Obstetrik Triyajın Türkiye’deki Durumu ve Ebenin Yeri

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 25 - 33, 31.01.2021

Habibe Bay Hafize Öztürk Can

https://doi.org/10.48124/husagbilder.839246

Öz

Obstetrik nedenlerle acile gelen hastaların 10 dakika içinde değerlendirilip, aciliyetlerine göre sınıflandırılması için sağlık personeli tarafından yapılan işleme ise obstetrik triyaj denir. Obstetrik, gebelik ve doğum ile ilgili bilgileri karşılayan bir terim olmasının yanında, gelişmekte olan ülkelerde bu dönemdeki komplikasyonlar önde gelen morbidite ve mortalite nedenidir. Çok boyutlu bir kalkınma göstergesi olarak anne ölüm düzeyi, üreme sağlığı hizmet sunumu kalitesi ile yakından ilişkilidir. Türkiye’de obstetrik triyaj kullanılma durumu ve bunu geliştirmek için yapılan uygulamalar şu şekildedir;
Günümüzde Sağlık Bakanlığı’nın uyguladığı üçlü triyaj sistemi geçerli olup ölüm sınıflandırması bunun dışında tutulmaktadır. Gebeler kapıda geliş sırasına göre değil, aciliyetine göre kırmızı, sarı ve yeşil renkler ile kod alırlar. Ebelerin prenatal ve intrapartum bakım yönetiminde tecrübeli olmaları obsterik triaj için ideal sağlık personeli olduklarını ortaya koymaktadır. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığı tarafından düzenli aralıklarla “Acil Obstetrik Bakım Eğitimi” düzenlenmektedir. Obstetrik triyaj sisteminin bir ayağı da “Kurtarılan Anne” (Near Miss) yaklaşım programıdır. Türkiye’de anne ölümlerinin nedenleri arasında önlenebilir nedenlerle ölüm oranı %37.9’dur. Gebelerin sağlık kuruluşlarına ulaşmada ve ulaştırılmada ortaya çıkan problemleri belirlemede "Dünya Sağlık Örgütü Geçikme Modelleri"ne göre sınıflandırma yapılmaktadır. Ayrıca obstetrik triyaj; Sağlık Bakanlığı tarafından verilen "Acil Durum ve İlk Yardım Eğitimleri"nde obstetrik acillere yaklaşım temel modül içerisinde yer almaktadır. Tüm bu uygulamalar kapsamında ebeler ana faktör olarak yer almaktadır. Avrupa Birliği kriterleri doğrultusunda üniversitede eğitim verilen ebelerin eğitimlerinde "obstetrik aciller ve gebelerin risk tanılaması" tüm eğitim sürecinde yer almaktadı

Anahtar Kelimeler

Anne ölümü, Obstetrik triaj, Ebe

The Position of Obstetric Triage in Turkey and the Place of Midwives

Öz

The action taken by the healthcare personnel in order to evaluate the patients who has become emergent in ten minutes according to urgency, is called obstetric triage. Obstetrics is a term that meets information about pregnancy and childbirth, but complications in this period are the leading cause of morbidity and mortality in developing countries. The level of maternal mortality as a multidimensional development indicator is closely related to the quality of reproductive health care. The usage of obstetric triage in Turkey and the applications for developing it are as follows;
Today, the triple triage system applied by the Ministry of Health is valid and the death classification is excluded. Pregnants receive the code in red, yellow and green colors according to their urgency, not in the order of arrival. The midwives being experienced in pre-natal and intrapartum care management shows that they are ideal healthcare personnel for obstetric triage. «Emergency Obstetric Care Training» is provided regularly by the Ministry of Health. One leg of the obstetric triage system is the “Near Miss” . Preventable maternal mortality rate in Turkey is 37.9%. In determining the problems that occur in accessing and delivery of health services for pregnant women, the classification is made according to WHO Delay Models. Furthermore, obstetric triage is included in "Emergency and First Aid Training". Midwives are the main factor in all these practices. In line with the criteria of the European Union, "obstetric emergencies and risk identification of pregnant women" are included in the whole education process.

