Özel Öğrenme Güçlüğü Tanısı Almış 7-9 Yaş Çocukların Geliştirdikleri Zihin Kuramı Yeteneklerinin Sağlıklı Gelişim Gösteren Grup ile Karşılaştırılması

Yıl 2015, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı, - , 24.06.2015

Kadriye Özen

Öz

AMAÇ

ÖÖG tanısı almış 7-9 yaş çocukların geliştirdikleri zihin kuramı yeteneklerini, SGG çocuklarla karşılaştırarak incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca; cinsiyet, yaş, anne-babanın eğitim durumu, kardeş sayısı, kardeş cinsiyeti gibi değişkenlerin çocuğun zihin kuramı yeteneğine etkisi araştırılmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

Araştırmada veri toplamak amacı ile çocukların sosyo-demografik özelliklerini belirleyen “Kişisel Bilgi Formu”, zihin kuram yeteneklerini ölçmek için “Zihin Kuram Testi” kullanılmıştır. Ayrıca ÖÖG  tanısı almış çocukların yapılmış olan “WISC-R Testi” sonuçları veri olarak kullanılmıştır. Araştırmada istatistiksel analizler bilgisayarda SPSS 15.0 paket program ile yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde betimleyici istatistiklerden frekans (f), yüzde (%) ve aritmetik ortalama kullanılmıştır. Gruplar arası dağılım Kolmogorov-Smirnov Z normallik testi ile, iki seçenekli bağımsız değişkenlerde Non- Parametrik Mann Whitney-U testi, gruplar arasında fark olup olmadığını belirlemek için bağımsız grup t testi kullanılmıştır. Sonuçlar, anlamlılık düzeyi p<.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, ÖÖG tanısı almış, DSM-IV e göre hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı gibi çeşitli davranış problemi eşlik etmeyen, ilaç kullanmayan ve özel eğitim almamış 7-9 yaş çocuklar  (n=30) ile yaş, cinsiyet yönünden benzeştirilmiş, kendisinde ve ailesinde herhangi gelişim gecikmesi veya gelişimsel problem öyküsü olmayan ilköğretim Okulu 1, 2, 3., sınıflara devam eden sağlıklı gelişim gösteren çocuklar (n=30) oluşturmuştur.

BULGULAR

Konu ile ilgili araştırma sonuçları doğrultusunda yorumlanmış ve tartışılmıştır.

SONUÇ

ÖÖG tanısı almış grup ile SGG grup arasında “Zihin Kuramı Testi”nden   aldıkları hem toplam puanlar arasında hem de alt boyutları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. ÖÖG tanısı almış çocukların WISC-R testinden aldıkları toplam puanların, Zihin Kuram Testi arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca, çocukların geliştirdikleri zihin kuramı yetenekleri ile sosyo-demografik özelliklerden, anne eğitim durumu, kardeş sahibi olma ve kardeş sayısı gibi özellikler arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Anahtar kelimeler: Özel öğrenme güçlüğü, zihin kuramı

