BÜTÜNLEŞİK BİR DÜNYADA SAĞLIK İLETİŞİMİNİN PARADOKSAL KONUMU

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 153 - 183, 22.04.2024

Sergün Kurtoğlu

Öz

Sağlık iletişimi; sağlık alanında hem doğrudan deneyimlediğimiz hem de dolaylı olarak etkilendiğimiz sorunların giderilmesinde iletişimin stratejik önemini açıklamaya ve bu amaca yönelik uygulamaları özendirmeye çalışan disiplinlerarası bir kavram ve uygulamalar bütünüdür. Sağlık hizmetlerinde giderek artan maliyetler karşısında, 1970’li yıllarda sağlık alanı, pazar sistemi içine alınarak bir taraftan alanda gelir-gider dengesini sağlanması diğer taraftan bu alandan kâr elde edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla ilişkili olarak sağlık hizmetleri yaklaşımı, tıbbi yaklaşımın yerini almıştır. Bu yeni yaklaşım ile neredeyse yaşama ilişkin her tür konu, sağlıkla ilişkilendirilmek yoluyla, sağlığın kapsamına dahil edilerek sağlık alanı bir pazar alanı olarak büyütülmeye çalışılmıştır. Çağdaş anlamda sağlık iletişimi, böyle bir dönemde, global dinamiklerin gerektirdiği bir ekonomi-politik bağlamda ortaya çıkmıştır. Sağlık iletişimi, sağlıkla ilişkili sorunların giderilmesinde faydalı olsa da küresel makro (yapısal) dinamiklere bağlı olarak geliştirilen yeni sağlık yaklaşımına meşruluk kazandırmanın araçlarından biri olması nedeniyle çelişkili bir durum ortaya çıkmaktadır. Bu dinamikler; sağlık sorunlarının, özellikle sağlık eşitsizliklerinin artmasındaki temel belirleyiciler olduklarından zaten sağlık iletişimi ile geliştirilebilecek çözümleri sınırlandırırlar. Bu oldukça karmaşık bir durumdur. Bu durumu ihmal ederek, sağlık alanındaki sorunlara yönelik olarak sağlık iletişimi üzerinden stratejik çözümler geliştirmek amaçlansa da hem hastalık-sağlık olgusunun taşıdığı belirsizlikler hem de iletişim olgusunun sorunlar üreten doğası nedeniyle bunu başarmak gene de güçtür. Ayrıca bu yazıda geliştirilen ‘kriz pandemisi’ kavramı ile sağlıktaki sorunların küresel diğer sorunlarla biraradalığı anlatılmakta, dolayısıyla sağlık sorunlarının yalnızca sağlık sistemine ilişkin olarak üretilen çözümlerle giderilemeyeceği ifade edilmektedir. Çalışmada; sağlık iletişiminin tarihsel gelişimi üzerinden gidilerek, günümüzde sağlık alanındaki sorunlara bu disiplin aracılığıyla bir çözüm geliştirebilmenin ve uygulamada başarılı örnekler verebilmenin güçlüğü tartışmaya açılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kriz Pandemisi, Empati, Simetrik-Asimetrik İletişim, Koruyucu Sağlık Hizmetleri, Covid 19 Pandemisi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

THE PARADOXICAL POSITION OF HEALTH COMMUNICATION IN A CONNECTED WORLD

Öz

Health communication is an interdisciplinary concept and set of practices that aims to explain the strategic importance of communication in addressing the health issues that we both directly experience and are indirectly affected by in the field of health, and to encourage applications towards this end. In the face of rising healthcare costs, the health field was integrated into the market system in the 1970s, with the aim of balancing its income and expenditure on the one hand, and making a profit from it on the other. In relation to this goal, the health services approach replaced the medical approach. This new approach aim to expand the field of health as a market by associating almost every aspect of life with health and including them in the scope of health. Health communication in the contemporary sense emerged at such a time, in an economic and political context driven by global dynamics. While health communication is beneficial in addressing health-related issues, its role as a means of legitimizing new health approaches driven by global macro dynamics creates a paradoxical situation. These dynamics, which are the primary determinants of increasing health problems, especially health inequalities, inherently limit the solutions that can be developed through health communication. This is a rather complex situation. Although it is aimed to develop strategic solutions to the problems in the field of health through health communication by neglecting this situation, it is still difficult to achieve this due to both the inherent uncertainties of the disease-health phenomenon and the problem-creating nature of the communication phenomenon itself. In addition, the concept of 'crisis pandemic' developed in this article highlights the interconnectedness of the problems in the field of health with other global problems, and therefore argues that these problems cannot be solved by developing solutions to the health system problems alone. The study examines the historical development of health communication and discusses the challenges that this discipline faces in providing solutions to the problems in the field of health and presenting successful practical examples in today's world.

Anahtar Kelimeler

Crisis Pandemic, Empathy, Symmetric-Asymmetric Communication, Preventive Health Services, Covid 19 Pandemic

Kaynakça

• Sezgin, D. (2011). Tıbbileştirilen yaşam bireyselleştirilen sağlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soyer, A. (2001). Türkiye’nin iktisadi ve sosyal tarihi bağlamında başlangıcından 1960’a kadar sağlık hizmetleri ve Sağlık Bakanlığı. Toplum ve Hekim Dergisi, 16 (6), 413-429.
• Steger, M. B. (2005). Ideologies of globalization. Journal of Political Ideologies, 10(1), 11–30. https://doi.org/10.1080/1356931052000310263
• Storey, D. & Figueroa, M. E. (2012). Toward a global theory of health behavior and social change. In R. Obregon & S. Waisbord (Ed.), The Handbook of Global Health Communication (s. 70-94). John Wiley & Sons, Ltd., Publication. Şaylan, G. (1999). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi.
• Şengün, H. (2016). Sağlık hizmetlerinde iletişim yönetimi. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 79 (1), 38-42. Thomas, R. K. (2006). Health communication. New York, NY: Springer.
• Waitzkin, H. (2001). ABD’den sağlık işletmeciliği ihracı (Ö. Ergönül, Çev.). Toplum ve Hekim Dergisi, 16 (6), 448-452.