Mevcut literatürün, Türkiye ve Sovyet Rusya’nın Kafkasya bölgesindeki Ermeni ve Kürt ayrılıkçı hareketlerinin istihbarat vakalarını analiz etmek için kanıtlardan ve belirli bir çerçeveden yoksun olduğu gözlemlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve Bolşevik Devrimi’nin ardından Sovyet Rusya’nın Kafkasya bölgesindeki istihbarat faaliyetleri, birbirinin öncülü ya da ardılı olan eşzamanlı ya da birbirini takip eden istihbarat örgütlerinin kurulmasıyla devam etmiştir. Bu çalışma, Sovyet Rusya’nın Kafkasya bölgesindeki Ermeni ve Kürt ayrılıkçı hareketlerine verdiği desteği, istihbarat vakalarını somut delillerle analiz ederek ortaya koymayı amaçlamaktadır. Kars ve çevresi Kürt ve Ermeni ayrılıkçı hareketlerinin hedef bölgesini oluşturmaktadır. Bu bölge, Ermeni ve Kürt ayrılıkçı hareketleri mensuplarının ve Sovyet casuslarının Türkiye’ye sızma faaliyetlerinin en yoğun olduğu alanlardan biridir. Sovyet Rusya ile ayrılıkçı hareket arasındaki temas merkezi Batum’dur. Batum’dan sonra ayrılıkçı hareketin en önemli üslerinden biri de Erivan’dır. Bu çalışmada, istihbarat ve karşı istihbarat gelişmeleri üzerinden Sovyet Rusya’nın Türkiye’deki Ermeni ve Kürt azınlıklara karşı yürütmeyi amaçladığı yıkıcı faaliyetler ortaya konulmaktadır. Bu çalışma, Kafkasya bölgesindeki ayrılıkçı hareketleri Türkiye ve Sovyet Rusya istihbarat örnekleri üzerinden incelemekte, ne tür tehditler oluşturdukları ve nasıl geliştikleri sorularına cevap aramaktadır. Disiplinlerarası bir yaklaşımın benimsendiği bu çalışmada istihbarat ve tarih disiplinlerinin bakış açılarından değerlendirmeler yapılmaya çalışılmış, Türk Diplomatik Arşivi’nde yer alan belgeler tasnif edilip, okunup, analiz edilerek çalışmanın tezlerine delil olarak sunulmuştur.
Devlet Arşivleri Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (=TDA), Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Fonu (=SSCB (571), 34437/135509/3, 22 Ocak 1924
TDA, SSCB (571), 34620/136365/14, 23 Ağustos 1927
TDA, SSCB (571), 34477/135759/20, 18 Ağustos 1929
TDA, SSCB (571), 35509/139643/24, 19 Şubat 1930
TDA, SSCB (571), 35509/139643/23, 27 Nisan 1930
TDA, SSCB (571), 36007/142277/38, 31 Mayıs 1930
TDA, SSCB (571), 34487/135879/3, 20 Haziran 1930
TDA, SSCB (571), 35357/138981/46, 13 Aralık 1932
TDA, SSCB (571), 35357/138981/22, 31 Aralık 1934
TDA, SSCB (571), 35357/138981/24, 17 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/13, 27 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/14, 27 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/20, 31 Aralık 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/4, 27 Ekim 1938
TDA, SSCB (571), 35357/138981/1, 30 Aralık 1938
TDA, SSCB (571), 35357/138981/7, 6 Temmuz 1939
TDA, SSCB (571), 34825/137491/3, 26 Haziran 1940
TDA, SSCB (571), 34993/138022/48, 3 Ekim 1947
TDA, SSCB (571), 35777/141169/10, 23 Aralık 1950
TDA, SSCB (571), 35777/141169/11, 2 Şubat 1951
TDA, SSCB (571), 35874/141655/17, 20 Mayıs 1955
ANDREW, Christopher and Vasili MİTROKHİN, The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB, Basic Books, New York 1999
ARMAOĞLU, Fahir H., “İkinci Dünya Harbinde Türkiye”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 2 (1958), c. 13, s. 139-179
ARMAOĞLU, Fahir H., 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1941-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul 2010
BALTA, Evren, Military Success, State Capacity and Internal War- Making in Russia and Turkey, The City University of New York Graduate Faculty in Political Science Doktora Tezi, New York 2007
BAŞARAN, Ali, “Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) Türkiye Kürtlerine Yönelik Dış Politikası ve SSCB Kürdolojisi, 1917-1945”, Bilge Strateji, Sayı 22 (Güz 2021), c. 12, s. 107-141
BENHÜR, Çağatay, “1920’li Yıllarda Türk-Sovyet İlişkileri: Kronolojik Bir Çalışma”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 24 (2008), s. 277-313
BEZCİ, Egemen B., “Turkey’s intelligence diplomacy during the Second World War”, Journal of Intelligence History, Sayı 2 (2016), c. 15, s. 80-95
BILLER, Robert E., Kurdistan: The Drive for Self-Determination, Troy State University International Relations Yüksek Lisans Tezi, North Caroline 1992
ÇAĞLAK, Aykut, Millî Mücadele’de Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2011
ÇAĞLAK, Aykut, “Sovyet Rusya’da Bolşevik Devrimi Sonrasında Ordu-İstihbarat Teşkilatı Bağlantısının Oluşumu ve Kızıl Ordu’nun Sovyet İstihbarat Sistematiğinin Gelişim Sürecine Katkısı”, Harp Tarihi Dergisi, Sayı 3 (Haziran 2021), s. 43-81.
