Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 1, 49 - 65, 30.06.2021

Öz

The celebration of Mawlid an-Nabiyy has generated a lot of argument among the Muslim Scholars as regard to the ruling concerning it according to ahādīth. Also, the exact birth-date of the Prophet has always been the subject of dispute amongst Islamic scholars. This paper therefore, intends to examine the ahādīth ruling concerning the celebration. It will look at the origin and development of Mawlid an-Nabiyy and the various opinions regarding the birth-date of the Prophet. The study is theoretical in nature, the existing available literatures like books, journals, ahādīth, Qur’an, and research work related to the topic will be reviewed. The study reveals that, there are basically two different opinions regarding this celebration. Some scholars ruled it to be bid‘ah by arguing that, since it was not celebration by the Prophet himself or by his companions. Others ruled it to be permissible and recommended act because it’s an event where people would listen to sermon about his mission etc. They claim that, there are well-documented facts of ahādīth that companions was innovated many acts after the demise of the Prophet that constitute the act of ‘Ibādāt today. A very good example is tarāwīh. In fact, the 2nd Khalīfa who institutionalized it tagged it good Innovation (Bid‘at hassana). Nothing authentic has been reported in the standard source books of ahādīth, and this fact in itself shows that it was not held in the significance that later authorities did.

Kaynakça

  • A.M Muhammad, “Introduction to of Dhikra Mawlid Rasul Allah(s)” Retrieved August 22, 2020.
  • Abdul Hakim Murad, “Mawlid and why it is being neglected in West’, Retrieved, June 20th, 2020.
  • Abū ‘Abdullāh Muhammad bin Ismā‘īl, al-Jāmi al-Sahīh (Sahīh al-Bukhārī), Cairo: Dar Ihyā al-turath al-‘Arabī, n.d., Vol.3, Book.49, 861.
  • Abū Dāwūd, Sulaimān bin al-Ash’ath al-Sijistānī, Sunan Abī Dāwūd, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyah, 2001.
  • Abūl A’la Maudoodi, “Prophet Mohamed PBUH -Milad-e-Nabi&Life,” Retrieved, June 20, 2020.
  • al Qaradhawi Yousuf, “Eid Milad-un-Nabi (Peace be upon him),” Retrieved, June 20, 2020.
  • al-Baihaqi, al-Madkhal ila al-Sunan al-Kubra, Riyadh: Maktabah Adwa’ al-Salaf, 1999, Volume.4, 8182 and 8259.
  • al-Nawawī, Abū Zakariyyā Yahyā ibn Sharaf, Matn al-Arba‘in al-Nawawiyyah. al-Ghawriyah, Cairo: ‘Abd al-Hamid Ahmad Hanafi n.d.
  • al-Tabarānī, quoted in al-Albānī, Muhammad N (1983), Silsilat al-Ahadeeth al-Sahīhah, al Maktab al-Islāmī, Beirut: 1647.
  • al-Tirmidhī, Muhammad bin Īsā, al-Jami’ al-Sahīh well known as Sunna al-Tirmidhī, Cairo: Dar Ihyā al-Turāth al-‘Arabī 1352.
  • an-Nasāī , Sunan An-Nasāī, Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyya 1981, 2863.
  • Annemarie Schimmel, Muhammad Is His Messenger: The Veneration of the Prophet in Islamic Piety, Carolina: University of North Carolina Press, 1985.
  • Claudia Seise, “Women Remembering the Prophet’s Birthday: Maulid Celebrations and Religious Emotions among the Alawiyin Community in Palembang, Indonesia” Austrian Journal of South-East Asian Studies, 2018, 11(2), 217-230.
  • Darul Ifta’, “Fatwa from Darul Ifta’ of United Arab Emirates, Dubai,” Retrieved, June 20, 2020.
  • F. F Salley, The Ruling Concerning Mawlid an-Nabawi, the Celebration of Prophet Birthday, Translated by Shawarna A.A, Qur’an Sunna Educational Programms 2015.
  • Fahd al-Olaqi, “The Prophet Muhammad’s Leadership: An Islamic View,” Retrieved, May 22, 2020.
  • H Fuchs and J Knappert, “Mawlid or Mawlud” in P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, Encyclopedia of Islam. Brill 2007.
  • Ibn ‘Alawi al-Maliki Muhammad, “On Celebrating the Birth of The Prophet. Mawlid” Retrieved, June 20, 2020. Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam. London: Routledge 2007.
  • Ibn Abdillah As-sudaisiy, “Birthday and Maolid Celebration: Religious, Cultural or Innovative?, Retrieved, June 12, 2020.
  • Ibn al-Fawzan Saleh ibn Fawzan, The Ruling Concerning Mawlid an-Nabawi, The Celebration of Prophet’s Birthday. Quran Sunnah Educational Programs n.d. 1962.
  • Ibn Hishām, As-Sirah an-Nabawiyyah Li Ibn Hisham. Beirut: Dar al-Kotob al-Ilmiyah 2012.
