Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Subliminal Cinsiyetçilik Mesajlarını Algılama Durumları ve Cinsiyetçilik Tutumları

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 296 - 315, 31.08.2022

Güzin Yasemin Tunçay , Pınar Çiçekoğlu Öztürk

https://doi.org/10.21020/husbfd.991204

Öz

Amaç: Bu araştırma Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerin cinsiyetçi tutumlarını ve günlük hayatta var olan subliminal cinsiyetçi mesajları algılama durumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel olan çalışma Aralık 2018-Ocak 2019 yılları arasında bir üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesinde eğitimine devam eden ve araştırmaya katılmaya gönüllü öğrenciler (n=200) ile gerçekleştirildi. Verileri toplamada, Kişisel Bilgi Formu, Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği kullanıldı ve katılımcılara “Kadınlar Ne İster” adlı video izletildi. Sosyodemografik verilerin analizinde sayı ve yüzdelikler, sosyodemografik değişkenlerle Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik ölçeği puanlarının karşılaştırılmasında bağımsız gruplarda t testi ve ANOVA testi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 20,39±1,86’dır. Öğrencilerin %62’si kadın, %29,5’i birinci sınıf öğrencisi, %79,5’inin annesi ilköğretim mezunu ve %89’u ev hanımı, %52’sinin babası ilköğretim mezunu ve %58,5’i serbest bir işte çalışmaktadır. Öğrencilerin %80,5’i sosyo-ekonomik durumlarını orta olarak değerlendirmiştir. Araştırmadan elde edilen verilere göre erkek öğrencilerin, kadın öğrencilere oranla düşmanca cinsiyetçilik ve koruyucu ataerkillik puanları daha yüksektir. Babası ilköğretim mezunu olan öğrencilerin koruyucu ataerkil puan ortalaması, babası lise ve üniversite mezunu olanların puan ortalamalarından daha yüksek bulunmuştur. Bunun yanı sıra yemek yapmanın kadının görevi olduğunu düşünen öğrenciler ile bunun kadın ve erkek tarafından yapılması gereken ortak bir görev olduğunu düşünen öğrenciler arasında ölçeğin alt boyutlarından olan düşmanca cinsiyetçilik, heteroseksüel yakınlık, koruyucu ataerkillik ve cinsiyetler arası tamamlayıcı farklılaştırma açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur.
Sonuç: Araştırmada subliminal cinsiyetçi mesajların farkında olmayan öğrencilerin daha çok cinsiyetçi tutum içinde bulundukları saptanmış ve buna bağlı olarak subliminal cinsiyetçi mesajlardan daha çok etkilendikleri sonucu çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

cinsiyetcilik, cinsiyetçi mesajlar, sağlık bilimleri fakültesi öğrencileri

Destekleyen Kurum

Araştırma ile ilgili herhangi bir projeden ya da firmadan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Yazarlar araştırmaya katılan son sınıf hemşirelik öğrencilerine teşekkür etmektedir

Perceptions of Subliminal Sexism Messages and Sexism Attitudes of Faculty of Health Sciences Students

Öz

Objectives: This study was aimed to determine sexist attitudes of students from the faculty of health sciences and to determine the situations in which they perceive sexist messages existing in daily life.
Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted with students from a university's faculty of health school between December 2018-January 2019. The Personal Information Form and the Ambivalent Sexism Scale was used to collect the data, and the participants were watched the video “What Do Women Want”. In the analysis of the sociodemographic data number, percentage, t- test in independent groups and one-way ANOVA test in comparisons in more than two groups were used.
Results: Mean age of students participating in the study was 20,39±1,86. 62% of students were women; 29,5% of them was 1st graders, 79,5%'s mothers were primary school graduates and 89% were housewives, 52%'s fathers were primary school graduates and 58,5% were working freelancers. 80,5% of students rated their socio-economic status as moderate. According to the data obtained in the study, male students had higher scores from hostile sexism and protective patriarchy than female students. The benevolent patriarchal average of students whose father is elementary school graduates was found to be higher than those of high school and university graduates. In addition, a statistically significant difference was found between the students who think that cooking is a woman's duty and those who think that it is a common task that should be done by men and women, are sub-dimensions of the scale which in terms of the "hostile sexism, heterosexual intimacy, protective patriarchy and complementary differentiation between genders" subscale score of difference between their mean scores were statistically significant.
Conclusion: In the study, it was determined that students who were not aware of sexist messages were in a more sexist attitude; accordingly, they were more affected by sexist messages.

