Bir Sünnet Türü ile İlgili Hadislerin Günümüz Şartlarında Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 1, 7 - 26, 01.07.2020

Şemsettin Kırış

Öz

Kadın sünneti, yoğun olarak Afrika kıtasında görülmekle birlikte dünyanın diğer bölgelerin-de de bilinen bir uygulamadır. Bu uygulamanın sosyolojik, psikolojik, dini ve antropolojik yönleri bulunmaktadır. Yahudi ve Hıristiyanların muayyen guruplar, Müslümanlar ve yerel kabilelerde bu uygulama yaşamaktadır. Bu uygulamayı devam ettiren dini gelenekler, tarih-sel olarak da müşterek bir tradisyonda buluşmuş olabilirler. Böyle bir durumun bilimsel olarak tespiti, ilahiyatçılarla antropologların iştirak edecekleri multidisipliner çalışmalarla mümkün olabilir. Hadisler Hz. Peygamber zamanında uygulanan kadın sünnetinin ne şekilde olduğu konusunda azımsanamayacak bilgi ve fikir vermektedir. Kadın sünneti 1975 yılından itibaren yapılan çalışmalar sonucunda uluslararası kuruluşlarca tedricen yasaklanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü önce dört tip kadın sünneti tespit ettiği halde hepsini bir kefeye koya-rak yasaklama cihetine gitmiştir. Hukuki alt yapısı kalmamış olması konunun dini ve antro-polojik olarak araştırılmasını engellememiş, yapılan çalışmaları daha da artırmıştır. Kadın sünneti konusunda sergilenen uluslararası tutumu ve yasağı eleştiren akademik çalışmalar da yapılmaya başlanmıştır. İslâm’da kadın sünnetinin hiç olmadığı, bu uygulamanın başka kültürlerden geçtiği gibi iddiaları da bulunmaktadır. Bu makalede özellikle kadın sünnetinin bulunmadığı ve meşru olmadığı iddiası ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Sünneti, Hadis, , Halk kültürü, Halk Sağlığı, Meşruiyet.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsned, nşr. Şu‘ayb Arnavut, Beyrut, Muessesetu’r-risâle 1999.
• Ahmet Yaşar Ocak, “Kaynaklara Göre Sünnet Olmak”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı’na Armağan], 4 (1987).
• Âmâl Ahmed Beşîr, Te’sîlu hıtâni’l-inâs, Hartum, Munazzamatu Ümmü Atıyye 1422.
• Aynur Eryiğit Bader, “Sünnet Olma ve Kadın Sünneti”, Eskiyeni, 37 (2018).
• Berke Özenç, “Kadın Sünneti, Etnomerkezci Önyargılardan Kültürel Dinamikleri Dikkate Alan Bir Yaklaşıma Doğru”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 64, 2 (2006).
• Duru Şahyar Akdemir, “İnsan Hakları İhlali Olarak Kadın Sünneti”, Ulakbilge, 5, 13 (2017).
• Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî Mâlik b. Enes,
• Muvatta’, nşr. Muhammed Mustafa el-A’zamî, Birleşik Arap Emirlikleri, Müessesetu Zâyed b. Sultân âlü Nehyân 2004.
• Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, el-Câmi‘u’s-sahîh, Beyrut, ts.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî, el-Edebü’l-müfred, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 3. baskı, Beyrut, Dâru’l-beşâiri’-İslâmiyye 1989, 427.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî İbn Mâce, es-Sünen, Beyrut, ts.
• Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî İbn Kayyım el-Cevziyye,
• Tuhfetu’l-mevdûd bi ahkâmi’l-mevlûd, nşr. Abdulkâdir el-Arnavut, Dımaşk, Mektebetu dâri’l-beyân 1971.
• Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb b. Alî en-Nesâî, nşr. Abdulfettâh Ebû Gudde, el-Müctebâ mine’s-sünen, Sünenü’n-Nesâî¸ Haleb, Mektebetu’l-matbûâti’l-İslâmiyye 1986.
• Ebû Bekir Abdüssettâr Halil, Beyânü asli ve mahalli kavli İbni’l-Münzir “leyse fi’l-hıtâni haberun yürceu ileyhi ve lâ sünnetin tüttebeu”, Riyâd: el-Mektebü’t-teâvüniyyü li’d-da’veti bi’r-ravda 2010.
• Ebû Bekir Abdüssettâr Halil, Keşfü’ş-şübheti’l-müsâra fî kavli’l-imâm ibn Abdi’l-berri fi’l-hıtân, Riyâd, el-Mektebü’t-teâvüniyyü li’d-da’veti bi’r-ravda ts. Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakî, es-Sunenu’l-kübrâ ve fî zeylihî el-Cevheru’n-nakıyy, Haydarabad, Meclisu dâireti’l-Me'ârif 1926 . Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-Tirmizî, el-Câmi‘u’s-sahîh, Beyrut 1998.
• Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-Begavî Begavî,
• Şerhu’s-sünne, nşr. Şu‘ayb el-Arnavut, Muhammed Züheyr eş-Şâviş 2. baskı, Beyrut, el-Mektebu’l-İslâmî 1983.
• Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî İbn Abdilber,
