TÜRKİYE’DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR İLE YENİLENEBİLİR ENERJİ TÜKETİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 3, 401 - 420, 12.07.2023

Servet Kapçak

Öz

Enerji, uygarlık tarihinin var olduğu dünden günümüze kadar insanoğlunun var olabilmesi, yaşamını sürdürmesi, korunması, barınması ve yaşam kalitesini artırması gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasında kullandığı temel faktör olmuştur. Tüketim ve üretimin her aşamasında enerjinin önemi her geçen gün artmaktadır. Bu yüzden dünya enerji gücünü elinde bulunduran ülkeler sürekli bir gelişim halindedir. Son yıllarda enerji arzında meydana gelen krizler ülkeleri yeni alternatif enerji kaynaklarına yönlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı doğrudan yabancı yatırımlar ile yenilenebilir enerji tüketimi arasındaki asimetrik ilişkiyi Türkiye ekonomisi için 1980-2019 döneminde araştırmaktır. Yeni nesil testlerden olan saklı eşbütünleşme yaklaşımı ve Hatemi &Irandoust eşbütünleşme testi kullanılmıştır. Değişkenlerin durağanlık analizi ADF ve KPSS birim kök testleriyle test edilmiştir. Hatemi J &Irandoust eşbütünleşme testine göre, değişkenler arasında uzun dönemde ilişkili olduğu bulunmuştur. FMOLS ve DOLS tahminci yöntemleri ile değişkenlerin uzun dönem katsayıları tespit edilmiştir. Son olarak, saklı hata düzeltme modeli uygulanmış, doğrudan yabancı yatırımlar – bileşeninden yenilenebilir enerji tüketimi – bileşenine doğru bir asimetrik nedenselliğin varlığı tespit edilmiştir. Sonuçlar politika önerilerin sunulmasında etkili olacaktır.

Anahtar Kelimeler

yenilenebilir enerji tüketimi, doğrudan yabancı yatırımlar, saklı eşbütünleşme, saklı hata düzeltme modeli

Kaynakça

• Gülmez, A. (2015). OECD Ülkelerinde Ekonomik Büyüme Ve Hava Kirliliği İlişkisi: Panel Veri Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fa- kültesi Dergisi, 9, 18-30
• Hagert, M. & Marton, C. (2017). The Effects Of FDI On Renewable Energy Consumption: A Study Of The Effects Of Foreign Investments İn Middle-Inco- me Countries. Lund University, School of Economics and Management. https:// lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=8912090&fileO Id=89120 94
• Hatemı-J, A. and Irandoust, M. (2012). Asymmetric interaction between govern- ment spending and terms of trade volatility. Journal of Economic Studies, 39(3), 368-378.
• Hepsağ, A. (2009). Finansal Liberalizasyon Politikalarının Geçerliliğinin Mckin- non Tamamlayıcılık Hipotezi Çerçevesinde Sınanması: Türkiye Örneği, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 1(3), 63-80.
• Irffi, G., Castelar, I., Siqueira, M. & Linhares, F. (2006). Dynamic OLS And Re- gime Switching Models To Forecast The Demand For Electricity İn The Northe- ast Of Brazil, FGV EPGE, http://epge.fgv.br/finrio/myreview/ FILES/CR2/p44. pdf (12/05/2014).
• Khan, Z., Malik, M.Y., Latif, K. & Jiao, Z. (2020). Heterogeneous Effect Of Eco-İnnovation And Human Capital On Renewable & Non-Renewable Energy Consumption: Disaggregate Analysis For G-7 Countries. Energy, 209, 1- 13.
• Kutan, Ali vd. (2018). Financing Renewable Energy Projects İn Major Emerging Market Economies: Evidence İn The Perspective Of Sustainable Economic De- velopment. Emerging Markets Finance And Trade, 54(8), 1761-1777.
• Lee, J. W. (2013). The Contribution Of Foreign Direct İnvestment To Clean Ener- gy Use, Carbon Emissions And Economic Growth. Energ Policy, 55, 483–489.
• Mert, M. & Bölük, G. (2016). Do Foreign Direct İnvestment And Renewable Energy Consumption Affect The CO2 Emissions? New Evidence From A Panel ARDL Approach To Kyoto Annex Countries. Environmental Science And Polli- tion Research.23(21), 69-81.
• Nguyen, K.H. & Kakinaka, M., (2019). Renewable Energy Consumption, Car- bon Emissions, And Development Stages: Some Evidence From Panel Cointeg- ration Analysis. Renew Energy 132, 1049–1057.