Üstün Yetenekli Çocuklar İçin Bir Erken Müdahale Modeli: Karabük Üniversitesi Üstün Yetenekliler Uygulama ve Araştırma Merkezi

Yıl 2015, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı, - , 24.06.2015

Asya Çetin Arzu Özyürek

Öz

Amaç: Üstün yetenekli bireylerin mümkün olan en erken dönemde tanılanması kadar onları bu yeteneklerini geliştirecek düzeyde desteklemek önem taşımaktadır.   Dünya’da ve Türkiye’de üstün yetenekli bireylerin tanılama ve desteklenmesinde farklı uygulamalar göze çarpmaktadır. Üstün yetenekli çocuklar genellikle ilk  yıllarda  yeterli  tanılanamama,  uygun  olmayan  sınıflara yerleştirilme  veya  uygun  olmayan  müfredat programlarını takip etme riski altındadırlar. Bunun yanında, bireylerin yeteneklerini saklama, öğretmenlerin durumlarını göz ardı etmesi gibi riskler de söz konusudur. İlkokul ve sonrasında ise, üstün yetenekli çocukların eğitimsel ihtiyaçlarının karşılanmasında normal okul müfredatı yetersiz kalmaktadır. Hızlandırma, gruplama ve zenginleştirme yöntemleriyle desteklenerek üstün yetenekli çocukların eğitim ihtiyaçlarının karşılanabileceği düşünülmektedir. Bu amaçla Türkiye’de geçmişten bu güne çeşitli isimlerde örgün ve yaygın eğitim kurumları görev almaktadır. Konuyla ilgili olarak birkaç üniversite bünyesinde üstün yetenekli çocuklar için uygulama ve araştırma birimlerinin oluşturulduğu görülmektedir. Bu çalışmada, üstün yetenekli bireylerin ilkokul döneminde tanılanması ve devam eden süreçte desteklenmesi amacıyla hizmet veren Karabük Üniversitesi Üstün Yetenekliler Uygulama ve Araştırma Merkezi amaç ve temel faaliyet alanlarını tanıtmak amaçlanmıştır.

Sonuç: Merkez, kuruluşundan bu yana 104 üstün yetenekli öğrenciye yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. Çalışmada,  Merkez  faaliyetleri  kapsamında  üstün  yetenekli  bireylerin  tanılanması,  desteklemeye  yönelik eğitim öğretim, veli ve öğretmen eğitimi, rehberlik ve danışma hizmetleri, sosyal faaliyetler gibi faaliyet alanları ele alınmıştır.  Merkez olarak uygulanan eğitim modeli literatür bilgileri ve üstün yetenekli bireylerle ilgili uygulanan diğer modellerle karşılaştırılmış, uygulamanın alana katkısı ve karşılaşılan olumlu/olumsuz durumlar tartışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Üstün yetenekli çocuklar, erken müdahale, uygulama ve araştırma merkezi

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akarsu, F. (2001). Yetişemediğimiz Çocuklar: Üstün Yetenekli Çocuklar ve Sorunları. Ankara: Eduser Yayınları. Akkan, E. (2010). Orta Öğretimdeki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Duygusal Zeka ve Yaratıcılık Düzeylerinin
• Yaşam Doyumlarını Yordama Gücü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Baykoç Dönmez, N. (2011). Üstün ve Özel Yetenekli Çocuklar ve Eğitimleri (Ed.: N. Baykoç Dönmez), Özel
• Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim, Ankara: Eğiten Kitap.
• Dağlıoğlu, H. E. (2014). Üstün Yetenekli Çocuklar (Ed.:N.Metin ve A.İ.Yükselen), Her Yönüyle Okul Öncesi
• Eğitim 1-Özel Gereksinimli Çocuklar ve Kaynaştırma, Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün Yetenekli Çocuklar (Ed.: İ.H.Diken), Erken Çocukluk Eğitimi, Ankara: Pegem
• Akademi.
• Kargı, E. ve Akman, B. (2003). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna Sahip Üstün Yetenekli Çocuklar, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 212-214.
• Kontaş, H. (2009). Bilsem Öğretmenlerinin Program Geliştirme İhtiyaçlarına İlişkin Geliştirilen Programın
• Etkililiği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Metin, N. (1999). Üstün Yetenekli Çocuklar. Ankara: Özasama Matbaacılık.
• Özbay, Y. ve Palancı, M. (2011). Üstün Yetenekli Çocuk ve Ergenlerin Psikososyal Özellikleri, akarya
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 89-108.
• Pehlevan, A. (2015). KUYEM Için Çalışacak Öğretmenler Nasıl Belirlenmektedir? KUYEM Müdür Yardımcısı, Görüşme Tarihi: 20.02.2015.
• Saranlı, A. G. (2011). Üstün Yetenekli Çocukların Ailelerine Yönelik Geliştirilen Aile Rehberlik Programlarının Etkiliğinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saranlı, A. G. ve Metin, E. G. (2014). SENG Üstün Yetenekliler Aile Eğitimi Modelinin Üstün Yetenekli
• Çocuklar ve Ailelerine Etkileri, Eğitim ve Bilim, 39(175), 1-13.
• Şekercioğlu, G. ve Güzeller, C. O. (2012). Ergenler İçin Benlik Algısı Profili’nin Faktör Yapısının Yeniden
• Değerlendirilmesi, Bilig, 60, 215-236.
• Tan, S., Soysal, Ş., Aldemir, S. ve Işık, B. (2012). Üstün Zekâ Düzeyindeki Bir Grup Öğrencinin WISC-R Profillerinin İncelenmesi, Yeni Tıp Dergisi, 29(3), 170-173.
• Tarhan, S., ve Kılıç, Ş. (2014). Üstün Yetenekli Bireylerin Tanılanması ve Türkiye’deki Eğitim Modelleri.
• Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi-Journal of Gifted Education Research, 2(2).
• Ulusoy, H.F., Sakaltaş, E., Güneş, H., Dokgöz, M., Akın, Ö.ve Köseoğlu, S. (2014). Özel Yetenekli Çocuklar
• Aile Kılavuzu, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• VanTassel-Baska, J. & Stambaugh, T. (2005). Challenges and Possibilities for Serving Gifted Learners in the
• Regular Classroom. Theory into Practice, 44(3), 211-217.
• http://astronomi.ege.edu.tr/gozlemevi/yazokulu http://iys.inonu.edu.tr/index.php?web=uyem http://kuyem.karabuk.edu.tr
• http://www.uyep.anadolu.edu.tr
• http://www.iuyazokulu.com www.cocukuniversitesi.ankara.edu.tr