BİR PERFORMANS MEKÂNI OLARAK TÜRKİYE’DE DİJİTAL SAHNE ÖRNEĞİ: “YENİPERFORM” PLATFORMU ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 14, 17.01.2023

Aslınur Sarıca Ünal

Öz

2019 Aralık tarihi itibariyle tüm dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs salgını sebebi ile birçok sektör maddi olarak zor bir sürecin içerisine girdi. En çok etkilenen sektörlerin başında gelen sahne sanatları sektöründe çalışan sanatçılar, çok kısa bir süre içerisinde seyirci ile tekrardan buluşmanın yollarını aradılar ve sosyal medya platformları aracılığıyla (Zoom, Whatsapp, Instagram, Youtube vb.) performanslarını sergilediler. Başlangıçta yeni bir proje üretmek yerine arşivlerini paylaşıma açan sanatçılar ve sanatçı grupları pandeminin beklenenden daha uzun sürmesi sebebi ile yeni proje sürecine başladılar ve teknolojinin desteği ile dijital sahneler oluşturdular. Bu noktada sahne sanatları için oldukça önemli olan “şimdi ve burada” ve “canlılık” kavramı tartışmaya açık hale gelmektedir. Bu tartışma aynı zamanda seyirci alışkanlıklarını da değiştirerek, performansçı ve seyirci arasındaki etkileşimin yeniden ele alınmasına sebep olmuştur. Seyirci ve performansçının kurduğu “şimdi ve burada”lık yerini tek taraflı bir mevcudiyete bırakmıştır. Pandeminin bir sonucu olarak gelişen dijital sahne, yeni bir performans formu, mekânı ve seyirci pratiği olarak ele alınmaktadır. Bu bildiride, yeni teknoloji kullanımları ile değişen seyirci pratiklerinin ve pandemi sürecinde Türkiye’de kurulan dijital sahne mecrasının bir örneği olarak ‘YENİPERFORM’ isimli platform ve platformda yer alan Terk Edilmiş Kıyılar/Negatif Fotoğraflar isimli tiyatro oyunu içerik ve form analizi yapılarak incelenecektir. Platform işleyiş, teknik arayüz, seyirci ve performansçı açısından oluşan deneyim farklılıkları bağlamında ele alınacaktır. Sahne sanatlarında dijital teknolojinin söz konusu kullanımlarının performans-performansçı-seyirci arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediği sorusunun cevabı aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sahne Sanatları, Dijital Sahne, Teknoloji., Seyirci, Pandemi

Kaynakça

• Akım, M.S. (2021). Canlılık ve Karşılıklı Etkiletişim: Tiyatronun Dijitalleşmesi ve Seyir Rejimi Üzerine Ontolojik-Tarihselci Bir Soruşturma, Sanat Yazıları, 0(44), 31-47.
• Alakurt, T., & Keser, H. (2014), Sanal Uygulama Topluluğu Üyelerinin Bilgi Paylaşma Davranışlarının İncelenmesi, İlköğretim Online, 13(4), 1331-1351, 2014.
• Artaud, A. (1993). Tiyatro ve İkizi. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
• Auslander, Philip. (1999), Live Performance In a Mediatized Culture, New York, Routledge.
• Badın, A. (2021). Performing Arts How do we Survive the Pandemic?, Revista De Management Comparat International/Review of Internetional Comparative Management, Faculty of Management, Academy of Economic Studies, Bucharest, Romania, vol. 22(1), pages 87-101, January.
• Bilgin, M.M. (2021). Dijital Dönüşümün Kültür ve Sanat Üzerine Yansımaları. Arslan, C. (Ed.). Dijitalleşen Sahne Sanatları Deneyimi. (ss. 71-86). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Couldry, N. (2004), Liveness, “Reality,” and the Mediated Habitus from Television to the Mobile Phone, The Communication Review, 7:4, 353-361.
• Çotuk, T. (2019). Mekân İmgesinin Performatif Eğilimler Üzerinden Yeniden Üretilmesi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Anasanat Dalı Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Fischer-Lichte, E. (2016). Performatif Estetik. İstanbul. Ayrıntı Yayınları.
• Güzeloğlu E.B., Erel G.Ö., Özdemir E.K. (2015), Sanal ortamda duygular: Bireyler, sanal topluluklar, takımlar, Kalbin Yolu Bir: Sosyal Yaşamdan Kurumsal Yaşama İletişim Kodları ve Duygular içinde. (Ed. Gaye Ö.Erel, E. Güzeloğlu).