TÜRKİYE’DE COVİD-19 SONRASI GAZETE MANŞETLERİNİN TİPOGRAFİK VE GÖSTERGEBİLİMSEL YÖNDEN İNCELENMESİ: HÜRRİYET VE MİLLİYET GAZETELERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 4, 889 - 923, 01.10.2021

Eda Uygan

Öz

İletişim, zamana bağlı olarak sürekli bir değişim ve gelişim süreci içerisindedir. Çağımızda küreselleşen dünyada daha hızlı bir biçimde devam eden bu gelişim ve değişim ile bireylerin bilgiye erişimi çok daha kısa zaman almaya başlamıştır. Bireysel ve kitlesel olmak üzere farklı birçok türü olan iletişimin günümüzdeki en yaygın türü kitle iletişimidir. Kitle iletişim araçlarından biri olan gazeteler, geniş kitlelere hitap edebilmesi, belirgin bir okuyucu kitlesine sahip olması, olaylara geniş ve ayrıntılı yer vermesi açısından öne çıkmaktadır. Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisinin özellikle Türkiye’de de görülmeye başlaması, kitle iletişim araçlarının en köklü temsilcilerinden biri olan ulusal ve yerel tüm gazetelerin manşetlerinde salgın haberlerinin öne çıkmasına neden olmuştur.
Bu araştırmanın amacı, küresel bir salgın olarak Covid-19’un ülkemizde görülmeye başlamasından itibaren Covid-19 haberlerinin günümüzde hala yaygın bir kitle iletişim aracı olan gazete manşetlerine etkisini göstermektir.
Çalışmada ulusal ölçekte yayın yapan iki gazete olarak Hürriyet ve Milliyet gazeteleri araştırma kapsamına dâhil edilmiştir. Türkiye’deki ilk Covid-19 vakasının tespit edildiği 11 Mart 2020 tarihinden başlayarak bir haftalık süreçteki söz konusu gazetelerin manşetleri, tipografik ve göstergebilimsel yönden incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Gazete manşetlerinde Covid-19 haberlerinin geniş bir yer tuttuğu bu tarihlerin öncesindeki üç günlük süreç ile de karşılaştırmanın yapılması, manşetlerde Covid-19 öncesi ve sonrasında tipografik ve göstergebilimsel farklılıkların da belirlenmesi sağlanacaktır.
Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılacaktır. Alanyazın taraması ile ilgili arşiv, yazılı kaynaklara ulaşıldıktan sonra belirlenen tarih aralığında Hürriyet ve Milliyet gazetelerinin ilk sayfa görselleri üzerinden Covid-19 ile ilgili manşet haberlerinin, tipografik ve göstergebilimsel yönden incelemesi ve çözümlenmesi amaçlanmaktadır.
Araştırma sonucunda incelenen tarih aralığında her iki gazetenin de, Covid-19 pandemisi ile ilgili manşetlerinin okunabilirlik düzeylerinin genel olarak yeterli olduğu görülmüştür. Manşetlerin okunabilirlik seviyelerini düşüren faktörlerden biri ise manşette harfler arası espasın az olmasıdır. Çalışmada incelenen tarih aralığında Milliyet gazetesi manşetlerinin sürmanşetler ile yer aldığı ve dolayısıyla başlığın daha uzun olduğu, Hürriyet gazetesinin manşetlerinin ise daha kısa ve çarpıcı biçimde hazırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Manşet görselleri incelendiğinde ise Hürriyet gazetesinin Covid-19 haber manşetlerinin görsellerinde genel olarak haber içeriğini tamamlamak ve farkındalık oluşturmak amacıyla maskenin özellikle kadın imgeleri üzerinden yansıtılmış olduğu görülmüştür. Milliyet gazetesinin manşet haberleri incelendiğinde ise genel olarak mekânsal ve daha geniş açılı görsellere yer verdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hürriyet Gazetesi, Milliyet Gazetesi, Gazete Manşetleri, Covid-19, Tipografi, Göstergebilimsel Çözümleme

Kaynakça

• Barnard, M. (2010). Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür. Ankara. Ütopya Yayınları.
• Becer, E. (2019). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara. Dost Kitabevi.
• Keser, N. (2009). Sanat Sözlüğü. Ankara. Ütopya Yayınevi.
• Minor, V. H. (2020). (Çev. Cem Soydemir). Sanat Tarihinin Tarihi. İstanbul. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Tanyeli, U. ve Sözen, M. (2016). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul. Remzi Kitabevi.
• Uçar, T. F. (2019). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım. İstanbul. İnkılap Kitabevi.
• Uğur, E. (2019). Ulusal Gazete Manşetlerinin Tipografik Tasarım Teknikleri Açısından Yorumlanması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 20, 147-168.
• Yağbasan, M. Demir, Ü. (2007). Basın Dili ve Gazete Manşetlerinin Dilbilimsel Analizi. E-Journal of New World Sciences Academy. Volume: 3, Number: 1, 115-127.
• Yıldız, İ. (2017). Bingöl İlinde Yayınlanan Gazetelerin Manşetlere Göre İçerik Analizi (Bingöl Gazetesi Örneği). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, 441-454.
• URL-1 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-08/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-2 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-09/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-3 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-10/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-4 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-11/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-5 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-12/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-6 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-13/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-7 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-14/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-8 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-15/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-9 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-16/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-10 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-17/hurriyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-11 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-08/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-12 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-09/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-13 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-10/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-14 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-11/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-15 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-12/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-16 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-13/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-17 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-14/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-18 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-15/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-19 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-16/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)
• URL-20 https://www.gazeteoku.com/gazeteler/2020-03-17/milliyet-gazetesi-manseti (Erişim Tarihi: 16.03.2021)