Çaka Bey

Yıl 2016, Sayı: 3, 73 - 74, 01.06.2016

Alex Mallet Çevirmen: Serkan Acar

Öz

Çaka ya da muhtemelen Çakan Bey, 1081 yılından önce İzmir Smyrna ’de İslamî hükûmet kuran bir Türk emiridir; kurduğu teşekkül, Selçukluların 1071 yılında Malazgirt’te Bizanslılara galebe çalmasını takip eden yıllarda, Anadolu’da Türk komutanlar tarafından tesis edilen birkaç devletten biriydi. Devr-i saltanatındaki faaliyetleri hakkında çok az şey bilinmektedir ve mevcut bilgilerimizin neredeyse tamamı, Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos’un kız kardeşi Anna tarafından XII. yüzyılın ortalarına doğru telif edilen Grekçe bir biyografi kitabı olan Alexiad’a dayanmaktadır ki, Çaka Bey bu eserde “Tzachas” suretinde anılmıştır. İsmi, ayrıca, XIII. yüzyıla ait yarı efsanevî bir kaynak olan Danişmendnâme’de zikredilmişse de bahis konusu kaynaktan onun hakkında kesin tarihî bilgiler elde etmek oldukça güçtür.

Anahtar Kelimeler

Çaka Bey

Kaynakça

• Anna Comnena, The Alexiad, trans. E.R.A. Sewter, rev. Peter Frankopan, London 2009.
• John Zonaras, Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XIII–XVIII, ed. Theodor Büttner-Wobst (Bonn 1897), 736–737.
• Danışmend-name, ed. Irene Melikoff, Paris 1960.
• Brand, Charles M., “The Turkish Element in Byzantium, Eleventh-Twelfth Centuries”, Dumbarton Oaks Papers, 43 (1989), 1–25.
• Cheynet, Jean-Claude, Pouvoir et contestations à Byzance (963–1210), Paris 1990.
• Gautier, Paul, “Défection et soumission de la Crète sous Alexis Ier Comnène,” Revue des Etudes Byzantines, 35 (1977), 215–227.
• Gautier, Paul, “Diatribes de Jean l‘Oxite contre Alexis Ier Comnène”, Revue des Etudes Byzantines, 28 (1970), 5–55.
• Glykatzi-Ahrweiler, Hélène, Byzance et la mer, Paris 1966.
• Harris, Jonathan, Byzantium and the Crusades (London 2003), 34, 59, 67–68.
• Kurat, Akdes Nimet, Çaka Bey. İzmir ve Civarındaki Adaların İlk Türk Beyi M.S. 1081- 1096, Ankara 1966.
• Savvides, Alexis G. C., “Can We Refer to a Concerted Action among Rapsomates, Caryces and the Emir Tzachas between A.D. 1091 and 1093?”, Byzantion, 70 (2000), 122–134.
• Savvides, Alexis, G. C., Σελτζούκος εμίρης της Σμύρνης Τζαχάς (Çaka) και οι επιδρομές του στα μικρασιατικά παράλια, τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την Κωνσταντινούπολη, ΧΧρ 14 (1982), 9–24, and ΧΧρ 16 (1984), 51–66.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Siyasi Tarih, Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye (1071–1318), İstanbul 1971.