ÇAĞLAK, Aykut, Türk ve Rus İstihbaratı (1900-1925), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2019
ÇAĞLAK, Aykut, Türk İstihbaratının Modern İstihbarata Geçiş Sürecindeki Uygulamalarının Türkiye’de Demokrasinin Gelişimine Katkıları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 68 (Bahar 2021), s. 259- 282
ÇEVİK, İbrahim, Diplomasi ve İstihbarat Eliyle Kürt Toplum Mühendisliği “Kürt Sorunu” mu yoksa Örtülü Operasyon mu?, Ayrıntı Basım Yayım, Ankara 2010
EFE, Gülten, 1939-1953 Yılları Arasında Türk-Sovyet İlişkilerindeki Değişimin Türk Basınına Yansıması, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2015
ER, İlyas, Kırım’dan Konya’ya Göç Eden Muhacirler ve Yerleşme Problemleri 1853-1914, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2021
GÜRÜN, Kamuran, “Türkiye’yi II. Dünya Savaşı’na Sokma Çabaları”, Belleten, Sayı 2 (1992), c. 1, s. 1455-1468
HASANGARAYEV, Tural, Azerbaycan Komünist Gazetesine Göre Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1945), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Konya 2017
HOWELL, W. Nathaniel, The Soviet Union and the Kurds: A Study of National Minority Problems in Soviet Policy, University of Virginia Political Science International Law and Relations Doktora Tezi, Virginia 1965
BURÇAK, Rıfkı Salim, Moskova Görüşmeleri (26 Eylül 1939-16 Ekim 1939) ve Dış Politikamız Üzerindeki Tesirleri, Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara 1983
ÇAĞLAK, Aykut “Büyük Taarruz Öncesi Hazırlıklar Kapsamında İcra Edilen Kontr-İstihbarat ve Dezenformasyon Çalışmaları”, 100. Yılında Büyük Taarruz, ed. Temuçin Faik Ertan ve Kadri Unat, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 2022, s. 1-37
İLTER, Erdal, Millî İstihbarat Teşkilâtı Tarihçesi Milli Emniyet Hizmetleri Riyaseti (M.E.H./M.A.H.) (1927/1965), Millî İstihbarat Teşkilâtı Basım Evi, Ankara 2002
IŞIK, Salih, Balkan Antantı, Balkan Paktı ve Türkiye, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2011
LEONARD, Raymond W., The Kremlin’s Secret Soldiers: The Story of Soviet Military Intelligence, 1918-1933, University of Kansas Department of History Doktora Tezi, Lawrance 1997
MATOSSİAN, Mary Kilbourne, The Impact of Soviet Policies in Armenia, 1920-1936 A Study of Planned Cultural Transformation, Stanford University Department of History Doktora Tezi, Stanford 1955
MÜEZZİNOĞLU, Ersin, “İsmet Paşa’nın 1932 Sovyet Rusya Ziyareti”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2 (Eylül 2018), c. 20, s. 249-260
OSBORNE, Angela J., Spies Who Stay Out in the Cold: Looking To Soviet Illegal Operation for Insights into Non-Official Cover, Georgetown University Faculty of the Graduate School of Arts and Sciences Yüksek Lisans Tezi, Washington 2011
ÖNDER, Hasan Mesut ve Timuçin Kodaman, “İstihbarat ve Dış Politika İlişkisi”, International Journal of Politics and Security (IJPS), Sayı 2 (Temmuz 2022), c. 4, s. 39-64
ÖZCAN, Nihat Ali, “Millî İstihbarat Teşkilâtı Tarihi ve Devlet İstihbarat Hizmetlerinin Gelişimi”, Türk İstihbarat Tarihi, ed. İsmail H. Demircioğlu, Ahmet Özcan, Namık Çençen ve Yücel Yiğit, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2021, s. 497-544
