ADAY TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLERİNİN “EDEBİYAT ÖĞRETMENİ” KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFOR YOLUYLA ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt 3, Sayı 1, 104 - 117, 31.08.2018

Hayrullah KAHYA

https://doi.org/10.21733/ibad.343188

Öz

Metafor, kişilerin bir olgu ya da kavrama ilişkin algılarını benzetmeler yoluyla ifade etmesi olarak tanımlanabilir. İnsanoğlu eskiden beri özellikle soyut kavramları daha iyi anlayabilmek/anlatabilmek için onları metaforlar yardımıyla ifade eder. Bu yönüyle metaforlar hayatımızda çok önemli bir işleve sahiptirler. Bu çalışmada aday Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenlerinin “edebiyat öğretmeni” kavramına ilişkin algıları metafor yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden aday Türk dili ve edebiyatı öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış açık uçlu soru formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya gönüllülük esasına göre katılmış olan katılımcılardan veri toplama formundaki “Edebiyat öğretmeni ...... gibidir/benzer/hatırlatır. Çünkü ……” şeklindeki açık uçlu cümleleri tamamlamaları istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yapılarak on bir kategoriye ayrılmıştır: bilgi kaynağı ve/veya sağlayıcısı (n= 30; %30), yol gösterici ve yönlendirici (n= 24; %24), rol model (n=12; %12), bireysel ve duygusal gelişimi destekleyici (n= 8; %8), üretici (n= 8; %8), değerli bir varlık (n=6; %6), şekillendirici/biçimlendirici (n= 6; %6), süper otorite (n=3; %3), iletişim aracı (n=1; %1), eğlendirici/dinlendirici (n=1; %1), sevgi ve fedakarlık örneği (n=1; %1). Sonuçlara göre katılımcıların %58’i (n=58) öğretmeni geleneksel (bilgi kaynağı ve/veya sağlayıcısı, yol gösterici ve yönlendirici, rol model, değerli bir varlık, şekillendirici/biçimlendirici, süper otorite, sevgi ve fedakarlık örneği); %43’ü ise (n= 43) edebiyat öğretmenini çağdaş eğitim yaklaşımlarına uygun özelliklere (yol gösterici ve yönlendirici, bireysel ve duygusal gelişimi destekleyici, üretici, iletişim aracı, eğlendirici/dinlendirici) daha uygun rolleriyle algılamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni, öğretmen, metafor, eğitim

AN INVESTIGATION OF METAPHORS ON THE CONCEPT OF LITERATURETEACHER AMONG PRESERVICE TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE TEACHERS IN TURKEY

Öz

Metaphor can be described as one’s expressing perceptions about a fact or a notion thorough similes. Humankind expresses nonfigurative notions with the help of metaphors to understand/narrate them better since the ancient times. Metaphors have a very important place in one’s life with this function. In this study, trainee Turkish Language and Literature teachers’ perception about “literature teacher” notion is analyzed through metaphors. Phenomenology design of qualitative research is used in this study. The paradigm of the study is formed by trainee Turkish language and literature teachers. The data of this research is collected with semi-constructed open-ended question form. Participants that attended the research by voluntarily is requested to complete open-ended sentences similar to “Literature teacher is similar to/is like/reminds ............. because ............” The acquired data is divided into 11 categories by doing content analysis: knowledge source and/or provider (n= 30; %30), leader and director (n= 24; %24), role-model (n=12; %12), supporter of personal and emotional development (n= 8; %8), productive (n= 8; %8), a precious being (n=6; %6), former/moulder (n= 6; %6), super authority (n=3; %3), communication tool (n=1; %1), entertainer/relaxing (n=1; %1), example of love and sacrifice (n=1; %1). According to results, %58 of the participants (n=58) described the teacher as traditional (knowledge source and/or provider, leader and director, role-model, a precious being, former/moulder, super authority, example of love and sacrifice); %43 of them perceive the teacher as roles that fits better the qualities of modern education approaches (leader and director, supporter of personal and emotional development, productive, communication tool, entertainer/relaxing).

Anahtar Kelimeler

Turkish Language and Literature Teacher, teacher, metaphor, education.

