DÖNÜŞTÜRÜCÜ LİDERLİK KURAMININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE PSİKOLOJİK SÖZLEŞME İHLALİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK KURAMSAL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 1, 29 - 49, 17.01.2022

Betül Çelik

Öz

Giderek artan küreselleşme, kurumların varlıklarını koruyabilmesi için değişime ayak uydurmasını veya bu değişimi yönetmesini zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla bünyelerine her aşamada değişime-dönüşüme adapte olabilen ve bu süreci yönetebilen personeller katmayı tercih etmektedirler. Araştırmada, yönetimin zor olduğu bu dönemlerde personel beklentilerinin yerine getirilmesi, diğer yandan personelin de örgütün amaçlarını, değerlerini, kimliğini ve hedeflerini koruması kilit nokta olarak ele alınmaktadır. Literatürde dönüştürücü liderliğin örgütsel bağlılık ve psikolojik sözleşme ihlali üzerindeki etkisini içeren çok az sayıda araştırmaya rastlanılmıştır. Araştırmada bu eksiklik nedeniyle dönüştürücü liderliğin örgütsel bağlılığa ve psikolojik sözleşme ihlaline yönelik etkisini incelemek amaçlanmaktadır. Örgüte veya lidere yönelik personelin performansını arttırmak amacıyla psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel bağlılık ve dönüşümcü liderlik konu sınırlılığıyla ele alınarak incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi olan literatür analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada dönüştürücü liderliğin örgütsel bağlılıkla pozitif, psikolojik sözleşme ihlali ile negatif ilişkisi olduğuna dair bulgu tespit edilmektedir. Bir diğer bulgu ise psikolojik sözleşmenin örgütsel bağlılıkla negatif bir ilişkisi olduğudur. Araştırmamanın son bölümünde gelecekteki çalışmalara istinaden tavsiyelerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Bağlılık, Dönüştürücü Liderlik, Psikolojik Sözleşme İhlali, Performans.

A THEORETICAL RESEARCH TO DETERMINE THE EFFECT OF TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP THEORY ON ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND PSYCHOLOGICAL CONTRACT VIOLATION

Öz

Increasing globalization obliges institutions to keep up with change or manage this change to protect their existence. Therefore, they prefer to incorporate into employees who can adapt to change-transformation at every stage and manage this process. In the research, it is considered as the key point to fulfill the expectations of the employee in this period when the management is difficult, and on the other hand, to be protected of the aims, values, identity and goals of the organization by the employee. Few studies have been found in the literature on the effect of transformational leadership on organizational commitment and psychological contract violation. In the research, it is aimed to examine the effect of transformative leadership on organizational commitment and psychological contract violation due to this deficiency. To increase the performance of the employee, towards the organization or leader, organizational commitment and transformational leadership were examined with the limitations of the subject. Literature analysis method, which is a qualitative research method, was used in the study. In the research, there is a finding that transformational leadership has a positive relationship with organizational commitment and a negative relationship with psychological contract violation. Another finding is that psychological evidence has a negative relationship with organizational commitment. In the last part of the research, recommendations for future studies are made.

Anahtar Kelimeler

Organizational Commitment, Transformational Leadership, Psychological Contract Violation, Performance