Anahtar Kelimeler

sexism, Faculty of health sciences student

Kaynakça

• Adams, C.J. (2013). Etin cinsel politikası (2.Baskı). (M E Boyacıoğlu, G Tezcan, Çev). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 2010).
• Akarsu, A.S., Sakallı, N. (2021). The associations among self-silencing, ambivalent sexism, and perceived devaluation of women in Turkey. Current Psychology, 1-13. https://doi.org/10.1007/s12144-021-02353-8
• Aktan, T., Asker, H. (2020). Üniversite öğrencilerinde işlevsel olmayan romantik inançlarla çelişik duygulu cinsiyetçiliğin ve ilişki deneyiminin ilişkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 635-653. https://doi.org/10.32709/akusosbil.581151
• Aktaş, D., Polat Külcü, D. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ile kadına ilişkin namus algıları arasındaki ilişki. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, 28(1), 1-9. https://doi.org/10.5336/mdethic.2019-66250
• Altınöz, A.Ö., Günal, N., Tosun Altınöz, Ş., Köşger, F., Eşsizoğlu, A. (2018). The gender roles attitudes of medicals students: a cross-sectional study. Turkish Journal of Clinical Psychiatry. 21(3), 271-277. https://doi.org/10.5505/kpd.2018.08860
• Ayhan, H. (2015). Cinsel tacize ilişkin tutumları yordayan faktörler: çelişik duygulu cinsiyetçilik, kontrol odağı ve empati [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez no: 412415).
• Becker, J. C., & Swim, J. K. (2011). Seeing the unseen: Attention to daily encounters with sexism as way to reduce sexist beliefs. Psychology of Women Quarterly, 35(2), 227–242. https://doi.org/10.1177/0361684310397509
• Bilen, İ. (2013). Bilinçaltınız elimizde (1. Baskı). Bilsam Yayınları.
• Çakıral, M. (2016). Televizyon kıskacında çocuk ve subliminal mesajlar (1. Baskı). FERFİR Eğitim ve Yayıncılık.
• Çağlar, B. (2019). Reklamlarda metaforik öğelerin kullanımı: Kozmetik reklamları örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 995-1013. https://doi.org/10.32709/akusosbil.544950
• Coady, A. (2018). The origin of sexism in language. Gender and Language, 12(3), 271-293. https://doi.org/10.1558/genl.31445
• Darıcı, S. (2013). Bilinçaltı Reklamcılık ve İletişim Teknikleri (1. Baskı). İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
• Ghiglieri, M. P. (2002). Erkeğin karanlık yüzü (1. Baskı) (Ü. Yıldız Battal, Çev.) Phoenix Yayınevi.
• Glick, P., & Fiske, T.S. (1996). The ambivalent sexism inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491-512. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.3.491
• Glick, P., Fiske, S. T., Mladinic, A., Saiz, J. L., Abrams, D., Masser, B., ve diğerleri. (2000). Beyond prejudice as simple antipathy: Hostile and benevolent sexism across cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 763–775. https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.5.763
• Glick, P., Sakallı-Uğurlu, N., Akbaş, G., Metin Orta, I., Ceylan, S. (2016). Why do women endorse honor beliefs? Ambivalent sexism and religiosity as predictors. Sex Roles, 75, 543-554. http//dx.doi.org/10.1007/s11199-015- 0550-5
• Greenwood, D.,& Isbell, L.M. (2002). Ambivalent sexism and the dumb blonde: men’s and women’s reactions to sexist jokes. Psychology of Women Quarterly, 26(4), 341–350. https://doi.org/10.1111/1471-6402.t01-2-00073
• Johnson, P. (2016). Reklamın hedef kitlesi: Ev kadınları. http://www.belgeselab.com /evkadinlari/makaleler/makale-2.html adresinden elde edildi.
• Kanbur, B. N. (2020). Görsel medyanın ve subliminal mesajların çocuk sağlığı üzerine etkileri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10, 94-106. https://doi.org/10.38079/igusabder.665516
• Kantoğlu, A., Çetin, N. Y., & Erdoğan, A. (2018). Ergenlerde toplumsal cinsiyet algılarının sosyodemografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 10(2), 175-187. https://doi.org/10.18521/ktd.368702 Kılıç, Y. (2011). Subliminal Hipnoz (1. Baskı). İkinci Adam Yayınları.
• Küçükbezirci, Y. (2013). Bilinçaltı mesaj gönderme teknikleri ve bilinçaltı mesajların topluma etkileri. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8(9), 1879-1894. https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-401e96bf-54da.pdf adresinden elde edildi.
