1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı Hakkında Çağdaş Bir Kaynak

Yıl 2022, Sayı: 6, 29 - 63, 05.01.2023

Hüseyin Onur Ercan

Öz

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nın askerî safahatı ülkemizde bilinmektedir. Diğer yandan savaşa dair birçok çağdaş Batı kaynağı da mevcuttur, fakat bunlardan bazıları aynı ölçüde incelenmemiştir. Bu kaynaklardan biri, önde gelen Venedikli Aydınlanmacılar arasında yer alan Domenico Caminer’in İtalyanca hazırladığı ve Antonio Graziosi tarafından 1770 yılında 10 fasıl hâlinde basılan “Storia della guerra presente tra la Russia e la porta Ottomana” isimli eserdir. Aynı eser sıcağı sıcağına Christoph Heinrich Korn ve Johann Christoph Schmidlin tarafından 1771-1775 yılları arasında Almancaya tercüme edilmiş ve genişletilerek 36 fasıl hâlinde basılmıştır.
Daha savaş seyrederken neşredilmeye başlanmış olan bu kaynak Osmanlı askerî ve siyasî tarihi açısından kıymetli olup mercek altına alınmaya değerdir. Belki bu sayede elde edilecek yeni bakış açılarıyla söz konusu savaşı yeniden yorumlamak ve gözden geçirmek imkânı doğar. Bu nedenle bu makalede, 1768-1774 Osmanlı-Rus Harbi’ni konu edinen söz konusu çağdaş Alman kaynağın bir özeti verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

1768-1774, Savaş, Osmanlı Ordusu, Rus Ordusu, Askeri Tarih, XVIII. Yüzyıl

A Contemporary Source about the Ottoman-Russian War of 1768-1774

Öz

The military phase of the Ottoman-Russian War 1768-1774 is in our country well known. Conversely, there are many contemporary sources about the war, but some of them have not been researched to the likewise extent. One of these sources is “Storia della guerra presente tra la Russia e la porta Ottomana”, prepared in Italian by the Venetian Domenico Caminer, a leading figure of the Venetian Enlightenment, and published in 10 chapters by Antonio Graziosi in 1770. The same work was translated into German between 1771 and 1775 by Christoph Heinrich Korn and Johann Christoph Schmidlin, expanded and published in 36 chapters.
This publication, which began to be issued while the war was still in progress, is valuable in terms of Ottoman military and political history and needs to be analyzed. Perhaps in this way it will be possible to reinterpret and re-examine the mentioned war in question, gaining new perspectives. Therefore, a summary of the contemporary mentioned source about the Ottoman-Russian War of 1768-1774 is given in this article.

Anahtar Kelimeler

1768-1774, War, Ottoman Army, Russian Army, Military History, XVIIIth Century

Kaynakça

• CAMİNER, Domenico, Geschichte des gegenwärtigen Kriegs zwischen Rußland, Polen und der Ottomannischen Pforte, çev. Christoph Heinrich Korn ve Johann Christoph Schmidlin, Frankfurt & Leipzig, 1771-1775
• CAMİNER, Domenico, Storia della guerra presente tra la Russia e la porta Ottomana, A spese di Antonio Graziosi, Venedik 1770
• CAMİNER, Domenico, Storia della ultima guerra tra la Russia e la porta Ottomana […], Venedik 1776
• AKÇAY, Eray, “Osmanlı-Rus İlişkilerinin St. Petersburg ve Çevresindeki Mimari ve Abidevi İzleri (XVIII-XIX. Yüzyıl)”, Türkiye Günlüğü, Sayı 147 (2021), s. 161-180
• AKSAN, Virginia, “The One-Eyed Fighting the Blind: Mobilization, Supply, and Command in the Russo-Turkish War of 1768-1774”, The International History Review, Sayı 2 (1993), c. 15, s. 221-238
• BEYDİLLİ, Kemal, Büyük Friedrich ve Osmanlılar: XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985
• BEYDİLLİ, Kemal, “Küçük Kaynarca Antlaşması”, DİA, c. 26, Ankara 2002, s. 524-527
• BEYDİLLİ, Kemal, “Mustafa III”, DİA, c. 31, Ankara 2020, s. 280-283
• BEYDİLLİ, Kemal, Osmanlı’da Devletlerarası İlişkiler. Siyaset-Yaşam-Yenileşme. Seçilmiş Makaleler 1, Timaş Yayınları, İstanbul 2022
• BEYDİLLİ, Kemal, “Rusya”, DİA, c. 35, İstanbul 2008, s. 253-265
• BİLBASOV, Vasiliy A., Istoriya Yekaterinı Vtoroy, T. I-XII, Stuhr’sch Buchhandlung, Berlin 1896
• DE MİCHELİS, Cesare, “Caminer, Domenico”, Dizionario biografico degli Italiani, c. 17, Roma 1974, s. 234-236
• DE MİCHELİS, Cesare, “Caminer, Elisabetta”, Dizionario biografico degli Italiani, c. 18, Roma 1975, s. 240
• Dİ MARO, Maria, “The Enlightened Journalism of Elisabetta Caminer Turra”, Journal for Literary and Intermedial Crossings, Sayı 6/1 (2021), s. 1-25
• HURMUZAKİ, Eudoxius, Fragmente zur Geschichte der Rumänen, c. 5, Socecu & Teclu, Bükreş 1886
• KİTROMİLİDES, Paschalis M., “Ideologikes epiloges kai historiografikē praxē: Spyridōn Papadopoulos kai Domenico Caminer”, Thēsaurismata, Sayı 20 (1990), s. 500-517
• KÖSE, Osman, 1774 Küçük Kaynarca Andlaşması, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2006
• UNGERMANN, Richard, Der Russisch-türkische Krieg 1768-1774, Wilhelm Braumüller, Viyana & Leipzig 1906
• YEŞİL, Fatih, “Osmanlı-Rus Harplerini (1710-1829) Etkileyen Faktörler Üzerine”, Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, Sayı 2 (2021), c. 2, s. 99-116
• WOLFF, Larry, Venice and the Slavs. The Discovery of Dalmatia in the Age of Enlightenment, Stanford University Press, Kaliforniya 2001
• ZINKEISEN, Johann Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1699-1774), c. 5, çev. Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2011