  • Ibn Majah, Sunan Ibn Majah, Cairo: Dar Ihya' al Kutub al Arabiyah 1371.
  • Ibn Qayyim al-Jawziyah, Zad al-Ma‘ād fi Hadī Khayr al-‘Ibad, Beirut: Dar Ibn Kathīr 2013.
  • Ibn-Hanbal, Musnad Ahmad, Cairo Egypt, Dar Ihya' al Kutub al Arabiyah, 1955.
  • Islamic Supreme Council, “Why Eid Milad un Nabi OR Mawlid un Nabi? - Islamic Supreme,” Retrieved, June 20, 2020.
  • Jalaluddīn al-Suyutī, “Celebrating Eid-e-Milad-un-Nabi (Salallahu Alaihi Wasallam),” Retrieved, June 20, 2020.
  • K. O Sulaiman, “The Qadiriyyah and Tijaniyyah Sufi Brotherhoods in Nigeria: A Historical Perspective” in the Heritage of Islam in Nigeria: Essays in Memory of Dr. Dawood Adekilekun Tijani, 1942-2006, Siyan Oyefeso, et.all (Eds), Abūja: Digita Quest Publ.g, 2016.
  • M Holmes Katz, “Women’s, “Mawlid” Performances in Sanaa and the Construction of “Popular Islam” International Journal of Middle East Studies, 2008, 40(3), 467-484.
  • M. H. Katz, The Birth of the Prophet Muhammad, and Imam Hafiz: Mawlid Rasul Allah -The Hadīths on the Birth of Prophet Muhammad. India: Dar-ul Islam Foundation n.d. M. Ibn Manzūr, Lisān al-ʿArab 3rd edition. Beirut: Dar Sader 1414.
  • M. Lukgaf, “Ten Reasons You Shouldn't Celebrate Maolid Nabiy, Retrieved June 12, 2020.
  • M.H Haykal, The Life of Muhammed, Lagos: Academic Press Ltd, 1976.
  • M.H Katz: The Birth of the Prophet Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam. London: Routledge, 2007.
  • M.S al-Munajid, “Ruling on celebrating the birthday of the Prophet,” Retrieved, June 21, 2020.
  • M.W.I Jehad, “Should we Celebrate Eid-e-Milad-un-Nabi (Salallaho Alaihi Wasallam),” Retrieved, June 20, 2020.
  • Muslim bin al-Hajjāj bin Muslim al-Qushairī, Sahīh-i Muslim, Cairo 1393.
  • N. H. M. Keller, The Concept of Bid‘a in the Islamic Shari‘a, Muslim Academy Trust 1995.
  • N. J. G. Kaptein, Muhammad's Birthday Festival: Early history in the Central Muslim Lands and Development in the Muslim West until the 10th/16th century. Leiden: Brill 1993.
  • Noor Muhammad, “Mawlid un-Nabi: Celebrations of the Birth of Prophet Muhammad are Worldwide,” Retrieved, 20 June, 2020.
  • Oladele Hakeem, “Celebrating Prophet Muhammad's Birthday is a Sin against God, Retrieved July 22, 2020.
  • Omid Safi, “The Celebration of Mawlid, The Birthday of the Prophet,” Retrieved, December 20, 2019.
  • P. S Susan, The Mantle Odes: Arabic Praise Poems to the Prophet Muhammad. Bloomington: Indiana University Press 2010.
  • R. M. Abdullah, “Why is Celebrating Prophet Muhammad's Birthday Considered a Sin?,” Retrieved, May 12, 2020.
  • Rifyal Ka‘bah, “The Prophet Muhammad’s Birthday Celebration,” Retrieved, December 12, 2019.
  • S Tarsitani, “Mawlūd: Celebrating the birth of the Prophet in Islamic Religious Festivals and Wedding Ceremonies in Harar, Ethiopia,” Musiques traditionnelles d‘Éthiopie, O. Tourny, (ed.) Annales d’Ethiopie, 2008, XXIII, 153-176;
  • S. A. A. Malik, Yasin Wal-Qur’an. Ilesha: Ilesanmi Press 1988.
  • S. Dharmie, “Reasons Why We Should Celebrate Maolid,” Retrieved, May 12.
  • S.B Soharwardy, Why Should You Celebrate the Birthday of Prophet Muhammad (Peace be upon him) known as Eid Milad un Nabi OR Mawlid un Nabi?, Canada: Islamic Supreme Council of Canada/Jama’at Ahle Sunnat 2020.
  • S.M Muhammed, “Ruling on Celebrating the Birthday of the Prophet, Sallallaahu 'Alayhi wa Sallam,” Retrieved, June 22, 2020.
  • Sālih al-Fawzān, “Ruling on Celebrating the Birthday of the Prophet,” Retrieved, December 12th, 2019.
  • Samuli Schielke, The Perils of Joy: Contesting Mulid Festivals in Contemporary Egypt. Syracuse: Syracuse University Press, 2012.
  • Schussman Aviva, “The Legitimacy and Nature of Mawid al-Nabi: (Analysis of a Fatwa)” Islamic Law and Society, 1998, 55 (2), 214-234.
  • Solagberu, “An Examination of the Emergence of Faydah At-Tijaniyyah in Ilorin, Nigeria,” Ilorin Journal of Religious Studies, 2018, 8(1), 63-78.
  • Sulayman Nyang, “Mawlid an-Nabi: Celebrating Prophet Muhammad's (s) Birthday,” Nigeria Tribune News Paper 2018.
  • Tahir-ul-Qadri Muhammad, Mawlid al-Nabi: Celebration and Permissibility. Minhaj-ul-Quran Publications, 2014.
  • Wehr Hans, Arabic-English Dictionary, Spoken Language Services, Inc, 1994, P. 57.
  • Yasir Qadhi, “The Birth-Date of the Prophet and the History of the Mawlid-Part I,II and III” Retrieved June 20, 2020.

