YENİ NESİL YAPAY ZEKALI ÜRÜN AİLESİNİN SÖYLEMSEL İNŞASI: OPENAI–LOVEFROM ‘IO’ PROJESİ DUYURU METNI ÖRNEĞİ

Yıl 2026, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 15

Zeynep Şehidoğlu

Öz

İnsanlara sunduğu imkânların yanında yapay zekâ, her geçen gün mahremiyet, gözetim, veri gizliliği, güvenlik gibi konularda endişeleri artırmaktadır. Bunların yanı sıra özellikle chatbotları (sohbet robotları) aşırı kullanan insanların zamanla bazı bilişsel yetilerinin zayıflama ihtimali söz konusudur. Bilhassa bu tür teknolojilerin içine doğan ve henüz bilişsel özerkliğini kazanmamış yeni nesiller, bu tür teknolojileri kullandıklarında ne tür olumsuz sonuçlarla karşılaşmaktadırlar? sorusu öne çıkmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın literatür taramasında yer verilen araştırmalarda, öğrencilerin hafıza sorunları, yapay zekaya bağımlılık, eleştirel düşünme ve bağımsız öğrenme yetilerinde azalma vb. olumsuz bilişsel ve akademik sonuçlara ulaşılmıştır. Bu durum, yapay zekanın kimler tarafından, ne için, nasıl ve ne oranda kullanıldığına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Literatür taramasında ortaya çıkan olumsuz sonuçlar değerlendirildiğinde teknoloji şirketlerinin, insan yaşamını derinden etkileyecek nitelikte olan bu tür teknolojileri (akıllı telefon, yapay zekâ Chatbotları vb.) halka nasıl sundukları sorusu önem arz etmektedir. Bu soru, çalışmanın yöntem kısmında OpenAI-LoveFrom iş birliği duyuru metni üzerinden Fairclough'un Eleştirel Söylem Analizi (ESA) çerçevesinde ele alınarak şöyle cevaplanmıştır: Toplumun yaşamını olumlu olduğu gibi olumsuz olarak da derinden etkileyebilecek teknolojilerin kamuoyuna sunumu, nesnel bir biçimde gerçekleştirilmemekte, dilsel yapılar aracılığıyla rızaya dayalı hegemonik söylemler inşa edilerek herhangi bir eleştirel karşı duruşa alan bırakılmamaktadır. Teknoloji şirketlerinin ticari kaygıları, ürettikleri teknolojilerin zararlı kısımlarını görmezden gelmelerine sebep olmaktadır. Dolayısıyla toplumsal yaşamı dönüştürecek güçte teknolojik yeniliklerlin piyasaya sürülmeden önce devletler bazında veri gizliliği, güvenlik, gözetim, bilişsel yeti kaybı, bağımlılık vb. olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için önlemler alınmalı, bilimsel araştırmalar yapılmalı, gerekliyse eğitim öğretim stratejileri güncellenmeli, etik ve hukuki düzenlemeler yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

OpenAI , LoveFrom , Yapay zekâ , ChatGPT , io

THE DISCURSIVE CONSTRUCTION OF A NEW GENERATION OF AI-INTEGRATED PRODUCT FAMILY: THE CASE OF THE OPENAI–LOVEFROM ‘IO’ PROJECT ANNOUNCEMENT TEXT

Öz

In addition to the opportunities it offers, artificial intelligence increasingly raises concerns about privacy, surveillance, data security, and safety. Furthermore, individuals who excessively use chatbots are at risk of experiencing a decline in certain cognitive abilities over time. A particularly pressing question arises concerning the younger generations born into such technologies who have not yet achieved cognitive autonomy: What kind of adverse outcomes may result from their use of such tools? In this context, the literature reviewed in this study reveals several negative cognitive and academic consequences, such as memory problems, AI dependency, and a decline in critical thinking and autonomous learning skills, especially among students. However, these effects vary depending on who uses the technology, for what purpose, how, and to what extent. Given these concerning findings, another important question emerges: How do technology companies present such influential technologies (e.g., smartphones, AI-powered chatbots) to the public? This question is explored in the methodology section of the study through Fairclough’s Critical Discourse Analysis (CDA) framework, applied to the OpenAI-LoveFrom partnership announcement text. The analysis shows that the introduction of technologies with the potential to profoundly affect social life—both positively and negatively—is rarely conducted in an objective manner. Instead, consent-based hegemonic discourses are constructed through linguistic strategies, leaving little room for critical resistance. Commercial interests of technology companies lead to the overlooking of potentially harmful aspects of their products. Therefore, before releasing innovations capable of reshaping societal life, governments should implement regulatory precautions to minimize negative effects such as data privacy violations, security risks, surveillance, cognitive decline, and dependency. Scientific research must be encouraged, educational strategies updated where necessary, and ethical and legal frameworks established.

