Hz. Peygamber’in Ehl-i Kitâb’a Yönelik Hitâbı: Konu Esaslı Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 307 - 326, 31.12.2021

Abdullah Lebâbîdî

Öz

Hz. Peygamber’in Ehl-i Kitâb’a yönelik muamelelerindeki hitabı, yeni ve taze bir hayat veren evrensel bir hitaptır. O’nun hitabı bugün de kulaklara ve kalplere dokunmaya devam etmekte; o sözleri duyan insanlar topluluklar halinde Allah’ın dinine girmektedir. Araştırmacı bu araştırmada, Nebevî davet medresesinden iktibaslarda bulunmak ve O’nun (s.a.v.) davet metodundan çıkarımlar yapmak üzere, Ehli Kitab’a yönelik sözlerini açıklamıştır. Bunun sebebi ise, insanlığın dünyada saadet, ahirette felâh bulması için kendini O’nun (s.a.v) kelâmını anlamaya yoğunlaşmasını sağlamaktır. Bu araştırma, Ehl-i Kitap ile ilişkilerde Nebevî sünnetin kuruculuğunu yaptığı davet medeniyetini görünür hâle getirmeyi ve imkân ölçüsünde Hz. Peygamber’in (s.a.v.) konuya dair sarf ettiği söz-leri, çağdaş medya terimlerine uygun olarak kullanma, açıklama ve tanımayı hedeflemektedir. Araştırmanın ulaştığı en önemli neticelerden biri, Resûlüllâh’ın (s.a.v.) Ehli Ki-tap arasında İslam’ı yaymak üzere kullandığı dilin ve sarf ettiği çabaların kendi yaşadığı çağın ve o dönemde yaşayan Müslümanlarının kullandıkları dilden ibaret olduğuydu. Ayrıca bu çalışma, Resûlüllâh’ın (s.a.v.) insanlara hitap ederken üstlendiği vazifeyi; diyalog ile ikna metodu üzerine kurulan ve kelime-i tevhîd ile en güzel bir şekilde davet ver-meye dayanan tebliğ ve duyuru misyonu olduğu neticesine de ulaştı.

Anahtar Kelimeler

Nebevî ifade, Ehl-i Kitâb, iletişim, İslâm ve öteki.