• Lorenzi-Cioldi, F., Kulich, C., 2015. Sexism. In: James D. Wright (editor-in-chief), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, Vol 21. Oxford: Elsevier. pp. 693–699. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.24089-0
• Marangoz, M. & İşli, A. G. (2018). Bilinçaltı reklamcılık ve tüketicilerin satın alma niyetine etkisi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 5(1), 15-33. https://doi.org/10.34232/pjess.401936
• Özkan, R. (2013). İlköğretim ders kitaplarında kadın figürü. The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, 6(5), 617-631. https://doi.org/10.9761/JASSS1567
• Övür, A. (2017). Bilinçaltı etkileme yöntemleri ve kitle iletişim araçlarındaki uygulamaları. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC, 7(1), 25-35. https://doi.org/10.7456/10701100/003
• Sakallı Uğurlu, N. (2002). Çelişik duygulu cinsiyetçilik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 47-58. http://www.turkpsikolojidergisi.com
• Sakallı Uğurlu, N. (2008). Erkeklere ilişkin çelişik duygular ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 1-11. https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/yazilar
• Sakallı-Uğurlu, N., Türkoğlu, B., & Kuzlak, A. (2018). Kadın ve erkek nasıl algılanır? Çağdaş Türkiye'de toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının yapısı. NESNE Psikoloji Dergisi, 6(13), 309–336. https://doi.org/10.7816/nesne-06-13-04
• Sakallı, N. (2021). Kadınların cinsiyetçiliğe tepkileri: Gerekçelendirme, kendini susturma, yüzleşme ve toplu eylem. Türk Psikolojik Makaleler, 24(47), 115-134. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120210220m000035
• Sayım, L. (2015). Satın almanın psikolojisi motivasyonel yönlendirme; bilinçaltı teknikler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi. (Tez no: 425643).
• Sertaş, A., & Luşoğlu, S. (2014). Televizyonda cinsiyetçilik: Reklam filmleri üzerinden bir analiz. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 369-384. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.233
• Sungur, S. (2007). Bilinçaltı reklamcılık ve toplumsal etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 169-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/connectist
• Swim, J. K., & Hyers, L. L. (1999). Excuse me- what did you just say?!: Women’s public and private responses to sexist remarks. Journal of Experimental Social Psychology, 35, 68–88. https://doi.org/10.1006/jesp.1998.1370
• Swim, J. K., Eyssell, K. M., Murdoch, E. Q. & Ferguson, M. J. (2010). Self-silencing to sexism. Journal of Social Issues, 66, 493–507. https://doi.org/10.1111/j.1540- 4560.2010.01658.x
• Şahin, Ç. (2012). Erkek egemen cinsiyetçi söylemin Türkiye’deki kadın haklarına yansımaları. Hukuk Gündemi, 2, 52-59. http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2012-2/12.pdf adresinden elde edildi.
• Taşdemir, N. & Sakallı-Uğurlu, N. (2010). The relationships between ambivalent sexismand religiosity among Turkish university students. Sex Roles, 62, 420–426. https://doi.org/10.1007/s11199-009-9693-6
• Tekkaş, K.K., Beşer, A., & Park, S. (2020). Ambivalent sexism of nursing students in Turkey and South Korea: A cross-cultural comparison study. Nursing&Health Sciences, 22(3), 612-619. https://doi.org/10.1111/nhs.12705
• Temizyürek, F., & Acar, Ü. (2014). Çizgi filmlerdeki subliminal mesajların çocuklar üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(3), 25-39. https://doi.org/10.30703/cije.321348
• Tunçay, G. Y.,& Bulut, M. (2018) Applied Social Science Research, Ed.: L. Aydemir (Ed) A Stance Against Sexism As A Bioethic Approcah: Vegan ans Vegetarianism, Verlag Dr. Kovač, GmbH, Schriftenreihe, Socialia, Studienreihe Soziologische Forschungsergebnisse, Band 151. (pp. 103-110) Hamburg.
• Yılmaz, S. (2018). Toplumsal cinsiyet rollerinin günlük hayattaki yansımaları. İmgelem Dergisi, 2(2), 59-79. https://dergipark.org.tr/tr/pub/imgelem
• #KadınlarNeİster, Doğadan Yeşilçay Reklam videosu, [#WhatwanttheWomen, Doğadan Green Tea advertisement video] Retrieved from https://www.youtube.com /watch?v=Ix01g7l9tJI adresinden elde edildi.