patients with Type 2 Diabetes

Öz

Aim: The study aimed to identify the factors that complicate the management
of diabetes of Type 2 Diabetes Mellitus patients to disease processes. Material and Method: This descriptive
study was conducted with 150 Type 2 Diabetes Mellitus patients who consulted
Van Regional Training and Research Hospital Internal Medicine Polyclinics for
medical exam and control between April-August 2015 and who fit the research
criteria. In the study, “Patient
Information Form” was used to identify patients’ personal and medical
characteristics and “Diabetes Care Profile” scala to determine the factors that
complicated diabetes control.  SPSS
23 statistics software program was used in data analysis. Results: Mean age for 150 participants was
found to be 56.77±10.43 years, mean Fasting Blood Glucose was 214.04±87.74, HbA1c was 10.17±2.63 and Body Mass Index was found to be 29.53±5.05.
Negative attitude mean score was identified to be the highest (3.09±1.14) factor among salient factors that complicated diabetes management whereas
barriers in treatment had the lowest mean score (1.31±0.56) in diabetes management. It was determined that socio-demographic
characteristics such as gender, age, education, status of employment and
economic status and characteristics related to disease such as time of
diagnosis, having regular check-ups, number of hospitalizations, type of
treatment and existence of chronic complications related to diabetes have been
found factors that complicate controlling diabetes
(p<0.05). Conclusion:
Metabolic
control of patients with type 2 diabetes was not at a good level and their
negative attitudes toward the disease were high. Some of the sociodemographic
and disease-related characteristics of the patients made diabetes control
difficult. It is proposed to further support the patients in diabetes
management, to make appropriate attempts to change their negative attitudes, to
plan the control problems faced by the patients and to identify the affected
social and personal needs and to remove the barriers.