Anahtar Kelimeler

OpenAI , LoveFrom , Artificial Intelligence , ChatGPT , Chatbot

Kaynakça

• Abbas, M., Nawaz, M. S., Yousaf, S., & Zhang, Y. (2024). Is it harmful or helpful? Examining the causes and consequences of generative AI usage among university students. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 21(1), 1–30. https://doi.org/10.1186/s41239-024-00444-7
• Anadolu Ajansı. (2025, Mart 8). Türkiye'de yapay zekâ ile ilgili hukuki altyapı yolda. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/turkiyede-yapay-zeka-ile-ilgili-hukuki-altyapi-yolda/3503659
• Anadolu Ajansı. (2025, Mayıs 15). ChatGPT en çok ziyaret edilen web siteleri listesinde zirveyi zorluyor. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/chatgpt-en-cok-ziyaret-edilenweb-siteleri-listesinde-zirveyi-zorluyor/3565757
• Atieku-Boateng, H., Addo-Tara, A., Osei, D. R., Atieku-Boateng, B., & Ameko, K. S. (2025). Evaluating ChatGPT’s effect on students’ independent learning experiences: The case of Pentecost University. Research and Education. https://doi.org/10.63467/red.11.2024.art2
• Bai, L., Liu, X., & Su, J. (2023). ChatGPT: The cognitive effects on learning and memory. Brain‐X, 1(3), e30. https://doi.org/10.1002/brx2.30
• BBC News Türkçe. (2023, Mayıs 2). Google’dan ayrılan yapay zekanın 'babası' Hinton’dan uyarı: Sohbet robotları yakında insanlardan daha zeki olabilir. https://www.bbc.com/turkce/articles/ce964717789o
• CNN Business. (2023, October 31). Sam Altman: AI risk taker or visionary? CNN. https://edition.cnn.com/2023/10/31/tech/sam-altman-ai-risk-taker/?utm_source=chatgpt.com
• Council of Europe. (2024). Framework Convention on Artificial Intelligence and Human Rights, Democracy and the Rule of Law. https://www.coe.int/en/web/artificial-intelligence/the-framework-convention-on-artificial-intelligence
• C-SPAN. (2023, Mayıs 16). OpenAI CEO testifies on artificial intelligence. https://www.c-span.org/program/senate-committee/openai-ceo-testifies-on-artificial-intelligence/627836
• DemandSage. (2025, Mayıs 19). ChatGPT statistics 2025 – DAU & MAU data (Worldwide). https://www.demandsage.com/chatgptstatistics/?utm_source=chatgpt.com
• Dergaa, I., Ben Saad, H., Glenn, J., Amamou, B., & vd. (2024). From tools to threats: A reflection on the impact of artificial-intelligence chatbots on cognitive health. Frontiers in Psychology, XX, 1259845. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1259845
• DSIT - Department for Science, Innovation and Technology. (2023). A pro-innovation approach to AI regulation. https://www.gov.uk/government/publications/ai-regulation-a-pro-innovation-approach
• Euronews. (2023, Mayıs 2). Google’dan istifa eden yapay zekanın ‘babası’ Hinton: Pişmanım. https://tr.euronews.com/next/2023/05/02/googledan-istifa-eden-yapay-zekanin-babasi-hinton-pismanim
• European Parliament. (2024, Temmuz 12). Regulation (EU) 2024/1689 of the European Parliament and of the Council of 13 March 2024 on artificial intelligence (Artificial Intelligence Act). Official Journal of the European Union. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32024R1689
• Flick, U. (2005). Konstruktivismus. In U. Flick, E. Kardorff, & I. Steinke (Eds.), Qualitative Forschung. Ein Handbuch. Rowohlt-Taschenbuch.
• Forero, M. G., & Herrera-Suárez, H. J. (2023). ChatGPT in the classroom: Boon or bane for physics students’ academic performance? arXiv.
• Fortune. (2023, Haziran 20). Elon Musk says A.I. will bring ‘an age of abundance’—but others say a devastating ‘liar’s dividend’ could also be a byproduct of A.I. Fortune. https://fortune.com/2023/06/20/elon-musk-says-a-i-will-bring-an-age-of-abundance-but-a-devastating-liars-dividend-could-also-be-a-byproduct-of-a-i/
• Gramsci, A. (2011). Hapishane defterleri- Cilt 1 (E. Ekici, Çev.). Kalkedon.
• Grinschgl, S., & Neubauer, A. C. (2022). Supporting cognition with modern technology: Distributed cognition today and in an AI-enhanced future. Frontiers in Artificial Intelligence, 5, 908261.
• GZT. (2017, Kasım 8). Stephen Hawking'den çarpıcı açıklama: İnsanlığın sonunu yapay zekâ getirebilir. https://www.gzt.com/jurnalist/stephen-hawkingden-carpici-aciklama-insanligin-sonunu-yapay-zek-getirebilir-2798463
• ISED - Innovation, Science and Economic Development Canada. (2022). The Artificial Intelligence and Data Act (AIDA) – Companion document. https://ised-isde.canada.ca/site/innovation-better-canada/en/artificial-intelligence-and-data-act-aida-companion-document
