PRO – NATIONAL STRUGGLE NEWSPAPERS OF OCCOPIED ISTANBUL

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 3, 347 - 364, 19.07.2024

Gülcennet Öztürk Çelebi

Öz

As the Republic of Turkey leaves a century behind, it is important to remember the National Struggle, which was the most important step in the establishment of the Republic, and the names supported the struggle in various fields. In this context, the press constitutes one of the branches of the National Struggle period. However it is not possible to compare the technology of a century ago with today's technological possibilities in terms of news production, transmission and distribution. For this reason the press activities carried out in 1919, especially in the occupied territories are very important. The study which aims to remind us of these activities on the centennial of the Republic, covers the period between 1919, the beginning of the National Struggle and October 29, 1923, when the Republic was proclaimed. In this study, in which Tasvir-i Efkar, Vakit, İkdam, İleri, Akşam, İfham and Yenigün newspapers and their pro-National Struggle attitudes are compiled from various sources, the Istanbul press that supported the struggle is described. The study concludes that the relevant press organs operating under censorship and occupation conditions exhibited a pro-National Struggle and pro-Mustafa Kemal Paşa attitude despite the difficult conditions they were in.

Anahtar Kelimeler

National Struggle, Mustafa Kemal Atatürk, Tasvir-i Efkar, Vakit, Yenigün

İŞGAL ALTINDAKİ İSTANBUL’UN MİLLİ MÜCADELE YANLISI GAZETELERİ

Öz

Türkiye Cumhuriyeti bir asrı geride bırakırken, Cumhuriyet’in kuruluşunun en önemli adımı olan Milli Mücadelenin ve mücadeleye çeşitli alanlarda destek veren isimlerin yeniden hatırlanması önem arz etmektedir. Bu kapsamda Milli Mücadele döneminin bir kolunu da basın oluşturmaktadır. Ancak haber üretimi, aktarımı ve dağıtımı açısından bir asrın öncesinin teknolojisi ile bugünün teknolojik olanaklarını mukayese etmek mümkün değildir. Bu nedenle 1919 yılında, üstelik işgal altındaki topraklarda gerçekleştirilen basın faaliyetleri oldukça önemlidir. Cumhuriyetin yüzüncü yılında bu faaliyetlerin yeniden hatırlatılmasını amaçlayan bu çalışma, Milli Mücadelenin başlangıcı olan 1919 ile Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim 1923 tarih aralığını kapsamaktadır. Tasvir-i Efkar, Vakit, İkdam, İleri, Akşam, İfham ve Yenigün gazeteleri ile bu gazetelerin Milli Mücadele yanlısı tutumlarının çeşitli kaynaklardan derlenerek aktarıldığı çalışmada, mücadeleye destek olan İstanbul basını anlatılmaktadır. Çalışmada sansür ve işgal koşulları altında faaliyet gösteren ilgili basın organlarının, içinde bulundukları zor koşullara rağmen hem Milli Mücadele hem de Mustafa Kemal Paşa yanlısı bir tutum sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Tasvir-i Efkar, Vakit, Yenigün

Kaynakça

• Atatürk, G. M.K. (2016). Gençler için fotoğraflarla Nutuk, (A. Berktay, Ed), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akbaba, B., Birbudak T. S. (2009). Millî Mücadele ve Cumhuriyet dönemi mizah basınında Mustafa Kemal Atatürk imajı, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1250- 1274.
• Arıkan, M. (t.y.). Anadolu’da Yenigün gazetesi, https://ataturkansiklopedisi.
• gov.tr/bilgi/anadoluda-yenigun-gazetesi/ adresinden 15 Mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Aydoğan, P. (2018). Yunus Nadi ve köycülük düşüncesi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73(2), 419 – 452. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002504
• Ayhan, B. (2008, 1 Şubat). Olağanüstü durumlarda toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye basının katkısı: Millî Mücadele dönemi Türk basını, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 75 – 99.
• Baykal, H. (1988). Millî Mücadele’de basın, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4(11), 471-480.
• Bolat, B. (2014, 1 Haziran). Millî Mücadele taraftarlığından Cumhuriyet karşıtlığına Velid Ebuzziya, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/28, 149-174.
• Canpolat, M. (2020). Millî Mücadele yıllarında Anadolu’da Yeni Gün Gazetesi’nde Cumhuriyet, cihan inkılabı ve millî komünizm meseleleri, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 377-409, http://doi.org/10.32739/ uskudarsbd.6.11.80.
• Doğruer, M. (2010). Mütareke Dönemi yayın organlarından “İfham” Gazetesi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. Dumlu, M. (2019). Millî Meşrutiyet Fırkasından Millî Türk Fırkasına İfham Gazetesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Fındık, B. (2018). Millî Mücadele’de aktif bir kişilik: Velid Ebuzziya, Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 3(2), 168-188.
• Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı. (1976). Türk devrimi ve Kurtuluş Savaşı, Gnkur. Basımevi. Güner, Z. (1998). Millî Mücadele'de Türk kamuoyunu oluşturan basın. Erdem, 31, 89-104. İnuğur, N. (2005). Basın ve yayın tarihi, (5. Baskı), Der Yayınları.