PAJAK, Roger Frank, Soviet Military Aid: An Instrument of Soviet Foreign Policy Toward the Developing Countries, The American University Political Science International Law and Relations Doktora Tezi, Washington 1966
SAFİ, Polat, Millî İstihbarat Teşkilâtı 1826-2023, Kronik Kitap, İstanbul 2023
SARAY, Mehmet, “İkinci Dünya Savaşı Döneminde Türk-Sovyet İlişkileri”, Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri I. Çalıştay Bildirileri, çev. İlyas Kamalov ve İrina Svistunova, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, s. 245- 257
SARAY, Mehmet, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi: III. Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın Hatıraları ve Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010
ŞENER, Ayşe, Atatürk Dönemi’nde Türk-Sovyet İlişkileri (1919 1938), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2010
SHURDOM, Jamal A., Soviet Foreign Policy Strategy Toward The Middle East: A Special Teaching Approach For Arab Student in the Middle East, University of Miami Coral Gables Doktora Tezi, Florida 1980
SOYSAL, İsmail, “1939 Türk-İngiliz-Fransız İttifakı”, Belleten, Sayı 182 (1982), c. 46, s. 367-414
TURNER, Kevin R., The Kurds: Paws in the Middle East, Troy State University at Fort Bragg International Relations Yüksek Lisans Tezi, North Carolina 1993
UZUN, Hakan, Montreux Boğazlar Sözleşmesi’nin Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 61 (Güz 2017), s. 393-435
It has been observed that the existing literature lacks evidence and a specific framework for analyzing the intelligence cases of the Armenian and Kurdish separatist movements in the Caucasus region of Türkiye and Soviet Russia. After the establishment of the Republic of Türkiye and the Bolshevik Revolution, Soviet Russia's intelligence activities in the Caucasus region continued with the establishment of simultaneous or successive intelligence organizations that were predecessors or successors of each other. This study aims to reveal the Soviet Russian support to the Armenian and Kurdish separatist movements in the Caucasus region by analyzing intelligence cases with concrete evidence. Kars and its surroundings constituted the target area of the Kurdish and Armenian separatist movements. This region is one of the areas where the infiltration activities of members of the Armenian and Kurdish separatist movements and Soviet spies into Türkiye were the most intense. The center of contact between Soviet Russia and the separatist movement was Batumi. After Batumi, Yerevan is another one of the most important bases of the separatist movement. In this study, through intelligence and counter-intelligence developments, the subversive activities that Soviet Russia aimed to carry out against the Armenian and Kurdish minorities in Türkiye are revealed. This study examines the separatist movements in the Caucasus region through the intelligence cases of Türkiye and Soviet Russia, and seeks answers to the questions of what kind of threats they pose and how they develop. In this study, which adopts an interdisciplinary approach, evaluations are tried to be made from the perspectives of intelligence and history disciplines, and the documents in the Turkish Diplomatic Archive are classified, read, analyzed and presented as evidence for the theses of the study.