Anahtar Kelimeler

Diabetes care profile, nursing

Kaynakça

• Referans1 Global report on diabetes. 1. ed. France: World Health Organization; 2016.
• Referans2 IDF Diabetes Atlas. 7. ed: International Diabetes Federation; 2015.
• Referans3 2015-2020 Türkiye diyabet programı. 2. ed: Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu; 2014.
• Referans4 Erdoğan S. Diyabet eğitimi ve danışmanlık: Diyabet Hemşireliği Derneği; 2017 [Available from: http://www.tdhd.org/dhd_kitab.php.
• Referans5 Heinrich E, Schaper NC, de Vries NK. Self-management interventions for type 2 diabetes: a systematic review. European Diabetes Nursing. 2010;7(2):71-6.
• Referans6 Satman İ, İmamoğlu Ş, Yilmaz C, Akalin S, Salman S, Dinççağ N. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarinin tanı, tedavi ve izlem kılavuzu. Ankara: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği; 2016.
• Referans7 Fitzgerald JT, Davis WK, Connell CM, Hess GE, Funnell MM, Hiss RG. Development and validation of the Diabetes Care Profile. Evaluation & the health professions. 1996;19(2):208-30.
• Referans8 Kahraman G, Tavşanlı NG, Baydur H, Özmen D, Özmen E. Validity and reliability of The Diabetes Obstacles Questionnaire in type-2 diabetic patients. Anatolian Journal of Psychiatry. 2016;17:33-44.
• Referans9 Kaplan Y, Kurt S, Ünaldı HK, Erkorkmaz Ü. Diyabetik polinöropati için risk faktörleri. Archives of Neuropsychiatry. 2014;51(1):11-4.
• Referans10 Erol Ö. Hipoglisemi korkusu ve yönetiminde hemşirenin rolü. Turkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri. 2012;4(1):37-44.
• Referans11 Özcan Ş. Diyabetli hastalarda hastalığa uyumu etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 1999.
• Referans12 Önsüz MF, Topuzoğlu A. İstanbul ilinde çeşitli sağlik kuruluşlarında ayaktan izlenen tip 2 diyabetli hastalarda glisemik kontrolün ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Nobel Med. 2010;39:45-55.
• Referans13 Azak A, Altundağ S, Sert H. Tip 2 diabetes mellituslu hastalarda akut yorgunluk sendromu ve etkileyen faktörler (Acute fatigue syndrome and factors effecting it in patients with type 2 diabetes mellitus). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi. 2008;22:73-6.
• Referans14 Anderson RM, Donnelly MB, Gressard CP, Dedrick RF. Development of diabetes attitude scale for health-care professionals. Diabetes Care. 1989;12(2):120-7.
• Referans15 American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2017: summary of revisions. Diabetes Care. 2017;40:4-5.
• Referans16 Kara K, Çınar S. Diyabet bakım profili ile metabolik kontrol değişkenleri arasındaki ilişki. Kafkas J Med Sci. 2011;1(2):57-63.
• Referans17 Samancioğlu S, Bakır E, Doğan U, Karadağ A, Erkan E, Aktürk A, et al. C. Tip 2 diyabetik hastalara verilen diyabet eğitiminin içeriği ve hastaların hastalık tutumu. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017;2(1):1-5.
• Referans18 Herath HM, Weerasinghe N, Dias H, Weerarathna T. Knowledge, attitude and practice related to diabetes mellitus among the general public in Galle district in Southern Sri Lanka: a pilot study. BMC public health. 2017;17(1):535.
• Referans19 Al-Maskari F, El-Sadig M, Al-Kaabi JM, Afandi B, Nagelkerke N, Yeatts KB. Knowledge, attitude and practices of diabetic patients in the United Arab Emirates. PLoS One. 2013;8(1):52857.
• Referans20 Al-Haddad M, Mi MI, Hassali M, Sulaiman SS, Maarup N. Social and psychological evaluations of diabetic patients towards disease management: A cross-sectional study at a university health center in malaysia. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2010;4:2798-803.
• Referans21 Cunningham V, Mohler MJ, Wendel CS, Hoffman RM, Murata GH, Shah JH, et al. Reliability and validity of the DCP among hispanic veterans. Evaluation & the health professions. 2005;28(4):447-63.
• Referans22 Li J, Li Z, Zhao W, Pan H, Halloran EJ. The reliability and validity of the Diabetes Care Profile for Chinese populations. Evaluation & the health professions. 2015;38(2):200-18.
• Referans23 Mumu SJ, Saleh F, Ara F, Haque MR, Ali L. Awareness regarding risk factors of type 2 diabetes among individuals attending a tertiary-care hospital in Bangladesh: a cross-sectional study. BMC research notes. 2014;7(1):599.
• Referans24 Mansyur CL, Rustveld LO, Nash SG, Jibaja-Weiss ML. Social factors and barriers to self-care adherence in Hispanic men and women with diabetes. Patient education and counseling. 2015;98(6):805-10.
• Referans25 Desai MM, Lentzner HR, Weeks JD. Unmet need for personal assistance with activities of daily living among older adults. The Gerontologist. 2001;41(1):82-8.
• Referans26 Altuğ F, Yağci N, Kitiş A, Büker N, Cavlak U. Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2009;2(1):48-60.
• Referans27 Sönmez Y, Uçku R, Kıtay Ş, Korkut H, Sürücü S, Sezer M, et al. İzmir’de bir sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 75 yaş ve üzeri bireylerde yaşam kalitesi ve etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2007;21(3):145-53.
• Referans28 Orhan B, Gülseven Karabacak B. Tip 2 diyabetlilerde diyabete ilişkin bilişsel ve sosyal faktörler ve metabolik kontrol parametreleri arasındaki ilişki. Clin Exp Health Sc. 2016;6:1-8.
• Referans29 Korkmaz A, Korkut G. Türkiye'de kadının işgücüne katılımının belirleyicileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2012;17(2):41-65.
• Referans30 Kartal A, Çağırgan G, Tığlı H, Güngör Y, Karakuş N, Gelen M. Tip 2 diyabetli hastaların bakım ve tedaviye yönelik tutumları ve tutumu etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull. 2008;7(3):223-30.
• Referans31 Fatema K, Hossain S, Natasha K, Chowdhury HA, Akter J, Khan T, et al. Knowledge attitude and practice regarding diabetes mellitus among Nondiabetic and diabetic study participants in Bangladesh. BMC public health. 2017;17(1):364.
• Referans32 Choi G, Jang SM, Nam HW. Current status of self-management and barriers in elderly diabetic patient. Korean Diabetes Journal. 2008;32(3):280-9.
• Referans33 Lautenschlager L, Smith C. Low-income American Indians’ perceptions of diabetes. Journal of nutrition education and behavior. 2006;38(5):307-15.
• Referans34 Çıtıl R, Öztürk Y, Günay O. Kayseri il merkezinde bir sağlık ocağına başvuran diyabetik hastalarda metabolik kontrol durumu ve eşlik eden faktörler. Erciyes Tıp Dergisi. 2010;32(2):111-22.
• Referans35 Gönen MS, Yürümez A, Hersek Ö, Altunoğlu E, Rakıcı H, Scism-Bacon J, et al. The risk of severe hypoglycemia in patients with type 2 diabetes mellitus starting insulin therapy with premixed insulin analogues taken twice daily: An observational study in turkish patients. Turk Jem. 2013;17:83-8.
• Referans36 Yavuz DG, Yazici D, Özcan S, Tarçin Ö, Deyneli O, Akalin S. Hastanede yatan hastalarda hiperglisemi sıklığı. Marmara Medical Journal. 2013;26(2):68-71.
• Referans37 Aydın H, Deyneli O, Yavuz D, Tarçın Ö, Akalın S. Does the frequency of the self-monitoring of blood glucose influence glycemic control in type 2 diabetic patients? Marmara Medical Journal. 2005;18:13-6.