The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 1, 49 - 65, 30.06.2021

Öz

Mevlidü’n-Nebî’yi kutlamak ve hadislerden hareketle hükmünün ne olduğu, ulemâ arasında pek çok tartışmaya yol açmıştır. Yine, Hz. Peygamber’in doğduğu tarihi İslâm âlimleri arasında her zaman tartışma konusu olagelmiştir. Bu nedenle bu makale, hadislerin söz konusu kutlamalarla ilgili hükmünü incelemeyi amaçlamaktadır. Burada, Mevlidü’n-Nebî’nin kökeni, gelişimi ve Hz. Peygamber'in doğum tarihi ile ilgili çeşitli görüşler incelenecektir. Çalışma tabiatı gereği teorik nitelikte olup; konuyla ilgili kitap, dergi, hadis, Kur’ân gibi mevcut literatür ve araştırmalar gözden geçirilecektir. Araştırmalar, söz konusu kutlamaya dair temelde iki farklı görüşün olduğunu ortaya koymaktadır. Peygamber'in kendisi ya da ashâbı tarafından kutlanmadığı için bazı âlimler bunun bid‘at olduğunu savunurken; diğer bir kesim, kutlamanın caiz olduğuna hükmetmiş ve söz konusu uygulamalar tavsiye edilmiştir. Zira bu, insanların bu vesileyle O’nun icraatlarıyla ilgili sohbetleri dinlemesine vesile olacak bir hâdisedir. Yine onlar, Peygamber’in vefatından sonra, sahâbenin, günümüzde ibadet olarak uygulanan pek çok fiil icat ettiğine dair sahîh hadis olduğunu ileri sürerler. Bunun çok güzel bir örneği terâvîhtir. Hatta bu uygulamayı yerleştiren ikinci Halîfe, onu ‘bid‘at-i hasene’ olarak nitelendirmiştir. Temel hadis kaynaklarında bu uygulamaya dair hiçbir bilginin verilmeyişi gerçeği bile, başlı başına, onun söz konusu dönemde, daha sonraki otoriteler nezdinde sâhip olduğu kadar bu hususa önem verilmediğini göstermektedir.