Devlet Arşivleri Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (=TDA), Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Fonu (=SSCB (571), 34437/135509/3, 22 Ocak 1924
TDA, SSCB (571), 34620/136365/14, 23 Ağustos 1927
TDA, SSCB (571), 34477/135759/20, 18 Ağustos 1929
TDA, SSCB (571), 35509/139643/24, 19 Şubat 1930
TDA, SSCB (571), 35509/139643/23, 27 Nisan 1930
TDA, SSCB (571), 36007/142277/38, 31 Mayıs 1930
TDA, SSCB (571), 34487/135879/3, 20 Haziran 1930
TDA, SSCB (571), 35357/138981/46, 13 Aralık 1932
TDA, SSCB (571), 35357/138981/22, 31 Aralık 1934
TDA, SSCB (571), 35357/138981/24, 17 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/13, 27 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/14, 27 Ocak 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/20, 31 Aralık 1935
TDA, SSCB (571), 35357/138981/4, 27 Ekim 1938
TDA, SSCB (571), 35357/138981/1, 30 Aralık 1938
TDA, SSCB (571), 35357/138981/7, 6 Temmuz 1939
TDA, SSCB (571), 34825/137491/3, 26 Haziran 1940
TDA, SSCB (571), 34993/138022/48, 3 Ekim 1947
TDA, SSCB (571), 35777/141169/10, 23 Aralık 1950
TDA, SSCB (571), 35777/141169/11, 2 Şubat 1951
TDA, SSCB (571), 35874/141655/17, 20 Mayıs 1955
ANDREW, Christopher and Vasili MİTROKHİN, The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB, Basic Books, New York 1999
ARMAOĞLU, Fahir H., “İkinci Dünya Harbinde Türkiye”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 2 (1958), c. 13, s. 139-179
ARMAOĞLU, Fahir H., 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1941-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul 2010
BALTA, Evren, Military Success, State Capacity and Internal War- Making in Russia and Turkey, The City University of New York Graduate Faculty in Political Science Doktora Tezi, New York 2007
BAŞARAN, Ali, “Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) Türkiye Kürtlerine Yönelik Dış Politikası ve SSCB Kürdolojisi, 1917-1945”, Bilge Strateji, Sayı 22 (Güz 2021), c. 12, s. 107-141
BENHÜR, Çağatay, “1920’li Yıllarda Türk-Sovyet İlişkileri: Kronolojik Bir Çalışma”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 24 (2008), s. 277-313
BEZCİ, Egemen B., “Turkey’s intelligence diplomacy during the Second World War”, Journal of Intelligence History, Sayı 2 (2016), c. 15, s. 80-95
BILLER, Robert E., Kurdistan: The Drive for Self-Determination, Troy State University International Relations Yüksek Lisans Tezi, North Caroline 1992
ÇAĞLAK, Aykut, Millî Mücadele’de Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2011
ÇAĞLAK, Aykut, “Sovyet Rusya’da Bolşevik Devrimi Sonrasında Ordu-İstihbarat Teşkilatı Bağlantısının Oluşumu ve Kızıl Ordu’nun Sovyet İstihbarat Sistematiğinin Gelişim Sürecine Katkısı”, Harp Tarihi Dergisi, Sayı 3 (Haziran 2021), s. 43-81.
ÇAĞLAK, Aykut, Türk ve Rus İstihbaratı (1900-1925), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2019
ÇAĞLAK, Aykut, Türk İstihbaratının Modern İstihbarata Geçiş Sürecindeki Uygulamalarının Türkiye’de Demokrasinin Gelişimine Katkıları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 68 (Bahar 2021), s. 259- 282
ÇEVİK, İbrahim, Diplomasi ve İstihbarat Eliyle Kürt Toplum Mühendisliği “Kürt Sorunu” mu yoksa Örtülü Operasyon mu?, Ayrıntı Basım Yayım, Ankara 2010
EFE, Gülten, 1939-1953 Yılları Arasında Türk-Sovyet İlişkilerindeki Değişimin Türk Basınına Yansıması, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2015
ER, İlyas, Kırım’dan Konya’ya Göç Eden Muhacirler ve Yerleşme Problemleri 1853-1914, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 2021
GÜRÜN, Kamuran, “Türkiye’yi II. Dünya Savaşı’na Sokma Çabaları”, Belleten, Sayı 2 (1992), c. 1, s. 1455-1468
HASANGARAYEV, Tural, Azerbaycan Komünist Gazetesine Göre Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1945), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Konya 2017
HOWELL, W. Nathaniel, The Soviet Union and the Kurds: A Study of National Minority Problems in Soviet Policy, University of Virginia Political Science International Law and Relations Doktora Tezi, Virginia 1965
BURÇAK, Rıfkı Salim, Moskova Görüşmeleri (26 Eylül 1939-16 Ekim 1939) ve Dış Politikamız Üzerindeki Tesirleri, Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara 1983
ÇAĞLAK, Aykut “Büyük Taarruz Öncesi Hazırlıklar Kapsamında İcra Edilen Kontr-İstihbarat ve Dezenformasyon Çalışmaları”, 100. Yılında Büyük Taarruz, ed. Temuçin Faik Ertan ve Kadri Unat, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 2022, s. 1-37