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Alexandra, I., Cutting & Dunn, I. (1999). Theory of Mind, Emotion Understanding, Language, and Family
• Background: Individual Differences and Interrelations. Child Development, 70(4), 853-865.
• Arnold, L.E., (1990). Learning Disorders. In Garfinkel, B., Carlson, G., Weller, E., (eds.): Psychiatric Disorders in children and Adolescents. WB Saunders com., Harcourt, Brace, Jovanovich Inc. USA. (pp. 237–256).
• Astington, J. W., Pelletier, J., & Homer, B. (2002). Theory of Mind and Epistemological Development: The Relation Betveen Children’s Second-order False-Belief Under Stabding and Their Ability to Reason About Evidence. New Ideas in Psychology, 20, 131-144.
• Astington,, J. W. (2003). Sometimes Necessary, Never Sufficient: Falsebelief Understanding and Social Competence. In B. Repacholi & V. Slaughter (Eds.), Individual differences in theory of mind (pp. 13–38). New York: Psychology Press.
• Atkınson, R. L., Atkınson, R. C., Smıth, E. E., Bem, D. J., & Hoeksema, S. N., Çeviri Alogan, Y., (1996).
• Psikolojiye Giriş. 12. Baskı. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Bach L., Happé F., Fleminger S., &Powell J., (2000). Theory of Mind: Independence of Executive Function and
• The Role of The Frontal Cortex in Acquired Brain Injury. Cogn Neuropsychiatry. 5, 175-92.
• Banerjee, R., ( 2000). The Development of an Understanding of Modesty. British Journal of Developmental
• Psychology. 18, 499-517.
• Bartsch, K., & Wellman, H.M. (1995). Children talk about the mind. Oxford University Press.
• Baron-Cohen, S., Leslie, A.M., & Frith, U. (1985). Does the Autistic Child Have a “Theory of Mind”?
• Cognition, 21, 37-46.
• Baron-Cohen, S., (1995). Mindblindness: An say on outism and theory of mind. MA:MIT.
• Baron-Cohen, S., O’Riordan, M., Stone, V. E., Jones, R., & Plaisted, K. (1997). Recognition of faux pas by normally developing children and children with Asperger syndrome. Unpublished manuscript, University of Cambridge.
• Baron-Cohen, S., O’Riordan, M., Stone, V.,Jones, R & Plaisted, (1999). “A New Test of Social Sensitivity: Detection of Faux Pas in Normal Children and Children with Asperger Syndrome”, Journal of Autism and Developmental Disorder, 29, 407-418
• Bee, H. & Boyd, D. Türkçesi Gündüz, O. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. İstanbul: Kaknüs Yayınevi
• Beitchman,J.H., Young,A.R., (1997). Learning Disorders with a special Emphasison Reading Disorders: A Review of The Past Ten Years. JAm Acad Child Adolesc Psychiatry, 36: 1020-1032.
• Boetsch, E.A., Green, P.A., & Pennington, B.F., (1996). Psychosocial Correlates of Dyslexia Across The Life
• Span. Dev Psychopathol. 8: 539-562.
• Carlson, S. M., Moses, L. J., & Breton, C., (2002). How Specific is The Relation Between Executive Function and Theory of Mind? Contributions of İnhibitory Control and Working Memory. İnfant & Child Development, 11 (2), 73-92.
• Cassidy, K. W., Werner, R. S., Rourke, M. & Zubernish, S. B. (2003). The Relationship Between
• Psychological Understanding And Positive Social Behavior. Social development, 12, (2), 198- 221.
• Castles, A., Datta, H., Gayan, J., & Olson, R.K. (1999). Varieties of Developmental Reading Genetic and
• Environmental İnfluences. Journal of Experimental Psychology 72, 73.
• Değirmencioğlu, B., (2008). İlk Kez Geliştirilecek Olan Dokuz Eylül Zihin Teorisi Ölçeğinin (DEZTÖ) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sinir Bilimler Anabilim Dalı: İzmir.
• Demirel, Ö., (2003). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. 5. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dockett, S., & Smith, I. (1995, March). Children’s Theories Of Mind And Their Involvement in Complex Shared Presente. Poster Presented at The Biennial Meeting of the Society for Research in Child Developmen, Indianapolis.
• Doody G.A., Götz M., Johnstone E.C., Frith C.D., & Cunningham Owens D.G. (1998). Theory of mind and psychoses. Psychological Medicine. 28, 397–405.
• Dönmez, B., (2009). Çocuklarda Zihin Kuramına Göre “Birinci Aşama Kanı Atfı” İle “İkinci Kimlik” Anlayışlarının Gelişiminin Karşılaştırılmalı İncelenmesi. Maltepe Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji: İstanbul.