• et-Temhîd limâ fi’l-Muvattai mine’l-esânîd, Mağrib, Vezâretu umûmi’l-evkâf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye 1387.
• Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî İbn Abdilber,
• el-Kâfî fî fıkhi ehli’l-Medîne, nşr. Muhammed Ahîd Mâdik el-Moritânî, Riyâd, Mektebetü’r-Riyâd 1980 2/1136.
• Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî İbn Manzûr, Lisânu’l-arab, Beyrut, Dâru sâdir 1993.
• Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî İbn Hacer el-Askalânî, Telhîsü’l-habîr fî tahrîci ehâdîsi Rafi‘ıyyi’l-kebîr, Dâru’l-kütübi’l-Ilmiyye 1989.
• Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî İbn Hacer el-Askalânî, Takrîbü’t-Tehzîb, nşr. Muhammed Avvâme, Dımaşk, Dâru’r-raşîd 1986.
• Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî, nşr. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Beyrut, Dâru’l-ma'rife 1379.
• Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân el-Irâkī Irâkî, el-Muğnî an hamli’l-esfâr fî tahrîci mâ fi’l-ihyâi mine’l-ahbâr, Beyrut, Dâru İbn Hazm 2005.
• Ebü’l-Feth Takıyyüddîn Muhammed b. Alî b. Vehb el-Kuşeyrî el-Kūsî İbn Dakīkul‘îd,
• Şerhu’l-ilmâm bi ehâdîsi’l-ahkâm, nşr. Muhammed Halûf Abdullah, Dımaşk, Dâru’n-nevâdir 2009.
• Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî, Kitâbü’l-hâvi’l-kebîr, Beyrut, Dâru’l-fikr 1994.
• Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân el-Heysemî Heysemî, Mecme‘u’z-zevâid ve menbe‘u’l-fevâid, Beyrut, Dâru’l-fikr li’t-tıbâati ve’n-neşri ve’t-tevzî’ 1992.
• Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn ed-Dımaşkī eş-Şâfiî İbn Asâkir, nşr. Mecdî Fethî, Tebyînü’l-imtinân bi’l-emri bi’l-ihtitân, Tanta, Dâru’s-sahâbeti li’t-türâs 1989.
• Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî Zemahşerî, el-Fâik fî garîbi’l-hadîs, nşr. Ali Muhammed Becâvî 2. baskı, Beyrut, Dâru’l-ma’rife, ts . Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberânî Taberânî, nşr. Hamdî b. Abdilhamid es-Selefî, Mu’cemü’l-kebîr, Musul, Mektebetü’l-ulûmi ve’l-hıkem 1983, 8, 299;
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-sahîhayn, nşr. Mustafâ Abdülkâdir Atâ, Beyrut, Dâru’l-kutubi’l-ılmiyye 1990. Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberânî, Mu‘cemü’l-evsat, nşr. Târık b. Ivedullâh b. Muhammed, Kâhire, Dâru’l-harameyn, ts.
• Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî Mecdu’d-dîn İbnu’l-esîr el-Cezerî (v. 606/1210), en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîsi ve’l-eser, Beyrut, el-Mektebetu’l-ılmiyye 1979.
• Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed el-Fîrûzâbâdî, Kâmûsu’l-muhît, nşr. Muhammed Nu‘aym el-Arkaşûsî, Beyrut, Müessesetü’r-Risâle li’t-Tıbâ‘ati ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘ 2005.
• Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b. Emîr Alî ed-Diyânüvî el-Azîmâbâdî, Avnu’l-ma’bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd 2. baskı, Beyrut, Dâru’l-kutubi’l-ılmiyye 1415.
• M. İhsan Karaman, “Sosyokültürel, Etik, Tıbbi ve İslâmi Perspektiften Kız Çocuklarda ve Kadınlarda Sünnet”, Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi 22, 2 (2017).
• Meryem İbrahim Hindî, Hıtânü’l-inâsi beyne ulemâ‘i’ş-şerî‘ati ve’l-etıbbâ, Kâhire, Câmiatü’l-Kâhira, ts.
• Muhammed Lutfî es-Sabbâğ, el-Hukmü’ş-şer‘ıyyü fî hıtâni’z-zükûri ve’l-inâs, Kâhire, Munazzamatü’s-sıhhati’l-âlemiyye, Dünya Sağlık Örgütü 1995.
• Muhammed nâsıru’d-dîn Elbânî, Silsiletü’l-ehâdîsi’s-sahîha ve şey’ün min fıkhihâ ve fevâidihâ, Riyâd, Mektebetü’l-meârif 1995.
• Richard A. Shweder, “What about ‘Female Genital Mutilation’? And Why Understanding Culture Matters in the First Place”, Daedalus 4, 129 (2000).
• Senem Soyer, “Kadın Sünneti, Kültürel Dayanakları ve Yol Açtığı Sorunlar”, EKEV Akademi Dergisi 18, 60 (2014).
• Sevil Günaydın-Hüsniye Dinç, “Bir Kadın Sağlığı Sorunu, Genital Mutilasyon”, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2, 3 (2015).
• Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî Ebû Dâvûd, es-Sünen, Beyrut, el-Mektebetu’l-asriyye, ts. , “Edeb” 180.
• Üsâme Süleyman, el-Hıtân Şerî‘atu’r-rahmân, Kâhire, Mektebetu Selsebil 2003.