İLTER, Erdal, Millî İstihbarat Teşkilâtı Tarihçesi Milli Emniyet Hizmetleri Riyaseti (M.E.H./M.A.H.) (1927/1965), Millî İstihbarat Teşkilâtı Basım Evi, Ankara 2002
IŞIK, Salih, Balkan Antantı, Balkan Paktı ve Türkiye, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2011
LEONARD, Raymond W., The Kremlin’s Secret Soldiers: The Story of Soviet Military Intelligence, 1918-1933, University of Kansas Department of History Doktora Tezi, Lawrance 1997
MATOSSİAN, Mary Kilbourne, The Impact of Soviet Policies in Armenia, 1920-1936 A Study of Planned Cultural Transformation, Stanford University Department of History Doktora Tezi, Stanford 1955
MÜEZZİNOĞLU, Ersin, “İsmet Paşa’nın 1932 Sovyet Rusya Ziyareti”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2 (Eylül 2018), c. 20, s. 249-260
OSBORNE, Angela J., Spies Who Stay Out in the Cold: Looking To Soviet Illegal Operation for Insights into Non-Official Cover, Georgetown University Faculty of the Graduate School of Arts and Sciences Yüksek Lisans Tezi, Washington 2011
ÖNDER, Hasan Mesut ve Timuçin Kodaman, “İstihbarat ve Dış Politika İlişkisi”, International Journal of Politics and Security (IJPS), Sayı 2 (Temmuz 2022), c. 4, s. 39-64
ÖZCAN, Nihat Ali, “Millî İstihbarat Teşkilâtı Tarihi ve Devlet İstihbarat Hizmetlerinin Gelişimi”, Türk İstihbarat Tarihi, ed. İsmail H. Demircioğlu, Ahmet Özcan, Namık Çençen ve Yücel Yiğit, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2021, s. 497-544
PAJAK, Roger Frank, Soviet Military Aid: An Instrument of Soviet Foreign Policy Toward the Developing Countries, The American University Political Science International Law and Relations Doktora Tezi, Washington 1966
SAFİ, Polat, Millî İstihbarat Teşkilâtı 1826-2023, Kronik Kitap, İstanbul 2023
SARAY, Mehmet, “İkinci Dünya Savaşı Döneminde Türk-Sovyet İlişkileri”, Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri I. Çalıştay Bildirileri, çev. İlyas Kamalov ve İrina Svistunova, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, s. 245- 257
SARAY, Mehmet, Sovyet Tehdidi Karşısında Türkiye’nin NATO’ya Girişi: III. Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın Hatıraları ve Belgeler, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010
ŞENER, Ayşe, Atatürk Dönemi’nde Türk-Sovyet İlişkileri (1919 1938), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2010
SHURDOM, Jamal A., Soviet Foreign Policy Strategy Toward The Middle East: A Special Teaching Approach For Arab Student in the Middle East, University of Miami Coral Gables Doktora Tezi, Florida 1980
SOYSAL, İsmail, “1939 Türk-İngiliz-Fransız İttifakı”, Belleten, Sayı 182 (1982), c. 46, s. 367-414
TURNER, Kevin R., The Kurds: Paws in the Middle East, Troy State University at Fort Bragg International Relations Yüksek Lisans Tezi, North Carolina 1993
UZUN, Hakan, Montreux Boğazlar Sözleşmesi’nin Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 61 (Güz 2017), s. 393-435
Er, İ. (2023). Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955). Harp Tarihi Dergisi(8), 143-173. https://doi.org/10.61348/htde.1329223
AMA
Er İ. Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955). HTD. Aralık 2023;(8):143-173. doi:10.61348/htde.1329223
Chicago
Er, İlyas. “Kafkasya Bölgesinde Ermeni Ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955)”. Harp Tarihi Dergisi, sy. 8 (Aralık 2023): 143-73. https://doi.org/10.61348/htde.1329223.
EndNote
Er İ (01 Aralık 2023) Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955). Harp Tarihi Dergisi 8 143–173.
IEEE
İ. Er, “Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955)”, HTD, sy. 8, ss. 143–173, Aralık 2023, doi: 10.61348/htde.1329223.
ISNAD
Er, İlyas. “Kafkasya Bölgesinde Ermeni Ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955)”. Harp Tarihi Dergisi 8 (Aralık 2023), 143-173. https://doi.org/10.61348/htde.1329223.
JAMA
Er İ. Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955). HTD. 2023;:143–173.
MLA
Er, İlyas. “Kafkasya Bölgesinde Ermeni Ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955)”. Harp Tarihi Dergisi, sy. 8, 2023, ss. 143-7, doi:10.61348/htde.1329223.
Vancouver
Er İ. Kafkasya Bölgesinde Ermeni ve Kürt Ayrılıkçı Hareketleri Üzerine Türkiye-Sovyet Rusya İstihbarat Vakaları (1924-1955). HTD. 2023(8):143-7.