Anahtar Kelimeler

Maternal mortalite, Obstetric triage, Midwife

Kaynakça

• Referans 1 Robertson-Steel L. Evolution of triage systems. Emerg Med J. 2006; 23:154–155.
• Referans 2 Türkdemir, A.H. Triyaj. Erişim tarihi: 20.03.2016 Erişim adresi: http://docs.neu.edu.tr/staff/gurkan.ozel/56_2.pdf
• Referans 3 Floyd L, Bryce F, Ramaswamy R, Olufolabi A, Srofenyoh E, Goodman D, et al. The introduction of a midwife-led obstetric triage system into a regional referral hospital in Ghana. Midwifery. 2018; (61) 45–52.
• Referans 4 Paul J, Jordan R. Duty S. Improving satisfaction with care and reducing length of stay in an obstetric triage unit using a nurse-midwife-managed model of care. Journal Midwifery Womens Health. 2013;58:175–181.
• Referans 5 Angelini D, Howard E. Obstetric triage: a systematic review of the past fifteen years: 1998-2013. MCN Am J Matern Child Nurs. 2014;39 (5):284-297.
• Referans 6 Association of Women’s Health, Obstetric, and Neonatal Nurses. Guidelines for professional registered nurse staffi ng for perinatal units. Washington, DC. 2010.
• Referans 7 American Academy of Pediatrics, American College of Obstetricians and Gynecologists. Guidelines for perinatal care. 7th ed. Elk Grove Village (IL): AAP; Washington, DC: American College of Obstetricians and Gynecologists; 2012.
• Referans 8 American College of Obstetricians and Gynecologists, Committee on Obstetric Practice. Committee Opinion No. 667: Hospital-Based Triage of Obstetric Patients. Obstetrics and gynecology. Jul;128(1):e16, 2016.
• Referans 9 Ruhl C. The Maternal fetal triage ındex. 2018 AWHONN. Erişim adresi: http://www.mariafarerichildrens.org/Uploads/Public/Documents/MFCH/Conference/2%20-%20MATERNAL%20FETAL%20TRIAGE%20INDEX%20-%20Ruhl.PDFT.C.
• Referans 10 Sağlık Bakanlığı Acil Obstetrik Bakım Ebe/Hemşire Katılımcı Kitabı, 2015. Erişim tarihi:20.03.2016 Erişim adresi: http://kadinureme.thsk.saglik.gov.tr/Dosya/Haberler/aob.pdf
• Referans 11 T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017 Haber Bülteni, 2018
• Referans 12 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Erişim tarihi: 25.03.2016 Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/uaop_ankara/ozet_rapor.pdf
• Referans 13 T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Obstetrik Bakım Yönetim Rehberi, 2009. Erişim tarihi:20.03.2016 Erişim adresi: http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/a%C3%A7sap37.pdf
• Referans 14 T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye’de Özellikli Planlama Gerektiren Sağlık Hizmetleri, 2011. Erişim tarihi:20.03.2016 Erişim adresi: http://www.tkhk.gov.tr/Dosyalar/4adfd685cc544ff381e2c31fc84a14a2.pdf
• Referans 15 T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ, 2009. Erişim tarihi: 15.03.2016 Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091016-16.htm
• Referans 16 Evans MK, Watts N, Gratton R. Women’s satisfaction with obstetric triage services. JOGNN. 2015; 44:693-700.
• Referans 17 Smithson DS, Twohey R, Rice T, Watts N, Fernandes CM, Gratton RJ. Implementing an obstetric triage acuity scale: interrater reliability and patient flow analysis. American Journal of Obstetrics & Gynecology 2013:287-293. http://dx.doi.org/10.1016/j.ajog.2013.03.031
• Referans 18 Angelini J.D. Obstetric triage and advanced practice nursing.J Perinat Neonat Nurs 2000;13(4):1–12.
• Referans 19 Bansal M, Lagoo J, Pujari K. Study of near miss cases in obstetrics and maternal mortality in Bastar, Chhattisgarh, India. International Journal of Reproduction, Contraception, Obstetrics and Gynecology. 2016 Mar;5(3):620-623.
• Referans 20 Liyew EF, Yalew AW, Afework MF, EsseÂn B. Incidence and causes of maternal near-miss in selected hospitals of Addis Ababa, Ethiopia. PLoS ONE. 2017;12(6):e0179013. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0179013
• Referans 21 Win T, Vapattanawong P, Vong-ek P. Three delays related to maternal mortality in Myanmar: a case study from maternal death review, 2013. J Health Res. 2015; 29(3): 179-87.
• Referans 22 T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Güvenli annelik katılımcı kitabı. Ankara, 2009
• Referans 23 Tabbassam HF, Menhas R. Role of community midwife in maternal health care system in rural areas of Pakistan. American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 2014; 14 (11): 1236-1239.
• Referans 24 Li J, Lu H, Hou R. A reviw of the definition and scope of practice of midwives in five representative countries. Frontiers of Nursing. 2018; 5(3):165-173.
• Referans 25 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Ankara, (2018). Erişim adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA_2018_ana_Rapor.pdf
• Referans 26 Angelını, DJ. The utilization of nurse‐midwives as providers of obstetric triage services: Results of a national survey. Journal of Nurse‐Midwifery, 1999, 44.5: 431-438.
• Referans 27 Paine LL, Johnson TR, Lang JM, Gagnon D, Declercq ER, DeJoseph, J, et al. A comparison of visits and practices of nurse-midwives and obstetrician-gynecologists in ambulatory care settings. J Midwifery Womens Health 2000;45:37–44. https://doi.org/10.1016/S1526-9523(99)00030-6.
• Referans 28 Lee CH. Disaster and mass casualty triage. American Medical Association Journal of Ethics. 2010; 12 (6): 466-470.