Venedikli Diplomatlarca Kaleme Alınan Resmî Mektuplarda Akkoyunlu Askerî Gücü

Yıl 2020, Sayı: 1, 95 - 124, 01.06.2020

Murat Kaan Yıldız

Öz

XV. yüzyılda, Osmanlı ve Akkoyunlu Devleti arasındaki askerî mücadeleler hakkında bilgiler veren Venedikli diplomatlar Iosofat Barbaro, Caterino Zeno ile Türkmen hükümdarı Uzun Hasan tarafından Venedik Senatosu’na gönderilen İtalyanca mektuplarda Akkoyunlulara teslim edilecek ateşli silâhların türleriyle sayıları verilmektedir. Mektuplarda ayrıca, Akkoyunluların Anadolu’ya düzenledikleri seferler, bu seferleri kimlerin yönettiği, seferlerdeki asker sayıları ve bunların hangi noktalara düzenlenmiş olduğuna dair bilgiler paylaşılmaktadır. Lâkin mektuplar, mezkûr diplomatlara ait seyahatnameler ve bu konulara dair kaleme alınmış diğer kaynak eserler ile örtüşmemektedir. Dolayısıyla incelenmeleri elzemdir.

Anahtar Kelimeler

Akkoyunlular, Osmanlılar, Venedikliler, Uzun Hasan, Ateşli Silahlar

Akkoyunlu Military Force in the Official Letters of Venetian Diplomats

Öz

In the XVth century, the letters, written by Venetian diplomats called Iosofat Barbaro, Caterino Zeno, and the Turkmen leader Uzun Hasan, which are giving information about the military struggles of Ottoman-Aq Qoyunlu, are also a source of information for the firearms to be sent to Aq Qoyunlu people by Venetians. Moreover, information about the Aq Qoyunlu military campaigns, like the leaders, numbers of soldiers, and the locations, could be found in the letters. However, the itineraries of Iosofat Barbaro and Caterino Zeno are not matching with the letters; also other written sources. Thus, these letters need to examine.