Kaynakça

• İbrâhîm Ebû ‘Argûb, el-İttisâlü’l-insânî ve devruhû fi’t-tefâ‘üli’l-ictimâ‘î, Ürdün: Dârül Mecdilâvî 1993;
• İbn Ebî Şeybe, Musannef, Cidde: Dârü’l-Kıble-Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle 2006;
• Ebü’l-Bekâ Takiyyüddîn Muhammed b. Ahmed el-Fütûhî (v. 972), Şerhu’l-Kevkebi’l-Münîr, nşr. Muhammed ez-Zuhaylî-Nezîh Hammâd, Riyad. Mektebetü’l-Ubeykân 1997;
• Ebü’l-Hasen İbn Battâl Ali b. Halef b. ‘Abdülmelik (v. 449), Şerhu Sahîhi’l-Buhârî li-İbn Battâl, Riyad: Mektebetü’r-Rüşeyd, 2. baskı, 2003;
• Ebü’l-Hasen Ali b. Sultân Muhammed el-Kârî (v. 1014), Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh, Beyrut: Dârü’l-Fikr 2002;
• Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî (v. 261), el-Müsnedü’s-Sahîhi’l-Muhtasar, Beyrut: Dâru’l-Cîl 1996;
• Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Ali b. Ebî Bekr el-Heysemî (v. 807), Mecme‘u’z-Zevâid ve menba‘u’l-fevâid, Kahire: Mektebetü’l-Kudsî 1994;
• Ebü’s-Sa‘âdât el-Mübârek b. Muhammed İbnü’l-Esîr (v. 606), en-Nihâyet fî garîbi’l-hadîs, Beyrut: 1979;
• Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Bekr el-Bûsîrî ‘v. 840), İthâfü’l-hıyera, Riyad: el-Vatan li’n-Neşr 1999;
• Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali İbn Hacer el-Askalânî (v. 852), Tehzîbü’t-Tehzîb, Hind: Dâiretü’l-Ma‘ârifi’n-Nizâmiyye 1908;
• Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali İbn Hacer el-Askalânî (v. 852), Fethü’l-Bârî, Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife 1959;
• Ebü’l-Fadl İyâz b. Mûsâ el-Yahsûbî (v. 544), İkmâlü’l-Mu‘lim bi-fevâidi’l-Müsim, Kahire: Dârü’l-Vefâ 1998;
• Ebü’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem İbn Manzûr el-Ensârî (v. 711), Lisânü’l-‘Arab, Beyrut: Dâru Sâdır 1993;
• Ebü’l-Feyd Muhammed b. Muhammed ez-Zebîdî (v. 1205), Tâcü’l-‘arûs, Dımaşk: Dârü’l-Fikr 2003;
• Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn el-Beyhakî (v. 458), es-Sünenü’l-Kübrâ, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye 2003;
• Ebû Ca‘fer Ahmed b. Hüseyn et-Tahâvî (v. 321), Şerhu Müşkili’l-Âsâr, Beyrut: Müessesetü’r-Riâle 1994;
• Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî (v. 354), Sahîhü İbn Hibbân, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1993;
• Ebû Hafs Ömer b. Ali İbnü’l-Mülakkin (v. 804), Muhtasarü İstidrâki’l-Hâfız ez-Zehebî ale’l-Müstedrek, Riyad: Dârü’l-Âsime 1990;
• Ebû Hafs Ömer b. Ali İbnü’l-Mülakkin (v. 804), et-Tavdîh li-Şerhi’l-Câmi‘i’s-Sahîh, Dımaşk: Dârü’n-Nevâdir 2008;
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî (v. 275), Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî ts.;
• Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî (v. 676), el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, 2. baskı, 1972;
• Ebû Süleymân Ahmed b. Muhammed el-Büstî el-Hattâbî (v. 388), Me‘âlimü’s-Sünen, Haleb:el-Matba‘atü’l-İlmiyye 1932;
• Ebû Abdirrahmân Muhammed Eşref el-Azîmâbâdî (v. 1329), ‘Avnü’l-Ma‘bûd, 2. baskı, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye 2004;
• Ebû Abdillâh el-Hâkim Muhammed b. Abdillâh en-Nîsâbûrî (v. 405), el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn, Beyrut: Dârü’l-Ma’rife 1993;
• Ebû Abdillâh Ziyâüddîn Muhammed b. Abdilvâhid el-Makdisî (v. 643), el-Ehâdîsü’l-Muhtâra, Beyrut: 2000;
• Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî (v. 256), el-Câmi‘u’s-Sahîh, nşr. Züheyr en-Nâsır, Dımaşk: Dârü Tavki’n-Necât 2001;
• Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm (v. 224), Garîbü’l-hadîs, Kahire 1984;
• Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm el-Himyerî (v. 213), es-Sîretü’n-Nebeviyye, Beyrut: Dârü’l-Cîl 1990;
• Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî (v. 279), Sünenü’t-Tirmizî, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî 1998;
• Ebu Muhammed Ali b. Ahmed el-Kurtubî (v. 456), el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Beyrut: el-Âfâkü’l-Cedîde ts.;
• Ebû Ya‘lâ Ahmed b. Ali, Müsnedü Ebî Ya‘lâ el-Mevsılî, Dımaşk: Dârü’l-Me’ûn li’t-Türâs 1984;
• Ahmed el-Ukaylî, el-Eser ve’d-delâlâtü’l-i‘lâmiyye, Riyad: Metâbi‘u’ş-Şarki’l-Evsat, 2. baskı, 1997;
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Dımaşk: Dârü’l-Me’mûn li’t-Türâs 1984;
• Ekrem Ziya el-Ömerî, es-Siretü’n-Nebeviyyeti’s-sahîha, Medine: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem 1994;
• Ekrem Ziya el-Ömerî, el-Mücmete’u’l-Medenî, fî ‘Ahdi’n-Nübüvve, Medîne: el-Câmi‘atü’l-İslâmiyye 1983;
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâ ‘îl b. Hammâd (v. 393), es-Sıhâh Tâcü’l-luğa, nşr. Ahmed Abdülgafûr ‘Attâr, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 4. baskı, 1987;
• Muhammed ‘İzzet Dereveze; et-Tefsîrü’l-hadîs, Kahire: Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye 1963;
• Sa‘îd Kahtânî, Fıkhu’d-da‘ve fî Sahîhi’l-İmâmi’l-Buhârî, Riyad: 2000;
• Selmân ‘Ûdeh, el-Hicretü’l-Ûlâ fi’l-İslâm, Riyad: Dârü’t-Taybe 1998;
• es-Seyyid Ali Hadır, el-Hıvâr fi’s-Sîrati’n-Nebeviyye, Mekke: Râbitatü’l-‘Âlemi’l-İslâmî 2009;
• Seyyid Kutb, Fî Zilâli’l-Kur’ân, Beyrut: Dârü’ş-Şurûk, 17. baskı, 1991;
• Seyyid Muhammed Sâtânî eş-Şankîtî, Mekânetü Vesâili’l-İ‘lâmi’l-Cemâhîriyye fî tahkiki vahdeti’l-ümme, Riyad: Dârü’l-Âlemi’l-Kütüb 1997;
• Şerefüddîn el-Hüseyn b. Abdullâh et-Tîbî (v. 743), el-Kâşif ‘an hakâiki’s-sünen, Mekke: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz 1997;
• Abdüllatîf Hamza, el-İ‘lâm fî sadri’l-İslâm, Kahire: Dârü’l-Fikri’l-Arabî 1970;
• ‘Atiyye Sakr, ed-Dînü’l-‘âlemî ve menheci’d-da‘veti ileyh, Kahire: Mecme‘u’l-Buhûsi’l-İslâmiyye 1988;
• Muhammed Ahmed Bâşemîl, Min Me‘âriki’l-İslâmi’l-fâsıle, Kahire: el-Mektebetü’s-Selefiyye 1998;
• Muhammed b. Ali eş-Şevkânî (v. 1250), Neylü’l-Evtâr, Kahire: Dârü’l-Hadîs 1993;
• Muhammed Seyyid Muhammed, el-Mes’ûliyyeti’l-İ‘lâmiyye fi’l-İslâm, Beyrut: Mektebetü’l-Hancî 1983;
• Muhammed Münîr Hicâb, İ‘lâmü’l-İslâmî el-mebâdî en-nazariyye et-tatbîk, Kahire: Dârü’l-Fikr 2002;
• Mahmûd Hasen İsmâîl, Mebâdiü ‘ilmi’l-ittisâl ve nazariyyâti’t-te’sîr, Kâhire: Dârü’l-Âlemiyye 2023;
• Mustafa Masmûdî, en-Nizâmü’l-İ‘lâmî el-Cedîd, Küveyt: Meclisü’l-Vatanî 1985;
• Münîr Muhammed Gadbân, el-Menhecü’l-Harekî li’s-Sîrati’n-Nebeviyye, Ürün: Mektebetü’l-Menâr 1990;
• Nâsirüddîn Abdullah b. Ömer el-Beydâvî (v. 685), Tuhfetü’l-Ebrâr şerhu Mesâbîhu’s-Sünne, Kuveyt: Vezâratü’l-Evkâf 2012;