• İçişleri Bakanlığı. (2024, Eylül 16). 2024/108 sayılı İlke Kararı (Yapay zekâ sistemlerinin kullanımında kamu görevlilerinin uyması gereken etik davranış ilkeleri).
• Jose, B., Cherian, J., Verghis, A. M., Varghise, S. M., & Joseph, S. (2025). The cognitive paradox of AI in education: Between enhancement and erosion. Frontiers in Psychology, 16, 1550621.
• Kant, I. (1784). Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? Berlinische Monatsschrift, 12, 481–494.
• Kosmyna, N., Hauptmann, E., Yuan, Y. T., Situ, J., Liao, X.-H., Beresnitzky, A. V., & Maes, P. (2025). Your brain on ChatGPT: Accumulation of cognitive debt when using an AI assistant for essay writing task. arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2506.08872
• Lai, T., Xie, C., Ruan, M., Wang, Z., Lu, H., & Fu, S. (2023). The impact of artificial intelligence in education on adolescents' social adaptability: The mediating role of social support. PLOS ONE, 18(3), e0283170. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0283170
• Lo, C. K. (2023). What is the impact of ChatGPT on education? A rapid review of the literature. Education Sciences, 13(4), 410. https://doi.org/10.3390/educsci13040410
• McLuhan, M. (1994). Understanding media: The extensions of man. MIT Press.
• MCTI - Ministério da Ciência, Tecnologia e Inovações. (2021). Summary of the Brazilian Artificial Intelligence Strategy-EBIA. https://www.gov.br/mcti/pt-br/acompanhe-o-mcti/transformacaodigital/arquivosinteligenciaartificial/ebia-summary_brazilian_4-979_2021.pdf
• METI - Ministry of Economy, Trade and Industry. (2024). AI guidelines for business Ver1.0. https://www.meti.go.jp/shingikai/mono_info_service/ai_shakai_jisso/pdf/20240419_9.pdf
• Ododo, E. P., Iniobong, U. B., Udoessien, A. I., Ukpe, I. U., & James, O. D. (2024). Artificial intelligence in the classroom: Perceived challenges to vocational education student retention and critical thinking in tertiary institutions. American Journal of Interdisciplinary Innovative Research, 6, 30–39. https://doi.org/10.37547/tajiir/Volume06Issue09-05
• OpenAI. (2025, Mayıs 21). Görsel 1: Sam ve Jony'nin fotoğrafı [Fotoğraf]. OpenAI. https://openai.com/sam-and-jony/
• OpenAI. (2025, Mayıs 21). Görsel 2: Sam ve Jony'nin iş birliği metni [Web sayfası ekran görüntüsü]. OpenAI. https://openai.com/sam-and-jony/
• Rapley, T. (2007). Doing conversation, discourse and document analysis. SAGE Publications Ltd.
• Reuters. (2025, Şubat 7). OpenAI'nin Altman'ı, Avrupa için Stargate benzeri bir program öngörüyor. Reuters. https://www.reuters.com/technology/artificial-intelligence/openais-altman-envisions-stargate-like-programme-europe-2025-02-07/
• Reuters. (2025, Şubat 20). OpenAI's weekly active users surpass 400 million. Reuters. https://www.reuters.com/technology/artificial-intelligence
• Stanford Graduate School of Business. (2017, March 11). Andrew Ng: Why AI is the new electricity. https://www.gsb.stanford.edu/insights/andrew-ng-why-ai-new-electricity
• Suarez-Villa, L. (2001). The rise of technocapitalism. Science & Technology Studies, 14(2), 4–20.
• The Guardian. (2016, Haziran 12). Artificial intelligence: ‘We’re like children playing with a bomb’. https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/12/nick-bostrom-artificial-intelligence-machine
• The Guardian. (2024, Nisan 3). ‘The machine did it coldly’: Israel used AI to identify 37,000 Hamas targets. https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/israel-gaza-ai-database-hamas-airstrikes?utm_source=chatgpt.com
• TRAI - Türkiye Yapay Zekâ İnisiyatifi. (2024, Haziran 11). Yapay zekâ etik ilkeleri ve hukuki düzenlemeler raporu. Wecks, J. O., Voshaar, J., Plate, B. J., & Zimmermann, J. (2024). Generative AI usage and exam performance. arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2404.19699
• Weinberg, D. (2014). Contemporary social constructionism. Temple University.
• Weninger, C. (2025). Critical discourse analysis. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The SAGE handbook of qualitative research (pp. 144–147). Sage.
• Yüksel, H. (2014). Enformasyon toplumu ve insan: Avrupa Birliği politika belgelerinin eleştirel bir değerlendirmesi. Alternatif Medya Derneği. https://www.researchgate.net/publication/275958952_Enformasyon_Toplumu_ve_Insan_Avrupa_Birligi_Politika_Belgelerinin_Elestirel_Bir_Degerlendirmesi