Anahtar Kelimeler

Aq Qoyunlu, Ottomans, Venetians, Uzun Hasan, Firearms

Kaynakça

• 16. Yüzyılda Yazılmış Grekçe Anonim Osmanlı Tarihi (1373-1512), çev. Şerif Baştav, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1972
• ANGELUCCI, Angelo, Gli Schiopettieri Milanesi nel XV secolo, Milano 1865
• Aşıkpaşoğlu Tarihi, haz. Nihal Atsız, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1992
• Caterino Zeno, “Dei commentarii del viaggio in Persia”, Navigazioni e Viaggi, c. 3, a cura di Giovanni Battista Ramuzio, Torino 1979
• Enrico Cornet, Lettere al Senato Veneto, Libreria Tendler & Comp., Vienna 1852
• Enrico Cornet, Le Guerre dei Veneti nell’Asia, 1470-1474, Libreria Tendler & Comp., Vienna 1856
• Hasan-ı Rumlu, Ahsenü’t Tevarih, çev. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2006
• Iosofat Barbaro, “Di messer Iosofat Barbaro, gentliuomo veneziano, il viaggio della Tana e Persia”, Navigazioni e Viaggi, 4, a cura di Giovanni Battista Ramuzio, Einaudi, Torino 1979
• Marco Polo, Il Millione, Garzanti, Milano 1982
• Abdâllâh b. Fethallâllahu’l Bağdâdî, Turkmenische Herrscher des 15. Jahrhunderts in Persien und Mesopotamien nach dem Tārīh al-Ġiyāti, Übers, ed. Marianne Schmidt Dumont, Klaus Scwarz Verlag, Freiburg 1970
• AFYONCU, Erhan, “Otlukbeli Savaşı”, DİA, c. 34, TDV Yayınları, İstanbul 2007, s. 4-6
• ALTINAY, Ahmet Refik, Fatih ve Bellini, haz. Önder Kaya, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2012
• ARICO, Angela Caracciolo, Marino Sanudo il Giovane, Le Vite dei Dogi, 1457-1474, c. 2, Venezia 2004
• BAŞAR, Fahamettin, “Mihailoğulları”, DİA, c. 30, TDV Yayınları, İstanbul 2005, s. 24-25
• BELLINGERI, Giampiero, “Turchi e Persiani fra visioni abnormi e normalizazzioni, a Venezia (secoli XV-XVIII)”, Revue des litteratures europeennes, Sayı 9 (2015), s. 14-89
• BRUCE, Robert, Iain DICKIE, Kevin KILEY ve M.ichael F. PAVKOVIC, Fighting Techniques of the Napoleonic Age 1792–1815: Equipment, Combat Skills, and Tactics, Thomas Dunne Books, New York 2008
• CREMONESI, Arduino, La Sfida Turca Contro gli Absburgo e Venezia, Arti Grafiche Friulane, Udine 1976
• CROSBY, Alfred, Ateş Etmek, çev. Aybek Görey, Kitabevi, İstanbul 2003
• DE LUCA, Daniele ve Roberto FARİNELLI, “Archi e Balestre, un aprroccio storico-archeologico alle armi de tiro nella Toscana Merionale (secc. XII-XIV)”, Archeologio Mediovale, Sayı 29 (2002), s. 455-487 ERŞAHİN, Seyfettin, Akkoyunlular, Siyasal, Kültürel, Ekonomik ve Sosyal Tarih, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2002
• FERRARI, Alessandro, “Rinvenimenti Occasionali di Reperti Archeologici Provenienti dalla parte bassa di Corno, C., “Annali dei Musei Civici di Rovereto, Sezione archeologia, Sayı 10 (1994), s. 95- 102
• GELLİ, Iacobo, Guida del Raccogliatori e dell’Armatore, Ulrico Hoepli, Milano 1900
• GELLİ, Iacobo, “Archibuson”, Guida del Raccogliatori e dell’Armatore, Ulrico Hoepli, Milano 1900, s. 71
• GELLİ, Iacobo, “Forchette”, Guida del Raccogliatori e dell’Armatore, Milano 1900, s. 192
• GELLİ, Iacobo, “Spingarde”, Guida del Raccogliatori e dell’Armatore, s. 310-311
• JORGA, Nicola, Fatih ve Dönemi, Büyük Türk, çev. Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2011
• KESİK, Muharrem, At Üstünde Selçuklular, Timaş Yayınları, İstanbul 2017
• KOYUNCUOĞLU, Tülay, ‘İbn İyâs’ın ‘Bedâʾez-Zuhur fi Vekai’ed- Duhur’ Adlı Eserindeki Ramazanoğulları Beyliği ve Akkoyunlular ile İlgili Kayıtlar, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2004
• MATHEE, Rudi, “Firearms in Safavid Persia”, Encyclopedia Iranica, c. 9, Ethe-Fish, New York 1999, s. 619-628
• MERLO, Marco, “Teoria e Pratica di Militare nel XV secolo”, Rivisti di Studi Militari, Sayı 3 (2014), s. 21-44
• NICOL, David, Konstantinos Paleologos, çev. Efe Kurtoğlu, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2013
• ORTAYLI, İlber, Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2009
• ÖZKAYA, A. Sefa, “Kültür Tasnifi ve Türk Askerî Kültürüne Giriş”, Hunlar’dan Günümüze Tük Askerî Kültürü, ed. A. Sefa Özkaya, Kronik Yayınları, İstanbul 2019, s. 11-141
• SCORDATO, Rossella, Le artiglierie dello Stato Pontificio tra XIV e XVI sec., Universita degli Studi della Tuscia Facolta Conversazione dei Beni Culturali Laurea specialistica in Archeologia, Tuscia 2010
• UYAR, Mesut ve Edward ERİCKSON, Osmanlı Askerî Tarihi, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2014
• YILDIZ, Murat Kaan, İtalyan Seyyahlarına Göre Akkoyunlu-Osmanlı İlişkileri ve Türkmenler, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019