• Erdil, N., (2008). Sizofrenide Zihin Teorisi, Empati ve İçgörü Yeteneklerinin Klinik Değişkenler İle İlişkisi.
• Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sinir Bilimler Anabilim
• Dalı: İzmir.
• Farrant, B. M., Fletcher, J., & Maybery M. T., (2006). Specific Language Impairment, Theory of Mind, and Visual Perspective Taking: Evidence for Simulation Theory and the Developmental Role of Language. Child Development, 77(6), 1842-1853.
• Filippova, E., & Astington, J. W., (2008). Further Development in Social Reasoning Revealed in Discourse
• Irony Understanding. Child Development, 79 (1), 126-138.
• Flavell, J.H., Flavell, E.R., & Green, F.L. (1987). Young Children’s Knowledge About The Apparent-Real And
• Pretend-Real Distinctions. Developmental Psychology, 6,816-822.
• Flavell, J. H., Green, F. L., & Flavell, E. R. (1990). Developmental Changes in Young Children’s Knowledge
• About the Mind. Cognitive Development, 5, 1 – 27.
• Flavell, J. H.,2004). Theory-of-Mind Development: Retrospect and Prospect. Merrıll Palmer Quarterly. 50 (
• , 274-290.
• Flavell, J. H., Green, F. L., & Flavell, E. R. (1995). The development of children’s knowledge about attentional focus. Developmental Psychology, 31, 706–712.
• Flavell, J. H., Flavell, E. R., Green, F. L., & Moses, L. J., (1990). Young Children’s Understanding of Fact
• Beliefs Versus Value Beliefs. Child Development, 61, 915 – 928.
• Frith, U., (2004), Emanuel Miller lecture: confusions and controversies about Asperger syndrome,. J
• Child Psychol Psychiatry 45:672-686.
• Frith, D., & Corcoran, R., (1996). Conversational Conduct and the Symptoms of Schizophrenia. Cognitive
• Neuropsychiatry, 1(4), 305-318.
• Gallagher, H. L., Firth, C. D., (2003). Functional İmaging of “Theory of Mind” Trends in Cognitive Sciences
• : 77-83.
• Gerrard-Morris A. E, (2007), İnternalized Socioemetional functioning of Children and Adolescents With
• Nonverbal Learning Disability and Asperger Syndrome, University of Texas.
• Gopnik, A., & Slaughter, V. (1991). Young Children’s Understanding of Changes in Their Mental States. Child
• Development, 62, 98 – 110.
• Gülay, H., (2008). 5-6 Yaş Çocuklarına Yönelik Akran İlişkileri Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışmaları ve Akran İlişkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora tezi.
• Gülay, H., (2009). 5 - 6 Yaş Çocuklarının Sosyal Konumlarını Etkileyen Çeşitli Değişkenler. Yüzüncü Yıl
• Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. V1(I), 104-121.
• Güngör, S.M., (2009). Öğrenme ve Bellek. Cerrahpaşa Öğrenci Bilimsel Dergisi. Kasım 2009 sayısı www. ctfobakdergi.org 10.05.2011 tarihinde internetten indirilmiştir.
• Halıcı, U.(2000). Biyolojik Sinir Hücresinden Yapay Sinir Ağına. Karakaş. Aydın. Erdemir. Özesmi. (Ed.)
• Multidisipliner Yaklaşımla Beyin ve Kognisyon (sf. 37-49). Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.
• Hallahan, D.P. & Kauffman, J.M., (1988). Exceptional Children. Englewood Cliffs, N.J. Prentice-Hall. Hallahan, D.P.& Kauffman, J.M., (2003). Exceptional Learners. Introduction To Special Education. (9th ed. ).
• Boston: Allyn&Bacon.
• Happé, F.G.E. (1993). Communicative Competence and Theory of Mind in Autism: A test of Relevance
• Theory. Cognition, 48, 101–119.
• Harris, P.L., Rosnay, M.,& Pons, F. (2005). Language and Children’s Understanding of Mental States. Current
• Directions in Psychological Science, 14, 69–73.
• Hebb, D. (1987). The Role of Neurological Ideas in Psychology., Journal of Personality, Sep51, Vol. 20 Issue
• , (17-39).
• İşeri, E. Sarı, B., A., (2008). Çocuklukta Bilişsel Gelişim ve Bozuklukları: Zeka Geriliği ve Öğrenme Bozuklukları.
• Karakaş. S. (Ed.) Kognitif Nörobilimler. (sf. 489-506). İstanbul: Nobel Kitabevleri.
• Kavale, K.A.,&Forness, S.R., (2000). “What Definitions of Learning Disability: Say and Don’t Say. A Critical
• Analysis”, Journal of Learning Disabilities, 3,S. 239-256.
• Kayaoğlu, H., (2000). Özel Öğrenme Güçlüğü. Ders notları. Ankara.
• Keleş, E., Çepni, S., (2006). Beyin ve Öğrenme. Türk Fen Eğitimi Dergisi 3(2) 66- 82
• Korkmaz, Ö., Mahiroğlu, A., (2007). Beyin, Bellek ve Öğrenme. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15(1). 93-104. Korkmazlar, Ü., (1993). Özel Öğrenme Bozukluğu (6-1 yaş İlkokul Çocuklarında Özel Öğrenme Bozukluğu ve