Kaynakça

• Addae, H. M., Parboteea, P. K. & Davis, E. E. (2006). “Organizational Commitment and İntentions to Quit: An Examination of the Moderating Effects of Psychological Contract Breach in Trinidad and Tobago”, International Journal of Organizational Analysis, 14(3), 225-238. https://doi.org/10.1108/19348830610823419.
• Atar, A. (2018). Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderliğin Örgütsel Sessizlik, Örgütsel Sinizim ve Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki Etkisi, Yayımlanmamaış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi.
• Avolio, B. J., Bass, B. M. & Jung, D. I. (1999). “Re-Examining The Components of Transformational and Transactional Leadership Using the Multifactor Leadership Questionnaire”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 72, 441-462. https://doi.org/10.1348/096317999166789.
• Avolio, B. J., Zhu, W., Koh, W. & Bhatia, P. (2004). “Transformational Leadership and Organizational Commitment: Mediating Role of Psychological Empowerment and Moderating Role of Structural Distance, Journal of Organizational Behavior”, (25), 951-968. https://doi.org/10.1002/job.283.
• Ayhan, C. (2010). Kamu Kurumlarında Liderlik Tarzlarının Lider Etkinliği Üzerine Etkisi ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Ünivesitesi.
• Joo, B.(B)., Jun, Y., H. & Jeung C., J. (2012). “The Effects of Core Self-Evaluations and Transformational Leadership on Organizational Commitment”, Leadership & Organization Development Journal, 33(6), 564-582. doi: https://doi.org/10.1108/01437731211253028.
• Bayyurt, N. & Kılıç, C. H. (2017). Liderlik Tarzının Örgüt Bağlılığına Etkisi: Bir Hastane Araştırması, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(2): 1-13.
• Bycio, P., Hackett, R. D. & Allen, J. S. (1995). “Further Assessments of Bass's Conceptualization of Transactional and Transformational Leadership”, Journal of Applied Psychology, 80(4), 468-478. https://doi.org/10.1037/0021-9010.80.4.468.
• Cassar, V. & Briner, R. B. (2011). “The Relationship Between Psychological Contract Breach and Organizational Commitment: Exchange İmbalance as a Moderator of the Mediating Role of Violation”, Journal of Vocational Behavior, 78, 283-289. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.09.007.
• Castaing, S. (2006). “The Effects of Psychological Contract Fulfilment and Public Service Motivation on Organizational Commitment in the French Civil Service”, Public Policy and Administration Volume, 21(1), 84-98. https://doi.org/10.1177/095207670602100106.
• Chen, T. J. & Wu, C. M. (2017). “Improving the Turnover İntention of Tourist Hotel Employees: Transformational Leadership, Leader-Member Exchange and Psyhological Contract Breach”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, (29)7, 1914-1936. https://doi.org/10.1108/IJCHM-09-2015-0490.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z. & Han, B. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeği'nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1777.
• Demiral, Ö. (2008). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirme ve Psikolojik Sözleşmenin Etkisine İlişkin Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi.
• Demirtaş, E. (2016). Okullarda Dönüşümcü Liderlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 275-298.
• Dirican, A. H. & Erdil, O. (2021). Psikolojik Sözleşme İhlalinin İşe Gömülmüşlük Üzerine Etkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü, İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(1), 701-718.
• Eisenberg , E. M., Peter, R. & Katherine, M. I. (1983). “Involvement in Communication Networks as a Predictor of Organizational Commitment”, Human Communication Research, 10(2), 179-201. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1983.tb00010.x.
• Elden, B. (2017). Psikolojik Sözleşme İhlali ile İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Birey-Örgüt Uyumunun Düzenleyici Rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Epitropaki, O. (2003). “Transformational Leadership, Psychological Contract Breach and Organizational”, In Academy of Management Proceedings Briarcliff Manor, 1, M1-M6. https://doi.org/10.5465/ambpp.2003.13792488.
• Erkutlu, H. (2008). The İmpact of Transformational Leadership on Organizational and Leadership Effectiveness, Journal of Management Development, (27)7, 708-726.
• Güney, M. & Turan, M. (2021). Psikolojik Sözleşme İhlali ile Örgütsel Bağlılık Arasında Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 356-374.
• Güney, S. (2015). Liderlik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hunt , S. D., Lawrence, C. B. & Van, W. R. (1985). Organizational Commitment and Marketing, Journal of Marketing, 49, 112-126.
• Karagöz, F. (2020). Dönüşümcü Liderlik, Kişi-Örgüt Uyumu, İş Tatmini ve Özgecililk İlişkisine Yönelik Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Kark, R., Samir, B. & Chen, G. (2003). “The Two Faces of Transformational Leadership Empowerment and Dependecy”, Journal of Applied Psychology, (88), 246-255. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.2.246.
• Meyer, J. P. & Allen, N. (1996). “Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organizastion: An Examination of Construct Validity”, Journal of Vocational Behavior, (49), 252-276. https://doi.org/10.1006/jvbe.2001.1842.
• Meyer, J. P., Stanley, L. J. & Parfyonova, N. M. (2012). “Employee Commitment in Context:The Nature and Implication of Commitment Profiles”, Journal of Vocational Behavior, 80(1), 1-16. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2011.07.002.
• Morçin, S. E. (2014). Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Adana İlindeki A Grubu Seyahat Acenteleri Örneği, Ç.Ğ. Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 113-128.
• Mowday, R. T., Steers, M. R. & Porter, L. W. (1979). “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior,14(2), 224-247. https://doi.org/10.1016/0001-8791(79)90072-1.
• Mutlucan, N. Ç. (2019). “Örgütsel Değişim Sırasında Ortaya Çıkan Psikolojik Sözleşme İhlalinin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi ve Otantik Liderliğin Rolü Üzerine Kuramsal Bir Çalışma”, Beykoz Akademi Dergisi, 7(2), 1-16. https://doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2019.7/2.1-16.
• Örücü, E. & Uzun, İ. (2018). Psikolojik Sözleşme İhlal Algısının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19, 141-159.
• Porter, L. W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment, Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
• Rhoades, L. & Eisenberger , R. (2002). Perceived Organizational Support: a Review of the Literature, Journal of Applied Psychology, 87, 698-714.
• Robbins, S. P. & Judge , T. A. (2019). Organizational Behavior. Çev. İ., Erdem, Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Robinson, S. L. & Morrison, E. W. (1995). Psychological Contracts and OCB: The Effect of Unfulfilled Obligations on Civic Virtue Behavior, Journal of Organizational Behavior, 16, 289-298.
• Robinson, S. L. & Rousseau, D. M. (1994). “Violating the Psychological Contract: Not The Exception But The Norm”, Journal of Organizational Behavior, 15, 245-259. https://doi.org/10.1002/job.4030150306.
• Rousseau, D. M. (1990). “New Hire Perceptions of Their Own and Their Employer's Obligations: A Study of Psychological Contracts”, Journal of Organizational Behavior, 11, 389-400. https://doi.org/10.1002/job.4030110506.
• Rusliza, Y. & Fawzy, E. (2016). “Leadership Styles and Organizational Commitment: Literature Review”, Journal of Management Development, (35)2, 190-216. https://doi.org/10.1108/JMD-01-2015-0004.
• Sabuncuoğlu, Z. & Tüz, M. (2008). Örgüsel Psikoloji, Bursa: Alfa Aktüel Yayınevi.
• Steers, Richard M. (1977). “Antecedents and Outcomes of Organizational Commitment, Administrative Science Quarterly”, 22(1), 46-56. https://doi.org/10.2307/2391745.
• Ulusan, H. (2019). Psikolojik Sözleşmenin Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm Üzerine Etkisi: Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Yavuzsan, Y. Ö. (2020). Çalışanların Algıladığı Psikolojik Sözleşme İhlallerinin Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Zhao, H., Wayne, S. J., Glıbkowski, B. C. & Bravo, J. (2007). “The Impact of Psychological Contract Breach on Work-Related Outcomes: A Meta-Analysis”, Personnel Psychology, 60, 647-680. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2007.00087.