Kaynakça

• Alger, L. C. (2009). Secondary teachers’ conceptual metaphors of teaching and learning: changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25, 743-751.
• Aydın, İ. Seçkin (2011). Türkçe Kavramının Metaforik Algılanma Biçimleri. Folklor/Edebiyat, 17(66), 173-187.
• Aytan, T. (2014). An Investigation of Metaphors on the Concept of Teacher among Preservice Turkish Teacher, Revista de cercetare şi interventie sociala, 46, 65-84.
• Bağcı, H. (2013). Metaphors of Turkish preservice teachers about the concept of “Literature”. Educational Research and Reviews, 8(18), 1742-1752.
• Baker, C. (1995). Zorunlu Eğitimi Hayır. (çev. Ayşegül Sönmezay). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Balcı, A. (2001). Öğrenci, öğretmen ve velilerin okul kavramlaştırmaları: okul’un metaforik bir analizi. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Sempozyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Boyacı, A. (2009). Metaphorical Images For Educational Planning: Perceptions Of Public Elementary School Teachers. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 111-124.
• Bozlk. M. (2002). The College Student as Learner: Insight Gained Through Metaphor Analysis. College Student Journal, 36(1), 142-151.
• Bramald, R., Hardman, F., Leat, D. (1995). Initial teacher trainees and their views of teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 11, 23-31.
• Cephe, T. P. (2009). An analysis of the impact of reflective teaching on the beliefs of the teacher trainees. Eğitim ve Bilim, 34(152), 182-191.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Cook-Sather, A. (2003). Movements of minde: The matrix, metaphors and re-imaging education. Teachers College Record, 105(6), 946-977.
• Cyrstal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishers.
• Çapan, B.E. (2010). Öğretmen Adaylarının Üstün Yetenekli Öğrencilere İlişkin Metaforik Algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 140-154.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve Öğretmen Metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• David E. W. (2009). Promoting metaphorical thinking through synectics: developing deep thinking utilizing abstractions. Retrieved from, http://facstaff.bloomu.edu/dwalker/Conference%20Information/IUT/Synectics.pdf
• Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim – Konular Kavramlar Teoriler. Ankara: Ani Yayıncılık (2. baskı).
• Goldstein, L. B. (2005). Becoming a teacher as a hero’s journey: Using metaphor in preservice teacher education. Teacher Education Quarterly, 32(1), 7-24.
• Güzel, S. (2005). Preservice Science Teachers’ Perception of Profession with Metaphorical Images and Reasons of Choosing Teaching as a Profession. (Unpublished Master Dissertation). Middle East Technical University.
• Huber, E. (2008). Dilbilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
• Huebner, D. (1984). The search for religious metaphors in the language of education. Phenomenology and Pedagogy 2(2): 112.
• Inbar, D. (1996). The free educational prison: Metaphors and mages. Educational Research, 38(1), 77-92.
• Kunt, K., Tortop, H. S. (2013). Türkiye’deki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Bilim ve Sanat Merkezlerine İlişkin Metaforik Algıları. Journal of Gifted Education Research, 1(2), özel sayı, 117-127.
• Lakoff, G., Mark, J. (2010). Metaforlar / Hayat, Anlam ve Dil. (çev. Gökhan Yavuz Demir). Istanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Larisa N., Furuoka, F. (2008). “A Language Teacher is Like…”: Examining Malaysian Students’ Perceptions of Language Teachers through Metaphor Analysis”, Electronic Journal of Foreign Language Teaching 2008, Vol. 5, No. 2, pp. 192–205.
• Levine, P. M. (2005). “Metaphors and images of classrooms”, ERIC: EJ724893.
• Mahlios, M., Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Researches, 29, 227-240.
• Martinez, M. Sauleda, N., Huber, G. (2001). Metaphors as Blueprints of Thinking about Teaching and Learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965-977.
• Massengill, D., Barry, A., Mahlios, M. (2008). Preservice Teachers’ Metaphors of Teaching in Relation to Literacy Beliefs. Teacher and Teaching: Theory and Practice, 14(1), 35-50.
• Milles, M. B., Huberman, M. (1994). The qualitative researcher’s companion. California: Sage Publication.
• Miller, S. (1987). Some commentes on the utility of metaphors for educational theory and practice. Educational Theory, 37, 219-227.
• Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R.Z., Salih, A., Longhini, A., (1998). Clashing Metaphors about Classroom Teachers: Toward a Systematic Typology for the Language Teaching Field. System, 26, 3-50.
• Özbaş, B. Ç., Aktekin, S. (2013). Tarih Öğretmen Adaylarının Tarih Öğretmenliğine İlişkin İnançlarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 9(3), 211-228.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Beyhan N. K., Saban, A. (2006). “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 6 (2), 461-522.
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sağdıç, M. (2013). Geography teachers' metaphors concerning the concept of “Geography”. Educational Research and Reviews, 8, 637-645.
• Silman, F., Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri Okulları ve Merkezi Eğitim Kurumlarına Mecazlar Yoluyla Bir Bakış. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(23), 177-187.
• Tatar, N., Murat, S. (2011). Öğretmen Adaylarının “Değerlendirmeye” Yönelik Algıları. E-International Journal of Educational Research, 2(4), 70-88.
• Toremen, F., Dos, I. (2009). Metaphorical perception of primary school teachers regarding the concept of inspectorship. Educational Sciences in Theory and Practice, 9(4), 1973-2012.
• Ünal, A., Ünal, E. (2010). Öğretmen ve Öğrencilerin Rehber Öğretmeni Algılamalarına İlişkin Bir Durum Çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919-945.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Ünal, A., Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(2), 92-109.