• Tanı Yöntemleri). İstanbul: Taç Ofset.
• Korkmazlar, Ü., Sürücü, Ö. (2007). Öğrenme Bozuklukları. Soykan, A. A.ve Işık, T.Y. (Ed), Çocuk ve Ergen
• Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (sf. 307-326). İstanbul: Golden Print
• Korkmazlar, Ü. (2008). Özel Öğrenme Güçlüğü 1.2. Düzey seminer notları. İstanbul.
• Leslie, A.M., (1987), Presente and representation: The Origins of “Theory of Mind.”, Psychological
• Review, 94, 412-426.
• Maughan, B., Carroll, J. M., Goodman, R.,& Meltzer, H., (2004). Literacy Difficulties and Psychiatric Disorders: Evidence for Comorbidity. Journal of Child Psychology and Psychiatry.
• Meltzoff, A.N. (1995). Understanding the İntentions of Others: Re-Enactment of Intended Acts By 18-Month- Old Children. Developmental Psychology, 31, 838-850.
• Meltzoff, A.N.,( 1999). Origins of Theory of Mind, Cognition And Communication. Journal of Communication
• Disorders, 32, 251-269.
• Morris, C.G., (2002). Psikolojiyi Anlamak. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları N: 23.
• Onishi, K. H., & Baillargeon, R. (2005). Do 15-Month Old Infants Understand False Beliefs? Science, 308,
• –258.
• Öktem, Ö. (1999). Gelişimsel Bir Öğrenme Güçlüğü (Gelişimsel Disleksi). A.Ekşi (Ed.). Ben Hasta Değilim.
• Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarının Psikososyal Yönü. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Öner, P., (2007). Genetik. Soykan, A. A.ve Işık, T.Y. (Ed), Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (sf. 121-
• . İstanbul: Golden Print
• Özgüven, H.,D., Öner, O., Yağmurlu, B., Ölmez, S., Saka, M.C., Atbaşoğlu, C., & Öktem, F., (2006). Şizofreni ve Asperger Bozukluğu Olgularında Duygu Tanıma, Zihin Kuramı ve Bunun İntegrite ile İlişkisinin Magnetik Rezonans Spektroskopi Yoluyla İncelenmesi. TUBİTAK Sağlık Bilimleri Proje No:105S141- HD-34 Proje Kitabı.
• Özmen, R. G., (2008). Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrenciler. Diken, İ.H., (ed.),Özel Eğitime Gereksinimi Olan
• Öğrenciler ve Özel Eğitim .(sf. 333-368). Ankara: Pegem Akademi.
• Perner J., & Wimmer, H., (1985). “John Thinks That Mary Thinks That . . .” Attribution of Secondorder Beliefs by 5- to 10 Year Old Children. Journal of Experimental Child Psychology, 39, 437–471.
• Perner, J.,(1999). Theory of Mind. Draft of Chapter to Appear in: In M. Bennett (Ed.). Developmental
• Psychology: Achievements & Prospects. Hove, East Sussex: Psychology Press.
• Peterson, C.C., Wellman, H.M., & Liu,D. ( 2005). Steps in Theory of Mind Development For Children With
• Deafness or Autism. Child Development. 76, 502-517.
• Pilowsky T., Yirmiya N., Arbelle S., & Mozes T., (2000). Theory of Mind Abilities in Children with
• Schizophrenia, Children with Autism, and Normally Developing Children. Schizophr Res, 42, 145-155.
• Premack, D., & Woodruff, G., (1978). Does the chimpanzee have a theory of mind? Behavioral and Brain
• Sciences, (4), 515-526.
• Prigge, D.J., ( 2002). Promote Brain-Based Teaching and Learning. Intervention in School and Clinic, 37(4),
• -241.
• Prior, M.R., (1996). Understanding Specific Learning Diffıculties. Psychology Press, Publishers 27 Church
• Road. Erlbaum, Taylor & Francis Ltd. UK
• Richardon, O.S., (1992). Historical Perspectives on Dyslexia. Journal of Learning Disabilities. 25(1), 40-47.
• Rosen, C.S., Schwebel, D.C., & Singer, J.L., (1997). Preschoolers’ Attributions of Mental States in Pretense.
• Child Development, 68 (6), 1133-1142.
• Rowe, A.D., Bullock, P.R., Polkey, C.E.,& Morris, R.G., (2001). Theory of Mind Impairments and Their
• Relationship to Executive Functioning Following Frontal Lobe Excisions. 124, 600–616.
• Sabbagh, M.A., & Taylor, M., (2000). Neural Correlates of Theory of Mind Reasoning: An Event-Realated
• Potential Study. Psychological Science, 11 (1), 46.
• Sabbagh, M. A., Bowman, L. C., Evraire, L. E., & Ito, J. M. B., (2009). Neurodevelopmental
• Correlates of Theory of Mind in Preschool Children. Child Development, 80(4), 1147-1162.
• Schwebel, D.C., Rosen, C.S., & Singer, J.L., (1997). The Relationship Between Preschooler’s Pretend Play, Verbal Ability And Mental Representations. Manuscript Submitted For Publication.