Kaynakça

  • A.M Muhammad, “Introduction to of Dhikra Mawlid Rasul Allah(s)” Retrieved August 22, 2020.
  • Abdul Hakim Murad, “Mawlid and why it is being neglected in West’, Retrieved, June 20th, 2020.
  • Abū ‘Abdullāh Muhammad bin Ismā‘īl, al-Jāmi al-Sahīh (Sahīh al-Bukhārī), Cairo: Dar Ihyā al-turath al-‘Arabī, n.d., Vol.3, Book.49, 861.
  • Abū Dāwūd, Sulaimān bin al-Ash’ath al-Sijistānī, Sunan Abī Dāwūd, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyah, 2001.
  • Abūl A’la Maudoodi, “Prophet Mohamed PBUH -Milad-e-Nabi&Life,” Retrieved, June 20, 2020.
  • al Qaradhawi Yousuf, “Eid Milad-un-Nabi (Peace be upon him),” Retrieved, June 20, 2020.
  • al-Baihaqi, al-Madkhal ila al-Sunan al-Kubra, Riyadh: Maktabah Adwa’ al-Salaf, 1999, Volume.4, 8182 and 8259.
  • al-Nawawī, Abū Zakariyyā Yahyā ibn Sharaf, Matn al-Arba‘in al-Nawawiyyah. al-Ghawriyah, Cairo: ‘Abd al-Hamid Ahmad Hanafi n.d.
  • al-Tabarānī, quoted in al-Albānī, Muhammad N (1983), Silsilat al-Ahadeeth al-Sahīhah, al Maktab al-Islāmī, Beirut: 1647.
  • al-Tirmidhī, Muhammad bin Īsā, al-Jami’ al-Sahīh well known as Sunna al-Tirmidhī, Cairo: Dar Ihyā al-Turāth al-‘Arabī 1352.
  • an-Nasāī , Sunan An-Nasāī, Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyya 1981, 2863.
  • Annemarie Schimmel, Muhammad Is His Messenger: The Veneration of the Prophet in Islamic Piety, Carolina: University of North Carolina Press, 1985.
  • Claudia Seise, “Women Remembering the Prophet’s Birthday: Maulid Celebrations and Religious Emotions among the Alawiyin Community in Palembang, Indonesia” Austrian Journal of South-East Asian Studies, 2018, 11(2), 217-230.
  • Darul Ifta’, “Fatwa from Darul Ifta’ of United Arab Emirates, Dubai,” Retrieved, June 20, 2020.
  • F. F Salley, The Ruling Concerning Mawlid an-Nabawi, the Celebration of Prophet Birthday, Translated by Shawarna A.A, Qur’an Sunna Educational Programms 2015.
  • Fahd al-Olaqi, “The Prophet Muhammad’s Leadership: An Islamic View,” Retrieved, May 22, 2020.
  • H Fuchs and J Knappert, “Mawlid or Mawlud” in P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, Encyclopedia of Islam. Brill 2007.
  • Ibn ‘Alawi al-Maliki Muhammad, “On Celebrating the Birth of The Prophet. Mawlid” Retrieved, June 20, 2020. Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam. London: Routledge 2007.
  • Ibn Abdillah As-sudaisiy, “Birthday and Maolid Celebration: Religious, Cultural or Innovative?, Retrieved, June 12, 2020.
  • Ibn al-Fawzan Saleh ibn Fawzan, The Ruling Concerning Mawlid an-Nabawi, The Celebration of Prophet’s Birthday. Quran Sunnah Educational Programs n.d. 1962.
  • Ibn Hishām, As-Sirah an-Nabawiyyah Li Ibn Hisham. Beirut: Dar al-Kotob al-Ilmiyah 2012.
  • Ibn Majah, Sunan Ibn Majah, Cairo: Dar Ihya' al Kutub al Arabiyah 1371.
  • Ibn Qayyim al-Jawziyah, Zad al-Ma‘ād fi Hadī Khayr al-‘Ibad, Beirut: Dar Ibn Kathīr 2013.
  • Ibn-Hanbal, Musnad Ahmad, Cairo Egypt, Dar Ihya' al Kutub al Arabiyah, 1955.
  • Islamic Supreme Council, “Why Eid Milad un Nabi OR Mawlid un Nabi? - Islamic Supreme,” Retrieved, June 20, 2020.
  • Jalaluddīn al-Suyutī, “Celebrating Eid-e-Milad-un-Nabi (Salallahu Alaihi Wasallam),” Retrieved, June 20, 2020.
  • K. O Sulaiman, “The Qadiriyyah and Tijaniyyah Sufi Brotherhoods in Nigeria: A Historical Perspective” in the Heritage of Islam in Nigeria: Essays in Memory of Dr. Dawood Adekilekun Tijani, 1942-2006, Siyan Oyefeso, et.all (Eds), Abūja: Digita Quest Publ.g, 2016.
  • M Holmes Katz, “Women’s, “Mawlid” Performances in Sanaa and the Construction of “Popular Islam” International Journal of Middle East Studies, 2008, 40(3), 467-484.
