ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK TUTUMLARA İLİŞKİN TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 599 - 609, 30.12.2018

Gökçen İlhan Ildız Dilber Tezel

https://doi.org/10.21733/ibad.428743

Cited By: 6

Öz

 

Engelli bireylere yönelik tutumlar, onların toplumsal yaşama tam ve
bağımsız katılımını etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Toplumu oluşturan
tüm bireylerin engellilerle ilgili tutumlarını belirlemek, olumlu tutum
oluşturmada nasıl bir yol izleneceğini planlamak açısından önemlidir.  Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de
gerçekleştirilen engelli bireylere yönelik tutumları değerlendiren
araştırmaların incelenmesidir. Bu çalışma kapsamında belirlenen ölçütleri
karşılayan 22 araştırmaya ulaşılmıştır. Bunlardan 8 tanesi tez, 14 tanesi
makaledir. Araştırma da nitel araştırma yöntemlerinden, beş aşamalı doküman analizi
tekniği kullanılmıştır. Doküman analizi için toplanan veriler araştırmacılar
tarafından hazırlanan “veri toplama formuna “ kaydedildikten sonra analizleri
gerçekleştirilmiştir.  Ulaşılan tezler,
yazıldığı yıl, enstitü, anabilim dalı, tezin gerçekleştirildiği il, tezin
konusu, tezdeki çalışma grubu ve veri toplama yöntemleri açısından gruplara
ayrılmıştır. Ulaşılan makaleler ise, çalışmanın yapıldığı yıl, il, ele alınan
konu, çalışma grubu ve veri toplama araçları olarak gruplara ayrılmış ve
incelenmiştir. Yapılan değerlendirmelerin sonuncunda, engellilere yönelik
tutumlar ile ilgili hazırlanan tezlerin çoğunluğunun 2016 yılında ve sosyal
bilimler enstitüsüne bağlı anabilim dallarında hazırlandığı, ele alınan
konuların dağılımında kardeş tutumlarının öne çıktığı,  verilerin tamamının nicel yöntemlerle
toplandığı, veri toplama araçlarının büyük bir çoğunluğunun ülkemizde
geliştirilen ölçeklerden oluştuğu, çalışmaların örneklem grubunu Marmara ve İç
Anadolu Bölgesinde’ki illerin oluşturduğu belirlenmiştir. Engellilere yönelik
tutumlar ile ilgili hazırlanan makalelerin ise çoğunluğunun 2013 yılında
hazırlandığı, ele alınan konularda öğrenci tutumlarının çoğunlukta olduğu,
örneklem gruplarının İç Anadolu Bölgesi’nde yoğunlaştığı, veriler toplanırken
çalışmaların tamamında nicel yöntemlerden yararlanıldığı ve ölçek kullanıldığı
tespit edilmiştir. Sonuçlar karşılaştırmalı olarak özetlenmiş ve
tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engelli bireyler, tutumlar