• Shalev, R.S., (2004). Developmental Dyscalculia. Journal of Child Neurology.19: 765–771.
• Shamay-Tsoory S.G., Tomer R., & Aharon-Peretz J., (2005). The Neuroanatomical Basis of Understanding
• Sarcasm and Its Relationship to Social Cognition. Neuropsychology 19(3), 288–300.
• Share, D.L., Silva, P.A. (2003). Gender bias in IQ-Discrepancy and Postdiscrepancy Definitions of Reading
• Disability. Journal of Learning Disabilities. 36(1) 4-14.
• Shaywitz, S.E., Shaywitz, B. A., (2005). Dyslexia (Specific Reading Disability). Biol Psychiatry, 57: 1301-
• -
• Silver, C.H., Ruff, R.M., Iverson, G.L., Barth, J.T., Broshek, D.K., Bush, S.S., Koffler, S.P., & Reynolds, C.R., (2007). Learning Disabilities: The Need For Neuropsychological Evaluation. NAN Policy and Planning Committee. Arch Clin Neuropsychol 23: 217-219.
• Silver, L.B., (2002). Developmental Learning Disorder. Lewis, M. (Ed), Child and Adolescent Psychiatry.
• Textbook, sf. 621-629.
• Singer, T., (2006). The Neuronal Basis and Bontogeny of Empathy and Mind Reading: Review of Literature and İmplications for Future Research. Neurosci Biobehav Rev. 30, 855-863.
• Smith, T.E.C., Polloway, E.A., Patton, J.R., & Dowdy, C.A., (2008). Teaching Students With Special Needs İn
• İnclusive Settings.(5th. Ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Smith, T.J., Adams, G.,(2006). The Effects Of Comorbidity AD/HD and Learning Disabilities On Parent- Reported Behavioral and Academic Outcomes in Children. Learning Disabilities Quarterly, 29(2), 17-21.
• Snow, J.H., (1992). Mental Flexibility and Planning Skills in Children and Adolescents with Learning
• Disabilities. J. Learn Disabil 25: 265-270.
• Snowling, M., (2005). Specific Learning Difficulties. The Medicine Publishing Company Ltd Psychıatry 4: 9
• Developmental Dısorders
• Stone, V. E., Baron-Cohen, S., & Knight, R.E., (1998). Frontal Lobe Contributions To Theory of Mind. Journal of Cognitive Neuroscience, 10, 640–656.
• Strickland,K., ( 2003). Brain Compatible Learning in a High School Classroom, Master of Arts in Leadership and Training, Royal Roads University, British Columbia, Canada. February.
• Sürücü, Ö., (2005). Sözel Olmayan Öğrenme Güçlüğü. Çoluk Çocuk Dergisi, 8(47), 20-23.
• Şipal, R. F., (2008). Okul Öncesi Dönemde Özel Eğitim Alan ve Almayan İlköğretim 4, 5, 6 Sınıf İşitme Engelli Çocukların Zihin Kuramı Kapsamında Yürütücü İşlevler Açısından İncelenmesi. Onaylanmış Doktora Tezi. H. Ü. Sağlık Bilimler Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı: Ankara.
• Wellman, H. M., & Liu, D., (2004). Scaling of Theory- of -Mind Tasks. Child Development, 75(2), 523-541. Wellman, H.M., Woolley,J.D.,( 1990). From Simple Desires to Ordinary Beliefs: The Early Development of
• Everyday Psychology. Cognition, 35, 245 – 275.
• Willcutt, E.G., Pennington, B.F., & DeFries, J.C. (2000). Twin Study of The Etiology of Comorbidity Between
• Reading Disability and Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. American Journal of Medical Genetics,
• , 293–301.
• Wilmshurst, L., (2009). Abnormal Child Psychology: A Developmental Perspective, New York. Taylor & Francis Group, sf, 391-430.
• Wimmer, H., & Perner, J. (1983). Beliefs About Beliefs: Representation and Constraining Function of Wrong
• Beliefs in Young Children’s Understanding of Deception. Cognition, 13, 103–128.
• Wolf M, Bowers P (1999) The Double Deficits Hypothesis For The Developmental Dyslexias. Journal of
• Educational Psychology, 91, 415-438.
• Yirmiya, N., & Shulman, C. (1996). Seriation, Conservation And Theory of Mind Abilities In Individuals With
• Autism, Individuals With Mental, Retardation, And Normally Developing children. Child Development,
• , 2045-2059.
• Youmans, G. L., (2004). Theory of Mind in Individuals with Alzheimer-Type Dementia Profiles. Department of Communication Disorders, Degree of Doctor of Philosophy, The Florida State University College of Communication.
• Yücel, M. O., (2008). Şizofreni ve Bipolar Bozukluk Hastalarının Birinci Derece Yakınlarında Zihin Kuramı
• Bozuklukları. Onaylanmış Tıpta Uzmanlık Tezi Ankara Ü. Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı: Ankara.