Ordu Bazaar in Timurid Empire

Yıl 2024, Sayı: 10, 37 - 56, 31.12.2024

Fatih Bostancı

https://doi.org/10.61348/htde.1566522

Öz

This study provides information about the Ordu Bazaar in the Timurid State. The Ordu Bazaar, constituting an essential part of army sustenance since ancient times, is a mobile shopping center. In this context, the study first gives relevant information about the Ordu Bazaar and its characteristics as logistical support. Then, information on the construction of the Ordu Bazaar during the Timurid period, the order within it, and the movement scheme of the tradesmen will be presented. While presenting this information, the article examines the studies conducted in Türkiye as a starting point. However, considering both the Timurids and the medieval Turkish states, there is only one study by Erdoğan Merçil on the Ordu Bazaar. Therefore, it has become imperative to expand the field of research. The sources of the period constitute the first points of reference for this article. Then, the direct or indirect accounts in the relevant research works are consulted on this subject. When all these are considered, it is evident that the Ordu Bazaar, a significant for military logistics of medieval Turkish history, has not been fully addressed in Turkish literature. Therefore, this article presents information on the nature, functioning, and characteristics of the Ordu Bazaar by analyzing the accounts on Timurids in Turkish military history.

Anahtar Kelimeler

Amir Timur, Army, Logistics, Ordu Bazaar, Timurid State

Timurlu Devleti’nde Ordu Pazarı

Öz

Bu çalışmada Timurlu Devleti’nde ordu pazarı hakkında bilgi verilecektir. Eski zamanlardan beri ordu iaşesinin önemli bir bölümünü teşkil eden ordu pazarı bir bakıma seyyar alışveriş merkezi mahiyetindedir. Çalışma bu minvalde ele alınacak olup başta bir lojistik destek olarak ordu pazarı hakkında bilgi verilecektir. Ardından Timurlular zamanında ordu pazarının inşası, nizamı ve esnafın hareket şemasına dair bilgiler sunulacaktır. Bu bilgiler sunulurken öncelikle ülkemizde yapılan çalışmalar irdelenmiştir. Ancak hem Timurlular özelinde hem de Orta Çağ Türk devletleri dikkate alındığında ordu pazarı hakkında sadece Erdoğan Merçil tarafından yapılan bir çalışma bulunmaktadır. Bu sebeple araştırma sahasının genişletilmesi zorunlu hale gelmiştir. Bunun için öncelikle dönemin kaynakları ilk referansı oluşturmaktadır. Ardından araştırma eserlerin bu konuya dair doğrudan veya dolaylı anlatımlarına başvurulmuştur. Tüm bunlar dikkate alındığında Orta Çağ Türk tarihinin askerî lojistiğine önemli bir destek olan ordu pazarının literatürümüz açısından tam olarak ele alınmadığı kanaati uyanmaktadır. Burada Türk askerî tarihinin Timurlular devri incelenerek ordu pazarının mahiyeti, işleyişi ve hususiyetleri hakkında bilgi verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Emir Timur, Lojistik, Ordu, Ordu Pazarı, Timurlu Devleti