Kaynakça

• Kaynakça:
• Ahi, B., Kıldan, O. A. (2013). TÜRKİYE’DE OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ ALANINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİ İNCELENMESİ (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,13 (7), 23 – 46.
• Aker, G. (2014). ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ HAKKINDAKİ TUTUMLARI. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne, Türkiye.
• Au, K.W., Man, D. W. K. (2006). ATTITUDES TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES: A COMPARISON BETWEEN HEALTH CARE PROFESSIONALS AND STUDENTS. International Journal of Rehabilitation Research. 29 (2), 155-160 doi: 10.1097/01.mrr.0000210048.09668.ab.
• Bizjak, B., Knezevic, M., & Cvetreznik, S. (2011). ATTITUDES CHANGE TOWARDS GUESTS WITH DISABILITIES. Annuals of Tourism Research, 38, 842-857.
• Burke, K., Sutherland, C. (2004). ATTITUDES TOWARD INCLUSION: KNOWLEDGE. Experience. Education, 125(2), 163-172.
• Campbell, J., Gilmore, L. & Cuskelly, M. (2003). CHANGING STUDENT TEACHERS’ ATTITUDES TOWARDS DISABILITY AND INCLUSION. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 28(4): 369–379.
• Casebolt, K. M., Hodge, S. R. (2010). HIGH SCHOOL PHYSICAL EDUCATION TEACHERS’ BELIEFS ABOUT TEACHING STUDENTS WITH MILD TO SEVERE DISABILITIES. Physical Educator, 67(3), 140–155.
• Copeland J, Chan F, Bezyak J, Fraser RT.(2010). ASSESSING COGNITIVE AND AFFECTIVE REACTIONS OF EMPLOYERS TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES IN THE WORKPLACE. Journal of Occupational Rehabilitation. doi: 10.1007/s10926-009-9207-y.
• Cowen, E. L. Underberg, R. P. & Verrillo, T. V. (1958). THE DEVELOPMENT AND TESTING OF. AN ATTITUDE TO BLINDNESS SCALE 48. The Journal of Social Psychology, 297-304.
• De Boer, A. & A., Munde. (2014). PARENTAL ATTITUDES TOWARD THE INCLUSION OF CHILDREN WITH PROFOUND INTELLECTUAL AND MULTIPLE DISABILITIES IN GENERAL PRIMARY EDUCATION IN THE NETHERLANDS, The Journal of Special Education. doi:10.1177/0022466914554297
• Dupoux, E., Hammond, H., Ingalls, L. and Wolman, C. (2006) TEACHERS’ ATTITUDES TOWARD STUDENTS WITH DISABILITY İN HAITI. International Journal of Special Education, 21(3). 1-14
• Dyson, L. L. 2005. KINDERGARTEN CHILDREN’S UNDERSTANDING OF AND ATTITUDES TOWARD PEOPLE WITH DISABILITIES. Topics in Early Childhood Special Education, 25, 95–105.
• Erkuş, A. (2017). DAVRANIŞ BİLİMLERİ İÇİN BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ, 5. Basım, Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Fielding, B. B. (1950). ATTITUDES AND ASPECTS OF ADJUSTMENT OF THE ORTHOPEDICALLY HANDICAPPED WOMAN. Journal of Exceptional Children, 17, 78-81.
• Gething, L. (1992). NURSE PRACTITIONERS' AND STUDENTS' ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH DISABILITIES. Australian Journal of Advanced Nursing, 9(3), 25-30.
• Gilbride, D. D. (1993) PARENTAL ATTITUDES TOWARD THEIR CHILD WITH A DISABILITY: IMPLICATIONS FOR REHABİLİTATİON COUNSELLORS. REHABİLİTATİON COUNSELLİNG Bulletin, 36, 140-150.
• http://eyh.aile.gov.tr (2009) /toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf. Erişim tarihi.25.02.2018 Ineke M. P. T., Loots, G. M. P. (2000). EXPERIENCES OF SIBLINGS OF CHILDREN WITH PHYSICAL DISABILITIES: AN EMPIRICAL INVESTIGATION. Disability and Rehabilitation, 22 (9), 399- 408
• İnceoğlu, M. (1993). TUTUM ALGI İLETİŞİM, Verso Yayıncılık: Ankara
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İNSAN VE İNSANLAR, İstanbul: Sermet Matbaası
• Mamatoğlu, N., Dökmen, Y.Z., Yıldırım, F. (2015). İŞYERİNDE ENGELLİYE YÖNELİK TUTUMLAR ÖLÇEĞİ. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(2), 183-2004.
• McDougall, J., Dewit, D. J., King, G., Mille, L. T. & Steve, K. 2004. HIGH SCHOOL-AGED YOUTHS’ ATTITUDES TOWARD THEIR PEERS WITH DISABILITIES: THE ROLE OF SCHOOL AND STUDENT INTERPERSONAL FACTORS. International Journal of Disability, Development & Education, 51: 287–313.
• Nota, L., Santilli, S., Ginevra , M. C., & Sorese, S. (2014). EMPLOYER ATTITUDES TOWARDS THE WORK INCLUSION OF PEOPLE WITH DISABILITY. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 27 (6), 511-520.
• Özdemir, M. (2013). NİTEL VERİ ANALİZİ: SOSYAL BİLİMLERDE YÖNTEMBİLİM SORUNSALI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özgüven, İ. E. (1994). PSİKOLOJİK TESTLER. Yeni Doğus Matbaası. Ankara
• Özyürek, M. (2010). ENGELLİLERE YÖNELİK TUTUMLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ. 2. Baskı. Kök Yayıncılık : Ankara
• Stoneman Z. (2005). SIBLINGS OF CHILDREN WITH DISABILITIES: RESEARCH THEMES. Mental Retardation . 43, 339–350.
• Şenyurt , S., Özkan, Ö. Y. (2017). EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ALANINDA YAPILAN YÜKSEK LİSANS TEZLERİNİN TEMATİK VE METODOLOJİK AÇIDAN İNCELENMESİ. İlköğretim Online, 16(2), 628-653. doi: 10.17051/ilkonline.2017.304724
• Ten Klooster, P. M., Dannenberg, J-W., Taal, E., Burger, G., & Rasker, J. J. (2009). ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH PHYSICAL OF INTELLECTUAL DISABILITIES: NURSING STUDENTS AND NON-NURSING PEERS. Journal of Advanced Nursing, 65(12), 2562-2573. DOI: 10.1111/j.1365-2648.2009.05146.x
• Tervo, R. C., Palmer, G. (2004) HEALTH PROFESSIONAL STUDENT ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH DISABILITY. Clinical Rehabilitation, 18 (8), 908-915.
• Thurston, J. R. (1959). A PROCEDURE FOR EVALUATING PARENTAL ATTITUDES TOWARD THE HANDICAPPED, American Journal of Mental Deficiency, 64, 148-155.
• Unianu, E. M. (2012). TEACHERS’ ATTİTUDES TOWARDS INCLUSIVE EDUCATION, PROCEDIA Social and Behavioral Sciences, 33, 900-904.
• Yıldırım, A., Şimşek , H. (2013). SOSYAL BİLİMLERDE NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, (9. Basım). Seçkin Yayıncılık, Ankara.