Toplumsal Belleğin İnşasında Kadın Müzelerinin Rolü: İzmir Kadın Müzesi Üzerinden Kavramsal Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 22, 115 - 134, 30.06.2025

Semahat Göker Özyürek

Öz

Bu çalışma, toplumsal belleğin inşasında kadın müzelerinin rolünü, İzmir Kadın Müzesi örneği üzerinden kavramsal bir çerçevede incelemeyi amaçlamaktadır. Müzeler, geçmişi hatırlama, kimlik inşası ve kültürel mirasın aktarımı gibi işlevleriyle toplumsal belleğin önemli aktörleri arasında yer almaktadır. Kadın müzeleri ise tarih boyunca görmezden gelinen veya yeterince temsil edilmeyen kadınların hikâyelerini görünür kılarak, toplumsal cinsiyet eşitliğine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda, İzmir Kadın Müzesi, Anadolu kadınının tarihsel, kültürel ve sosyal rollerini belgeleyip sergileyerek kadınların toplumsal hafızadaki yerini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışmada müzenin sergi düzeni, koleksiyonları, mimari özellikleri ve eğitim faaliyetleri incelenmiştir. Müzenin, geçmişten günümüze kadınların yaşamları ve mücadelelerini anlatan sergileri ile ziyaretçilerin tarihsel bilinç geliştirmesine katkı sağladığı belirlenmiştir. Ayrıca, kadınların toplumsal alandaki varlıklarını destekleyen interaktif sergiler ve bellek odaları, ziyaretçilerin duygusal bir bağ kurmasına olanak tanımaktadır. Araştırma sonucunda, kadın müzelerinin sadece tarihsel belgeleri sunmakla kalmayıp, toplumsal farkındalık ve cinsiyet eşitliği bilincinin artırılmasına önemli ölçüde katkı sunduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal bellek , Kadın müzeleri , İzmir kadın müzesi.

The Role of Women's Museums in the Construction of Social Memory: A Conceptual Analysis Through the İzmir Women's Museum

Öz

This study aims to examine the role of women's museums in the construction of social memory through a conceptual framework, focusing on the case of the İzmir Women's Museum. Museums are significant actors in preserving the past, constructing identities, and transmitting cultural heritage, thereby playing a crucial role in shaping collective memory. Women's museums, in particular, make the often overlooked or underrepresented stories of women visible, contributing to gender equality and social awareness. In this context, the İzmir Women’s Museum documents and exhibits the historical, cultural, and social roles of Anatolian women, aiming to strengthen the place of women in collective memory. This study analyzes the museum's exhibition design, collections, architectural features, and educational activities. It has been found that the museum’s exhibitions, which narrate women's lives and struggles from past to present, help visitors develop historical awareness. Interactive exhibits and memory rooms dedicated to women’s experiences enable visitors to establish an emotional connection. The research concludes that women’s museums not only present historical records but also significantly contribute to raising public awareness and promoting gender equality consciousness.

Anahtar Kelimeler

Social memory , Women , İzmir Women

Kaynakça

• Akkent 2021 Meral Akkent, “Kadın Müze ve Feminist Pedagoji”, Feminist Tahayyül, 2 (1), 148-167.
• Assmann 2001 Jan Assmann, Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Assmann and Czaplicka 1995 Jan Assmann and John Czaplicka,” Collective memory and cultural identity”, New german critique, 65, 125-133, 1995.
• Aydın 2018 Gül Aydın, “Kadın Temsiline Eleştirel Bir Bakış: Türkiye'deki Kadın Müzeleri”, Sosyal Bilimler Dergisi/The Journal of Social Science, 5/25, 155-166, 2018.
• Bilgin 2013 Nuri Bilgin, Tarih ve Kolektif Bellek, İstanbul: Bağlam, 2013.
• Eğitmen 2014 Aynur Eğitmen, “Kadın Müzesi “Kadın Eli Değen Müze”. Yaratıcı Drama Dergisi, 9 (18), 33-46, 2014.
• Halbwachs 2020 Maurice Halbwachs, On collective memory. University of Chicago press, 2020.
• İnce 2010 Gökçen Başaran İnce, “Medya ve Toplumsal Hafıza”, Kültür ve İletişim Dergisi, 13 (1), 9-29, 2010.
• Karadeniz 2017 Ceren Karadeniz, “Müze ve toplum: müzeyle topluma ulaşmak”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt / Vol: 6, Sayı/Issue: 8, 19-37, 2017.
• Nora 2006 Pierre Nora, Hafıza Mekânları, Çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost, 2006.
• Öztürk ve Akay 2017 Adil Adnan Öztürk ve Melis Akay, “Geçmişten Günümüze Türk Kadınları: İzmir Kadın Müzesi”, İzmir Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Serap YILMAZ Özel Sayısı, Yıl:3, Sayı: 7, 147-168, 2017,
• Yıldız 2022 Sevcan Yıldız, “Müzede kadın”, 2. Internatıonal Marmara Scıentıfıc Research And Innovatıon Congress, 358-376, 2022.
• İnternet Kaynakları: http://turkiyeturizmansiklopedisi.com/izmir-kadin-muzesi (Erişim Tarihi: 06/02/2025)
• https://destek.ktb.gov.tr/TR-134994/muze-nedir.html (Erişim Tarihi: 06/02/2025)
• https://es.wikipedia.org/wiki/Museos_de_mujeres? (Erişim Tarihi: 05/02/2025)
• https://www.visitizmir.org/tr/Destinasyon/13484 (Erişim Tarihi: 06/02/2025)
• https://www.yeryuzundebeyazizler.com/sanatsal-izmir-kadin-muzesi-69 (Erişim Tarihi: 06/02/2025)