Kaynakça

• Ambrogio Contarini, Doğu’da Venedik Elçileri, çev. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2021
• Gazi Zahirüddin Muhammed Babür, Vekayi, Babür’ün Hâtıratı, c. 1-2, çev. Reşit Rahmeti Arat, TTK Yayınları, Ankara 1987
• Gıyâsüddîn b. Hümâmiddîn Hüseyn-i Hvândmîr, Târîh-i Habîbu’s-Siyer fi Ahbâr-ı Efrâd-ı Beşer, nşr. Celâleddin Humâyî, c. 3, İntişârât-ı Hayyam, Tahran 1333
• Hafız-ı Ebrû, Zübdetü’t-Tevarih, c. 1-4, tash. Seyyid Cevadî, İntişarat-ı Vezaret-i Ferheng û Erşad-ı İslamî, Tahran 1380
• Hasan-ı Rumlu, Ahsenü’t-Tevârih, çev. Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara 2006
• İbni Arabşah, Acâibu’l-Makdûr, çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2012
• Kadı Ahmed b. Muhammed Gaffarî-i Kaşanî, Târîh-i Nigâristân, tash. Aka Murtezî-Müderris Gilanî, İntişarat-ı Kitabfroşi-i Hafız, Tahran 1404
• Kemaleddîn Âbdulrezzak Semerkandî, Matlau’s-Sâdeyn ve Mecmâu’l-Bahreyn, c. 1-2, tash. Abdulhüseyn Nevâî, neşr., Müessese-i Mütalaât ve Tahkikat-ı Ferhengî, Tahran 1372
• Muhammed b. Hâvendşâh b. Mahmûd Mîrhvând, Tarih-i Ravzatu‘s-Safa fi Sîreti‘l-Enbiyâ ve‘l-Mülûk ve‘l-Hulefâ, c. 5-6, nşr. Cemşid Kiyanfer, İntişârât-ı Esatir, Tahran 1385
• Muineddin Muhammed Zemçî-i İsfizarî, Ravzatu’l-Cennat fî Evsaf-ı Medinetü’l-Herat, c. 1-2, tash. Seyyid Muhammed Kazım İmam, İntişarat-ı Danişgah-ı Tahran, Tahran 1338
• Ruy Gonzalez de Clavijo, Embassy to Tamerlane 1403-1406, çev. Guy Le Strange, George Routledge & Sons LTD., Londra 1928
• Seyyid Zahireddîn b. Seyyid Nasireddîn Marâşî, Tarih-i Gilân û Deylemistân, tash. Manuçehr Sutudeh, İntişarat-ı Esatir, Tahran 1364
• Şems-i Münşî Muhammed b. Hindûşâh-ı Nahcevânî, Düstûru’l Kâtib fî T’ayîni’l Merâtib, c. 2, tash. Ali Ekber Ahmedî Dârânî, Mîrâs-ı Mektûb, Tahran 1395
• Şerefüddin Ali Yezdî, Emîr Timur (Zafernâme), çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2019
• Taceddin Hasan b. Şihâb-ı Yezdî, Camiu’t-Tevârih-i Hesenî Bahş-i Timuriyan pes ez Timur, tash. Hüseyin Müderris Tabatabaî-İrec Afşar, Müessese-i Tahkikat-ı Ûlum-ı Asya-i Miyane û Garbi Danişgâh-ı Karaçî, Pakistan 1357
• Tâcu’d-dîn Hasan b. Şihâb-ı Yezdî, Camiu’t-Tevârîh-i Hasenî Timur’dan Sonra Timurlular, çev. ve not. Fatih Bostancı, Divan Kitap Yayınları, İstanbul 2023
• AKA, İsmail, Şahruh ve Zamanı (1405-1447), TTK Yayınları, Ankara 1994
• AKA, İsmail, Timur ve Devleti, TTK Yayınları, Ankara 2017
• ALAN, Hayrunnisa, “Timurlular”, Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğulları, ed. Hayrunnisa Alan ve İlyas Kemaloğlu, Ötüken Yayınları, İstanbul 2016, s. 180-192
• ALAN, Hayrunnisa, Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular 1360-1506, Ötüken Yayınları, İstanbul 2015
• ALBUM, Stephen, Checklist of Islamic Coins, California 2011
• BERNARDINI, Michele, “The Ceremonial Function of Markets in the Timurid City”, Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre, 1-2, ed. Attilo Petruccioli, Dell’oca Editore, Roma 1991, ss. 90-97
• DOERFER, Gerhard, Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen, c. 2, Franz Steiner Verlag GmbH, Wiesbaden 1965
• FRAGNER, Bert, “Social and Internal Economic Affairs”, The Cambridge History of Iran, c. 6, ed. Peter Jackson, Cambridge University Press, United Kingdom, Cambridge 1986
• HINZ, Walther, “İslâm’da Ölçü Sistemleri”, çev. Acar Sevim, Türklük Araştırmaları Dergisi, 5, İstanbul 1990, s. 1-82
• KALLEK, Cengiz, “Miskal”, DİA, c. 30, Ankara 2020, s. 182-183
• KALLEK, Cengiz, “Pazar”, TDVİA, İstanbul 2007, c. 34
• MERÇİL, Erdoğan, “Selçuklular’da Ordu Pazarı”, Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan, ed. Zeynep Tarım Ertuğ, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2006
• SEYFEDDINI, M. A., “Monetya Sistema v Azerbaydjane v XIV i Pervoy Palavine XV v.”, Numizmatika i Epigrafi, c. 9 , D. B. Şelov, Akademiya Nauk SSSR, İzdatelistva “Navka”, Moskova 1974, s. 196-208
• TOMBULOĞLU, Tuba, “Timurlu Devleti’nde Yaylak Kışlak Anlayışı”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, Sayı 2 (Aralık 2020), s. 459-468
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988
• YAKUBOVSKİY, A. Yu., Altın Ordu ve Çöküşü, çev. Hasan Eren, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1976