  • M. H. Katz, The Birth of the Prophet Muhammad, and Imam Hafiz: Mawlid Rasul Allah -The Hadīths on the Birth of Prophet Muhammad. India: Dar-ul Islam Foundation n.d. M. Ibn Manzūr, Lisān al-ʿArab 3rd edition. Beirut: Dar Sader 1414.
  • M. Lukgaf, “Ten Reasons You Shouldn't Celebrate Maolid Nabiy, Retrieved June 12, 2020.
  • M.H Haykal, The Life of Muhammed, Lagos: Academic Press Ltd, 1976.
  • M.H Katz: The Birth of the Prophet Muhammad: Devotional Piety in Sunni Islam. London: Routledge, 2007.
  • M.S al-Munajid, “Ruling on celebrating the birthday of the Prophet,” Retrieved, June 21, 2020.
  • M.W.I Jehad, “Should we Celebrate Eid-e-Milad-un-Nabi (Salallaho Alaihi Wasallam),” Retrieved, June 20, 2020.
  • Muslim bin al-Hajjāj bin Muslim al-Qushairī, Sahīh-i Muslim, Cairo 1393.
  • N. H. M. Keller, The Concept of Bid‘a in the Islamic Shari‘a, Muslim Academy Trust 1995.
  • N. J. G. Kaptein, Muhammad's Birthday Festival: Early history in the Central Muslim Lands and Development in the Muslim West until the 10th/16th century. Leiden: Brill 1993.
  • Noor Muhammad, “Mawlid un-Nabi: Celebrations of the Birth of Prophet Muhammad are Worldwide,” Retrieved, 20 June, 2020.
  • Oladele Hakeem, “Celebrating Prophet Muhammad's Birthday is a Sin against God, Retrieved July 22, 2020.
  • Omid Safi, “The Celebration of Mawlid, The Birthday of the Prophet,” Retrieved, December 20, 2019.
  • P. S Susan, The Mantle Odes: Arabic Praise Poems to the Prophet Muhammad. Bloomington: Indiana University Press 2010.
  • R. M. Abdullah, “Why is Celebrating Prophet Muhammad's Birthday Considered a Sin?,” Retrieved, May 12, 2020.
  • Rifyal Ka‘bah, “The Prophet Muhammad’s Birthday Celebration,” Retrieved, December 12, 2019.
  • S Tarsitani, “Mawlūd: Celebrating the birth of the Prophet in Islamic Religious Festivals and Wedding Ceremonies in Harar, Ethiopia,” Musiques traditionnelles d‘Éthiopie, O. Tourny, (ed.) Annales d’Ethiopie, 2008, XXIII, 153-176;
  • S. A. A. Malik, Yasin Wal-Qur’an. Ilesha: Ilesanmi Press 1988.
  • S. Dharmie, “Reasons Why We Should Celebrate Maolid,” Retrieved, May 12.
  • S.B Soharwardy, Why Should You Celebrate the Birthday of Prophet Muhammad (Peace be upon him) known as Eid Milad un Nabi OR Mawlid un Nabi?, Canada: Islamic Supreme Council of Canada/Jama’at Ahle Sunnat 2020.
  • S.M Muhammed, “Ruling on Celebrating the Birthday of the Prophet, Sallallaahu 'Alayhi wa Sallam,” Retrieved, June 22, 2020.
  • Sālih al-Fawzān, “Ruling on Celebrating the Birthday of the Prophet,” Retrieved, December 12th, 2019.
  • Samuli Schielke, The Perils of Joy: Contesting Mulid Festivals in Contemporary Egypt. Syracuse: Syracuse University Press, 2012.
  • Schussman Aviva, “The Legitimacy and Nature of Mawid al-Nabi: (Analysis of a Fatwa)” Islamic Law and Society, 1998, 55 (2), 214-234.
  • Solagberu, “An Examination of the Emergence of Faydah At-Tijaniyyah in Ilorin, Nigeria,” Ilorin Journal of Religious Studies, 2018, 8(1), 63-78.
  • Sulayman Nyang, “Mawlid an-Nabi: Celebrating Prophet Muhammad's (s) Birthday,” Nigeria Tribune News Paper 2018.
  • Tahir-ul-Qadri Muhammad, Mawlid al-Nabi: Celebration and Permissibility. Minhaj-ul-Quran Publications, 2014.
  • Wehr Hans, Arabic-English Dictionary, Spoken Language Services, Inc, 1994, P. 57.
  • Yasir Qadhi, “The Birth-Date of the Prophet and the History of the Mawlid-Part I,II and III” Retrieved June 20, 2020.
Toplam 56 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Kamal-deen Sulaiman 0000-0002-8442-2790

