TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE YENİ DÖNEM HALK BİLİMİ ÇALIŞMALARI

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 313 - 319, 29.12.2017

İlke Tepeköylü

https://doi.org/10.21733/ibad.2151

Öz

Türkiye’deki üniversitelerde halk bilimi çalışmaları, Avrupa
ve Amerika’daki üniversitelere bakıldığında oldukça geç bir dönemde
başlamıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nde 1938-1948
yılları arasında Pertev Naili Boratav’ın öncülüğünde çalışmalar yapılmış ve
halk edebiyatının yanında halk bilimi konularına da yer verilmiştir. Boratav ve
İlhan Başgöz gibi akademisyenler yurtdışındaki üniversitelerde Türk halk
bilimine ilişkin araştırma ve incelemeler yapmışlar ve ülkeye döndüklerinde
alana büyük katkı sağlamışlardır. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde 1993
yılında bağımsız bir Halk Bilimi bölümü kurulmuştur. 1980’li yılların başından
günümüze uzanan dönem, halk biliminin inceleme alanlarından birini oluşturan
halk edebiyatının üniversite içinde kurumlaşması bakımından önemlidir. Üniversitelerde
çeşitli kadrolara atanan genç araştırmacıların ve bu alanda lisansüstü çalışma
yapanların sayısının artmasıyla birlikte, halk bilimi alanındaki eser sayısında
da gözle görülür bir artış sağlanmıştır. Bu artıştaki en önemli etkenlerden
biri; uluslararası üne sahip halkbilimci, etnolog ve antropologların
eserlerinden yapılan çeviri çalışmalarıdır. Bu temel alan çevirilerinde 1989
yılından bu yana yayımlanan  Millî Folklor
dergisinin Umay  Günay danışmanlığında
yürüttüğü “çeviri projesi”nin önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu sayede  Boratav’ın 1939 yılında Arnold Van Gennep’in
“ Le Folklore” unu çevirmesiyle başlayan ve zaman zaman ara verilen çeviri
çalışmaları aktif hale getirilmiştir. Sonraki süreçte Hacettepe, Gazi ve
Cumhuriyet Üniversitelerinde bağımsız Türk Halk Bilimi bölümleri kurulmuş ve
eğitim-öğretimin yanı sıra yerel, ulusal ve uluslararası projeler ve etkinlikler
düzenlenmeye başlanmış böylece yayımlanan eser sayısı çeşitlilik kazanmıştır.
Bu çalışmada yeni dönem eğitim ve kültür politikalarında halk bilimi
öğretiminin ve uygulanmalarının üniversitelerdeki yansımaları ele alınacaktır.
Üniversite merkezli folklor çalışmalarının kültür aktarımındaki rolünün önemi
ve gerekliliği vurgulanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi, kültür, üniversiteler.

NEW ERA IN FOLKLORE STUDIES OF UNIVERSITIES IN TURKEY

Öz

Türkiye’deki üniversitelerde halk bilimi çalışmaları, Avrupa
ve Amerika’daki üniversitelere bakıldığında oldukça geç bir dönemde
başlamıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nde 1938-1948
yılları arasında Pertev Naili Boratav’ın öncülüğünde çalışmalar yapılmış ve
halk edebiyatının yanında halk bilimi konularına da yer verilmiştir. Boratav ve
İlhan Başgöz gibi akademisyenler yurtdışındaki üniversitelerde Türk halk
bilimine ilişkin araştırma ve incelemeler yapmışlar ve ülkeye döndüklerinde
alana büyük katkı sağlamışlardır. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde 1993
yılında bağımsız bir Halk Bilimi bölümü kurulmuştur. 1980’li yılların başından
günümüze uzanan dönem, halk biliminin inceleme alanlarından birini oluşturan
halk edebiyatının üniversite içinde kurumlaşması bakımından önemlidir. Üniversitelerde
çeşitli kadrolara atanan genç araştırmacıların ve bu alanda lisansüstü çalışma
yapanların sayısının artmasıyla birlikte, halk bilimi alanındaki eser sayısında
da gözle görülür bir artış sağlanmıştır. Bu artıştaki en önemli etkenlerden
biri; uluslararası üne sahip halkbilimci, etnolog ve antropologların
eserlerinden yapılan çeviri çalışmalarıdır. Bu temel alan çevirilerinde 1989
yılından bu yana yayımlanan  Millî Folklor
dergisinin Umay  Günay danışmanlığında
yürüttüğü “çeviri projesi”nin önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu sayede  Boratav’ın 1939 yılında Arnold Van Gennep’in
“ Le Folklore” unu çevirmesiyle başlayan ve zaman zaman ara verilen çeviri
çalışmaları aktif hale getirilmiştir. Sonraki süreçte Hacettepe, Gazi ve
Cumhuriyet Üniversitelerinde bağımsız Türk Halk Bilimi bölümleri kurulmuş ve
eğitim-öğretimin yanı sıra yerel, ulusal ve uluslararası projeler ve etkinlikler
düzenlenmeye başlanmış böylece yayımlanan eser sayısı çeşitlilik kazanmıştır.
Bu çalışmada yeni dönem eğitim ve kültür politikalarında halk bilimi
öğretiminin ve uygulanmalarının üniversitelerdeki yansımaları ele alınacaktır.
Üniversite merkezli folklor çalışmalarının kültür aktarımındaki rolünün önemi
ve gerekliliği vurgulanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi, kültür, üniversiteler.

Kaynakça

• BORATAV, Pertev Naili (2011), Halk Edebiyatı Dersleri, Tarih VakfıYayınları, İstanbul.