Death Anxiety, Quality of Work Life, and Motivation of Healthcare Professionals during the COVID-19 Pandemic

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 709 - 728, 31.12.2023

Emine Sarıca Songül Kamışlı

Öz

Purpose: This study investigated the relationship between sociodemographic characteristics and death anxiety, quality of work life, and motivation in healthcare professionals during the COVID-19 pandemic.
Materials and Methods: The study population consisted of 453 healthcare professionals (nurses, midwives, health officers, emergency medical technicians, doctors, lab workers, pharmacists, and x-ray and anesthesia technicians) working in a public hospital between May and July 2021. The sample consisted of 242 participants. Data were collected using a personal information form, the Death Anxiety Scale (DAS), The Professional Quality of Life Scale (ProQOL), and the Adult Motivation Scale (AMS).
Results: Participants had moderate levels of death anxiety, high levels of motivation and job satisfaction, and high levels of compassion. Participants with children had significantly higher "death anxiety," "thinking about death," and "witnessing death" scores than those without children. Participants with associate degrees or less had significantly lower "death anxiety" and "uncertainty of death" scores than those with bachelor's degrees. Participants working in the emergency department had significantly higher "compassion" and "burnout" scores than those working in other units. Midwives, nurses, and health officers had significantly higher “compassion fatigue” scores than others. Participants who had received in-service training in death before had significantly higher “professional satisfaction,” “motivation,” and “compassion fatigue” scores than those who had not.
Conclusion: Hospitals should provide regular psychosocial support services to healthcare professionals who care for patients on a continuous basis to help them experience less compassion fatigue. They should also offer psychosocial support services to midwives, nurses, and paramedics working in emergency departments in order to help them experience less compassion fatigue and burnout.

Anahtar Kelimeler

Death, motivation, job satisfaction, healthcare providers

Pandemi Döneminde Çalışan Sağlık Profesyonellerinin Ölüm Kaygısı, İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyonları

Öz

Amaç: Bu çalışma, bir kamu hastanesinde pandemi sürecinde yüz yüze ve aktif çalışan sağlık profesyonellerinin ölüm kaygısı, iş yaşam kalitesi ve motivasyon düzeyleri ile sosyodemografik özelliklerle ilişkisini belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın evrenini Mayıs-Temmuz 2021 tarihleri arasında bir kamu hastanesinde çalışmakta olan hemşire, ebe, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni doktor, laborant, eczacı, röngen ve anestezi teknisyeninden oluşan 453 sağlık personelinden çalışmaya katılmayı kabul eden 242 kişi oluşturmuştur. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Ölüm Kaygısı Ölçeği, Çalışanlar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Yetişkin Motivasyon Ölçeği ile toplanmıştır.
Bulgular: Sağlık profesyonellerinin ölüm kaygısı orta düzeyde; motivasyon ve mesleki tatminleri yüksek, eşduyum yorgunluğu ve tükenme puanları ise düşük düzeyde bulunmuştur. Çocuk sahibi olanların ölüm kaygısı, ölümü düşünme ve ölüme tanıklık etme puanları, olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Ön lisans ve altı eğitime sahip olanların ölüm kaygısı ve ölümün belirsizliği puanları ise, lisans eğitimine sahip olanlara göre düşük bulunmuştur. Acil serviste çalışan sağlık profesyonellerinin eş duyum yorgunluğu ve tükenmişlik puanları, diğer birimlerde çalışanlara göre yüksek çıkmıştır. Ebe, hemşire ve sağlık memuru olanların eş duyum yorgunluğu, diğer mesleklere göre anlamlı düzeyde yüksektir. Ayrıca ölümle ilgili olarak mezuniyet sonrası mesleki eğitim alanların mesleki tatmin, motivasyon ve eşduyum yorgunluk puanları, almayanlara göre anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır.
Sonuç: Sağlık profesyonelleri arasında sürekli hasta bakımında görev alan ve özellikle acil servislerde çalışan ebe, hemşire ve sağlık memuru olarak çalışan sağlık profesyonellerinin eşduyum yorgunlarının azaltılmasına; acil serviste çalışanların ise hem eş duyum yorgunluğu hem de tükenmişliklerinin azaltılmasına yönelik psikososyal destek hizmetlerinin planlanıp düzenli olarak sağlanması ve bu amaçla psikiyatri hemşirelerinden yararlanılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, motivasyon, mesleki doyum, sağlık profesyonelleri

Kaynakça

• Adem, R. (2019). Motivasyonun, örgütsel strese etkisinin hekimler üzerinden incelenmesi: Bir araştırma. (Tez No. 548074) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aktürk, D., & Şahin, M. (2019). Ölümle çok karşılaşan servislerde çalışan hemşirelerle meslekleri gereği ölümle karşılaşmayan kişilerde ölüm kaygısı, sürekli kaygı ve umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(7), 9-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/47889/605254
• Alıcılar, H. E., Aylaz, R., Güneş, G., & Çöl, M. (2021). Hemşirelerin ölüme karşı tutumları ve ilişkili faktörler: Farklı iki hastane örneği. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 74(2), 149-155. 10.4274/atfm.galenos.2021. 07742.
• Arslantaş, Y. (2019). Hemşirelerin genel ruhsal durumları ile iş yaşam kalitesi arasındaki ilişki. (Tez No. 607802) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aslan, S. & Antalyalı, Ö. L. (2018). Güç motivasyonunun iş sevgisine etkisinde geribildirim arama davranışının düzenleyici rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(21), 102-113. 10.21076/vizyoner.428349
• Azevedo, W. F., & Mathias, L. A. D. S. T. (2017). Work addiction and quality of life; a study with physicians. Einstein (Sao Paulo), 15(2), 130-135. 10.1590/S1679-45082017AO3960
• Çatak, T., & Bahçecik, N. (2015). Hemşirelerin iş yaşamı kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 85-95. 10.5455/musbed.20150309010354
• Çelikdal, G. (2019). Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi’nde çalışan doktor ve hemşirelerin ölüm kaygısı ile ölüme ilişkin depresyon düzeylerini etkileyen etmenler. (Tez No. 577720) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, M., & Tepe, M. (2021). Stres ve Motivasyon ilişkisi; kadın sağlık çalışanları örneği. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 43-61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/farabi/issue/61241/880700
• Çetin, B., & Sözel, H. (2021). COVID-19 sürecinde sağlık çalışanlarının ölüm kaygısı düzeyleri. Eskisehir Medical Journal, 2(2), 74-81. 10.48176/esmj.2021.21
• Durdu, İ. (2019). Hemşirelerde iş güvenliği ve yaşam kalitesi. (Tez No. 608929) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gimenez-Espert, M. D. C., Prado-Gasco, V., & Soto-Rubio, A. (2020). Psychosocial risks, work engagement and job satisfaction of nurses during COVID-19 pandemic. Front Public Health, 20(8), 566896. 10.3389/fpubh.2020.566896
• Göktaş, N. (2021). Riskli birimlerde çalışan hemşirelerin ölüme ilişkin farkındalık düzeyleri ile ölümcül hastaya tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. (Tez No. 684672) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Grant, A. M., & Wade-Benzoni, K. A. (2009). The hot andcool of death awareness at work: Mortalitycues, aging, and self-protective and prosocial motivations. Academy of Management Review, 34(4), 600-622. doi: 10.5465/AMR.2009.44882929
• Guo, B., Qiang, B., Zhou, J., Yang, X., Qiu, X., Qiao, Z., Yang, Y., & Cao, D. (2021). The relation ship between achievement motivation and job performance among chinese physicians: A conditional process analysis. Hindawi Biomed Research International, 7, 6646980. 10.1155/2021/6646980.
• Ibrahım, K. M. (2017). Sağlık çalışanlarının iş yaşam kalitesinin motivasyona etkisi: Gaziantep örneği. (Tez No. 481841) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kilis Yedi Aralık Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İnce, F. (2014). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerde ölüm kavramı ve ölüm kaygısının araştırılması. (Tez No. 375118) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Juckel, G. & Mavrogiorgou, P. (2018). Death anxiete and its importance for psychiatry. Fortschr Neurol Psychiatry, 86(4), 226-232. 10.1055/s-0043-122391
• Karagöz, E. (2019). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerin iş yaşam kalitesi ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No. 609683) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kavaklı, M., Ak, M., Uğuz, F., & Türkmen, O. O. (2020). The mediating role of self-compassion in the relationship between perceived COVID-19 threat and death anxiety. Turkish Journal of Clinical Psychiatry, 23(1), 15-23. 10.5505/kpd.2020.59862
• Kımter, N. & Köftegül, Ö. (2017). Yetişkinlerde ölüm kaygısı ile dindarlık arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(36), 55-82. 10.17335/sakaifd.327235
• Maduke, T., Dorroh, J., Bhat, A., Krvavac, A., & Regunath, H. (2021). Are we coping well with COVID-19? A study on its psycho-social impact on front-line health care workers. Missouri Medicine, 118(1), 55-62.
• Medin, T. Ş., Hintistan, S., & Özoran, Y. (2020). Dahiliye kliniklerinde çalışan hekim ve hemşirelerde ölüm kaygısının belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(3), 262-270.
• Menzies, R. E., Zuccala, M., Sharpe, L., & Dar-Nimrod, I. (2018). The effects of psychosocial interventions on death anxiety: Ameta-analysis and systematic review of randomised controlled trials. Journal of Anxiety Disorders, 59, 64-73. 10.1016/j.janxdis.2018.09.004
• Meşeli, N. (2020). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin ölüm kaygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Tez No. 649119) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Misiak, B., Sierzantowicz, R., Kulak, K. E., Lewko, K., Chilinska, J., & Lewko, J. (2020). Psychosocial work related hazards and their relationship to the quality of life of nurses a cross sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(755). 10.3390/ijerph17030755
• Moretan, S. G., Szalla, L., Menzies, R., & Arana, A. (2020). Embedding existential psychology within psychedelic science: Reduced death anxiety as a mediator of the therapeutic effects of psychedelics. Psychopharmacology, 237(1), 21-32. doi: 10.1007./s00213-019-05391-0Nikeghbal, K., Kouhnvard, B., Şabani, A., & Zamanyan, Z. (2021). COVID-19 effects on the mental workload and quality of work life in Iranian nurses. Annals of Global Health, 87(1), 79. 10.5334/aogh.3386.eCollection.
• Özdemir, H. (2019). Birinci basamak (aile hekimliği) sağlık çalışanlarında tükenmişliğin, çalışma motivasyonuna etkisi: Afyonkarahisar örneği. (Tez No. 549978) [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Pyszczynski, T., Greenberg, J. & Solomon, S. (1999). A dual-process model of defense against conscious and unconscious death-related thoughts: An extension of terror management theory. Psychological Review, 106, 835–845.
• Ratiu, L., Laneti, P., & Fodor, O. (2022). Death anxiety, job satisfaction and counter productive work behaviors during the COVID-19 pandemic: Acomparative study of healtcare and non-healthcare professionals. Psychology, Health & Medicine, 27(9), 2030-2042. 10.1080/13548506.2021.2007965
• Sağ, Y. (2019). Özel hastanelerde çalışan hemşirelerin özyeterlilikleri ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. (Tez No. 539107) [Yayınlanmamış yüksek lisan tezi, Haliç Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sağıroğlu, B. (2019). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin iş yaşam kalitesi ve beslenme durumu ilişkisi. (Tez No. 597391) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sarıkaya, Y. (2013). Ölüm kaygısı ölçeği geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. (Tez No. 327451) [Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sakaoğlu, H. H., Orbatu, D., Emiroğlu, M., & Çakır, Ö. (2020). COVID-19 salgını sırasında sağlık çalışanlarında spielberger durumluluk ve sürekli kaygı düzeyi. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(Ek sayı), 1-9. 10.5222/TERH.2020.56873