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 19 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sulaiman, K.-d. (2021). The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth. Hadis Tetkikleri Dergisi, 19(1), 49-65.
AMA Sulaiman Kd. The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth. HTD. Haziran 2021;19(1):49-65.
Chicago Sulaiman, Kamal-deen. “The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth”. Hadis Tetkikleri Dergisi 19, sy. 1 (Haziran 2021): 49-65.
EndNote Sulaiman K-d (01 Haziran 2021) The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth. Hadis Tetkikleri Dergisi 19 1 49–65.
IEEE K.-d. Sulaiman, “The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth”, HTD, c. 19, sy. 1, ss. 49–65, 2021.
ISNAD Sulaiman, Kamal-deen. “The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth”. Hadis Tetkikleri Dergisi 19/1 (Haziran 2021), 49-65.
JAMA Sulaiman K-d. The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth. HTD. 2021;19:49–65.
MLA Sulaiman, Kamal-deen. “The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth”. Hadis Tetkikleri Dergisi, c. 19, sy. 1, 2021, ss. 49-65.
Vancouver Sulaiman K-d. The Ruling Concerning the Celebration of Mawlid an-Nabiyy According to Ahādīth. HTD. 2021;19(1):49-65.

İlmî Tedrîsâtın Tertîbi Üzerine…

    Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
    İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
    İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
    Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
    İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
    Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
    Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
    Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU