An Investigation on the Reflections of Hasan al-Rammah’s Kitab al-Furusiyya wa-al manasib al-harbiyya in Firdevsi-i Rumi’s Terceme-i Silahsorname

Yıl 2023, Sayı: 8, 1 - 27, 31.12.2023

Musa Şahin

https://doi.org/10.61348/htde.1404661

Öz

Throughout history, the horse has been one of the most important tools used in games, training and battlefield. With the appearance of Muslims on the stage of history, equestrianism, the meeting between man and horse, began to become a branch of science and art, with a training program that included ethical rules and the type of tools used and began to be institutionalized under the name of furusiyya. Furusiyya, which began to emerge during the Abbasid period, peaked during the Mamluk period and became a discipline that formed the backbone of military training. Therefore, Najm al-Din al-Ahdab Hasan al-Rammah (d. 1294?) and his masterpiece Kitab al-Furusiyya wa-al manasib al-harbiyya occupy a special place among the Mamluk period and the furusiyya experts who grew up in the furusiyye educational model. The work in question was a source of inspiration for many works written in this field until the spread of firearms. This effect can even be seen in the works on the art of war in the Ottoman Empire before the Mamluk geography changed hands. In this study, the traces of Kitab al-furusiyya wa-al-manasib al-harbiyya by Najm al-Din Hasan al-Rammah, on Tarjama-i Silahsorname, are compared with the contents of weapon history and war techniques by the Ottoman scholar Firdevsi-i Rumi, who lived in the 15th century.

Anahtar Kelimeler

Hasan al-Rammah, Furûsiyya, the art of war, Firdevsi-i Rumi, Silahsorname

Hasan er-Rammah’ın Kitâb el-Furûsiyye ve’l Menâsib el-Harbiyyesi’nin Firdevsî-i Rûmî’nin Terceme-i Silahşornâme’sindeki Yansımaları Üzerine Bir İnceleme

Öz

Tarih boyunca oyunlarda, tâlimlerde ve savaş alanlarında kullanılan en önemli vasıtalardan biri at olmuştur. Müslümanların tarih sahnesine çıkmasıyla insanın atla buluştuğu binicilik, içinde etik kuralları da barındıran eğitim programı ve kullanılan alet çeşidiyle bir ilim ve sanat dalı haline gelmeye ve furûsiyye adıyla kurumsallaşmaya başladı. İlk olarak Abbâsîler döneminde temayüz etmeye başlayan furûsiyye, Memlûkler döneminde zirveye çıkarak ordu eğitiminin ana omurgasını oluşturan bir disiplin oldu. Dolayısıyla furûsiyye eğitim modelinde Memlûk döneminin, bu dönemde yetişen furûsiyye uzmanlarının arasında da Hasan er-Rammah’ın (ö.1294?) ve kendisine atfedilen Kitâb el-Furûsiyye ve’l Menâsib el-Harbiyye’nin özel bir yeri vardır. Söz konusu eser, ateşli silahların yaygınlaşmasına kadar furûsiyye alanında telif edilen birçok esere ilham kaynağı olmuştur. Bu etkiyi daha Memlûk coğrafyası el değiştirmeden önce Osmanlı’da harp sanatı alanında verilen eserlerde de görmek mümkündür. Bu çalışmada, Hasan er-Rammah’a ait Kitâb el-Furûsiyye ve’l Menâsib el-Harbiyye’nin, 15. yüzyılda yaşamış Osmanlı ilim adamlarından Firdevsî-i Rûmî’nin silah tarihi ve savaş tekniği muhtevalı Terceme-i Silahşornâme adlı eseri üzerindeki izleri araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hasan er-Rammah, Furûsiyye, Harp sanatı, Firdevsî-i Rumi, Silahşornâme

Kaynakça

• Firdevsî-i Rûmî, Terceme-i Silahşornâme, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, kayıt no. H.625
• Firdevsî-i Rûmî, Silahşornâme, haz. Bekir Biçer, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya 2011
• Necmeddin Hasan er-Rammah, Kitâb el-Furûsiyye ve’l Menâsib el Harbiyye, BnF Gallica, MS 2825 Arabe
• ALBAYRAK SAK, Vesile, “Osmanlı Askerî Literatürüne Ait “Silahşornâme ve Tuhfetü’l-Guzât”ta Savaş Aletleri”, Harp Tarihi Dergisi, Sayı 7 (Haziran 2023), s. 71-98
• AL-HASAN, Ahmad Yusuf, The Book of Military Horsemanship and Ingenious War Devices, University of Aleppo Publications, Halep 1998
• BÜYÜKKARCI, Fatma, Firdevsî-i Tavîl ve Da’vetnâmesi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1993
• ÇETİN, Altan, Türk Tarihinde Memlûk Asırları, Timaş Yayınları, İstanbul 2020
• Firdevsî-i Rûmî, Müsellahnâme, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Muallim Cevdet K., kayıt no.K.355
• IMÂM NEVEVÎ, Riyâzü’s Sâlihîn, ter. M.Yaşar Kandemir vd., c. 6, Erkam Yayınları, İstanbul 2017
• KİRİK, Esra, Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-name’si-75. Cilt (Giriş- İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin-Sözlük), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Sakarya 2018
• Muhammed B. İshak En-Nedim, El-Fihrist, çev. Ramazan Şeşen, Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul 2019
• SMITH, G. Rex, Medieval Muslim Horsemanship, The British Library, London 1979
• PARRY, V. J. ve M. E. YAPP, War, Technology and Society in the Middle East, Oxford University Press, London 1975
• SEZGİN, Fuat, İslam’da Bilim ve Teknik, c. 5, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara 2015
• ŞEŞEN, Ramazan, Sultan Baybars, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2016
• ZORLU, Abdülkadir, “Gereksinimlerin, İhtiyaçların ve Arzuların Dönüşümü Bağlamında İbn Haldun’un İhtiyaçlar Kuramı”, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Sayı 2 (Aralık 2020), c. 12, s. 487-528
• Kur’an Yolu, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/adiyat-suresi-100/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali (Erişim Tarihi: 20.12.2023)
• Kur’an Yolu, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/enfal-suresi-8/ayet-53/diyanet-isleri-baskanligi-meali (Erişim Tarihi: 20.12.2023)