KUVVETLER AYRILIĞININ PARLAMENTER SİSTEMDE SİYASAL PARTİLERİN FAALİYETLERİNE ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 225 - 239, 01.12.2016

Ahmet Büke

https://doi.org/10.21733/ibad.37

Öz

Siyasal düşünce tarihinde Montesquieu’nün adıyla özdeştirilen kuvvetler ayrılığı ilkesi, 1789

Amerikan ve 1791 Fransız Anayasalarından başlayarak pek çok pozitif hukuk belgesinde

düzenlenmiştir. Çağdaş anayasa hukukunun temelini oluşturan bu ilkenin hukuki niteliğinin yanı

sıra siyasi nitelik taşıdığını belirtmek gerekir.

Kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet niteliği taşıyan her siyasi toplulukta birbirinden farklı kuvvetlerin

bulunduğu ve bu kuvvetlerin yasama, yürütme ve yargı olarak üçe ayrılabileceği ve özgürlüklerin

güvence altına alınabilmesi için bu üç kuvvetin de ayrı, bağımsız organlara verilmesi gerektiği

temeline dayanmaktadır.

Modern anlamda siyasal partiler, kuvvetler ayrılığı ilkesinden çok daha uzun bir süre sonra ortaya

çıkmıştır. Tarihte ilk siyasi partiler, Batı’da 19. yüzyılda; önce ABD’nde, sonra İngiltere’de ortaya

çıkmışlardır. Siyasi partiler ile ilgili uzun süre hukuki düzenleme yapılmamış; ancak, II. Dünya

Savaşı’ndan sonra Anayasalarda siyasi partiler ile ilgili düzenlemelere yer verilmiştir.

Saf kuvvetler ayrılığı teorisi ile uyumlu bir siyasal rejim örneğine günümüzde rastlamak mümkün

değildir. Çünkü, bu teorinin ileri sürüldüğü tarihlerde henüz modern siyasal partiler mevcut değildi.

İktidarla ilgili sorunlar, daha çok kurumsal nitelikteydi. Değişik organlar ve bunlar arasındaki yetki

ve ilişkiler, kuvvetler ayrılığı ile dengeye oturtulabiliyordu. Günümüzde ise siyasal yaşama yön

veren siyasal partilerdir ve kurumlar, bunlara sadece biçimsel bir çerçeve sağlamaktadır.

Bu çalışmamızda önce kuvvetler ayrılığı ilkesinin tanımı ve pozitif ilkelere geçişine yer vereceğiz.

Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Kuvvetler ayrılığı ilkesine göre hükümet sistemleri konusunu

inceleyeceğiz. Üçüncü bölümde ise Kuvvetler ayrılığının parlamenter sistemde siyasal partilerin

faaliyetlerine etkisi konusunu irdeleyip sonuca ilişkin izlenimlerimiz ile çalışmamızı

noktalayacağız.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, hukuk, kuvvetler ayrılığı ve parlamenter sistem

Kaynakça

• AKAD, Mehmet- DİNÇKOL, Vural, Bihterin(2012), Genel Kamu Hukuku, DER Yayınları, Gözden Geçirilmiş 7. Basım, İstanbul