• Syamlan, A., Salama, S., Alkaff, F., Prayudi, Y., Kamil, M., Irzaldı, A., Kerimah, A., Postma, M., & Purba, F. (2022). Mental health and health-related quality of life among health care workers in Indonesia during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study. BMJ Open, 8(12), 4. 10.1136/bmjopen-2021-057963.
• Şahin, M., Demirkıran, F., & Adana, F. (2016). Hemşirelik öğrecilerinde ölüm kaygısı, ölmekte olan bireye bakım verme isteği ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 7(3), 135-141. doi:10.5505/phd.2016.66588
• Şahin, U. C., & Kulakaç, N. (2021). Exploring anxiety levels in healt care workers during COVİD-19 pandemic: Turkey sample. Current Psychology, 12, 1-8. 10.1007/s12144-021-01730-7
• Şantaş, F., Işık, O. & Çilhoroz, Y. (2018). Hemşirelerin iş yaşam kalitesi iş motivasyonu ve yaşam tatmini algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(6), 64-76. 10.11611/yead.374958
• Tamer, E., & Öztürk, H. (2021). Hemşirelerin iş yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 107-119. doi: 10.53490/egehemsire.748208
• Tanrıverdi, Ö., & Tanrıverdi, S. (2021). COVID-19'un sağlık çalışanlarının ruh sağlığına etkisi ve ruhsal travmaların önlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(3), 245-248. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/64770/854723
• Tepe, F. (2020). Varoluşsal bir sorun olarak ölüm kaygısının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Biruni Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tiagi, R. (2022). The impact of COVID-19 on relative health outcomes among healthcare workers in Canada. Healthcare Management Forum, 35(6), 349-355. 10.1177/08404704221112288.
• Türk Tabipler Birliği (2022). Pandeminin ikinci yılı değerlendirme raporu. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/pandemi_2yil.pdf
• Kocaman, G., Yürümezoğlu, H. A., Uncu, S., Türkmen, E., Göktepe, N. & İntepeler, Ş. S. (2018). Türkiye’de hemşireler için sağlıklı çalışma ortamı standartlarının geliştirmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(1), 30-38. https://doi.org/10.5222/HEAD.2018.030
• Tulunay Ateş, Ö., & İhtiyaroğlu, N. (2019). Yetişkin motivasyon ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 27. 10.24106/kefdergi.2612
• Ünlü, N. (2020). Sağlık çalışanlarının öznel iyi oluş düzeylerinin çalışma motivasyonuna etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Biruni Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Üstükuş, A.& Eskimez, Z. (2021). The effect of death anxiety in nursses on their approach to dying patients: Across-sectional study. Perspectives in Psychiatric Care, 57(4), 1929-1936. 10.1111/ppc.12768
• Yalom, I. D. (2019). Güneşe bakmak. (Çeviren Babayiğit, Z.). Pegasus Yayınları.
• Abu Yahya, O., Ismaile, S., Allari, R. S., & Hammoudi, B. M. (2019). Correlates of nurses' motivation and their demographic characteristics. Nursing Forum, 54(1), 7–15. https://doi.org/10.1111/nuf.12291
• Yapıcıoğlu, G. (2019). Sağlık çalışanlarında motivasyonla bağlantılı iş verimliliği düzeyinin ölçülmesi ve motivasyonu etkileyen faktörler. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırklareli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yeşil, A., Ergün, Ü., Amasyalı, C., Er, F., Olgun, N., & Aker, A. (2010). Çalışanlar için yaşam kalitesi ölçeği Türkçe uyarlaması güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 47(2), 111-117. 10.4274/npa.5210.