Öz
Özet: Türk töresinde askerlik sadece yetişkin erkeklere özgü
bir değer değildir. Türk töresinde millet, ordu millet diye tanımlanmaktadır ve
yetişkin erkeklerle birlikte kadın ve çocuklar da gerekli durumlarda asker
olarak kabul edilmektedir. Asya Hun Devletine kadar Türklerde düzenli ordunun
olmadığı, bir savaş ya da tehlike anında tüm milletin asker olarak savunmayla
yükümlü olduğu bilinmektedir. Toplum içerisindeki iş bölümü ve değişen
şartların etkisiyle zamanla askerlik çoğunlukla erkeklere özgü bir statü haline
gelmiştir. Zorunlu askerlik uygulaması ile devletler savaşa hazır insan
bulundurmak, milli bilinci askerlik vasıtasıyla bireylere aşılamak gibi
işlevlerle özellikle erkek vatandaşları dönemlere göre değişen sürelerde askere
almaya başlamıştır. Kültürel açıdan bakıldığında askerlik erkeğin sünnet
olayından sonraki erginlenme olayıdır. Türk kültüründe askerlik yapmayanın
adamdan sayılmaması ya da askerliğini yapmayana kız verilmemesi gibi
uygulamalar askerliğin bir erginlenme süreci olarak kabul edildiğinin
göstergeleridir. Günümüzde Türkiye’de askerlik konusunda farklı görüşler dile
getirilmektedir. Bir kesim, askerliğin kutsal olduğunu ve her erkeğin askerlik
yapması gerektiğini düşünürken bir diğer kesim mecburi askerliğin insan
haklarına aykırı olduğunu ve askerlik yapıp yapmamanın kişinin kendisinin karar
vermesi gereken bir durum olduğunu savunmaktadır. Diğer taraftan belirli bir
ücret karşılığında askerliğini bedelli asker olarak yapanların sayısı hiç de az
değildir. Bu makale Türk töresinde askerliğin yerinin tespit edilmesi ve
sonrasında Türkiye’de askerliğe bakış açısında zaman içerisinde meydana gelen
değişmeler ve bu değişmelerin sebepleri üzerinedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Kaynaklar
- AKKOÇ, Fatih (2007), Töre ve Namus Cinayetlerinin Sebep Sonuç İlişkisinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü.ALTINAY, Ayşe Gül (2008), “Künye Bellemeyen Kezbanlar: Kadın Redçiler Neyi Reddediyorlar?”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deyimler, Özgür Heval Çınar (Ed.), s. 113- 133, İstanbul: İletişim Yayınları.BAŞER, Sait (2006), Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Sakarya Valiliği Kültür Yayınları, Sakarya.BODUR, T. (2007), Çeşitli Boyutlarıyla Kan Davası ve Namus Cinayetleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.CAN, Osman, (2008), “Vicdani Red ve Anayasa”, “Türkiye’de Vicdani Red”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deyimler, Özgür Heval Çınar (Ed.), s. 291- 334, İstanbul: İletişim Yayınları.CEREN, Tuğba (2008), Türkiye’de Görülen Töre Cinayetlerinin Sosyolojik, Antropolojik ve Kültürel Kökenine Bakış, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.DÖĞÜŞ, Selahattin (2009), “Türk Ordusunun İki Temel Dinamiği: Alplık- Gazilik ve Tarihi- Kültürel Kaynakları”, Türkler ve Askerlik, Süleyman Kızıltoprak (Ed.), s. 183-237, İstanbul, İstanbul Yayınları.ENLOE, Cynthia (2008), “Kadınlar Askeri Vicdani Reddin Neresinde? Bazı Feminist İpuçları”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deyimler, Özgür Heval Çınar (Ed.), s. 103- 112, İstanbul: İletişim Yayınları.FİDAN, Süleyman (2008), Anadolu Folklorunda Askerlik (Adana, Gaziantep, Kayseri Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.GÖKALP, Ziya (2005), Türk Töresi, İstanbul: Toker Yayınları.HASSAN, Ümit (2011), Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, Doğu-Batı Yayınları, Ankara.ÇINAR, Özgür Heval (2014),Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Vicdani Red ve Türkiye, Çev. Defne Orhun, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.JAN Zürcher, Erik (2003), “Erik Devletin Silahlanması Ortadoğu’da ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik (1775- 1925)”, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.KAFESOĞLU, İbrahim (1987), Türk Bozkır Kültürü, Türk Kültürünü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara.KAFESOĞLU, İbrahim (2007), Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları, İstanbul.MORMENEKŞE, Fatih (2007), Bir Erginlenme Modeli Olarak Askerlik Folkloru, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.PAMİR, Aybars (2009), “Orta Asya Türk Hukukunda Töre Kavramı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 58- Sayı 2 (359-375).SÜMER, Faruk (1999), Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri- Boy Teşkilatı Destanları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.AKIN, Mustafa Şeref (2008), Profesyonel Ordu ve Türk Silahlı Kuvvetleri, İstanbul: Kitapdostu Yayınları.UĞURLU, Serdar ve YILMAZ, Kaan (2011), “Türk Devlet Yönetme Geleneğinde Töre’den Örf’e Değişim”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring (947-970).ÜÇPINAR, Hülya (2008), “Türkiye’de Vicdani Reddin Suç ve Ceza Konusu Olması ve Sonuçları”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deyimler, Özgür Heval Çınar (Ed.), s. 313- 334, İstanbul: İletişim Yayınları.ÜSTERCİ, Coşkun ve YORULMAZ, Uğur (2008), “Türkiye’de Vicdani Red”, Çarklardaki Kum: Vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deyimler, Özgür Heval Çınar (Ed.), s. 217- 231, İstanbul: İletişim Yayınları.YILDIRM, Dursun (1998), Türk Bitigi, Akçağ Yayınları, Ankara.YILMAZ, Gökhan (2010), Erken Dönem Türk Düşüncesinde ‘Devlet’ Kavrayışı, Turan İlim ve Medeniyet Dergisi Sayı 10 (79-137).YİYİN, Aytaç (2009), Türk Kültüründe Asker Ocağı Etrafında Oluşan Halk Bilimi ve Halk Edebiyatı Ürünleri Üzerinde Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 1 Sayı: 1 |
