Bir Dış Politika Aracı Olarak Örtülü Operasyonlar: ABD’nin Sovyet-Afgan Savaşına Müdahalesi (1979-89)

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 178 - 220, 30.06.2023

Merve Seren Namık Kemal Yıldız

Öz

“Örtülü operasyon” olgusu, ekseriyetle zihinlerde mistik ve kurgusal örgülere dayanan komplovari teorilerle bezenmiş bir algıya dayanmaktadır. Bu algı, özellikle Türk yazın dünyasında örtülü operasyon faaliyetlerinin biyografi, anı ve roman türlerinde kaleme alınırken; akademik literatürde ihmaline sebebiyet vermektedir. Oysa örtülü operasyon kavram ve olgusu, varsayılanın aksine bir polisiye avantür yahut askeri operasyondan ibaret bir alan değildir. Bilakis örtülü operasyon, istihbaratın tüm farklı alanlarında icra edilen; askeri misyonlardan endüstriyel casusluğa, siyasi müdahalelerden psikolojik harekatlara uzanan geniş bir yelpazede işlev görmektedir. Bu bağlamda elinizdeki çalışma, üç temel hedefi vardır. Birincisi; örtülü operasyonun gizemsel kanaatlerden ziyade, bilimsel metodoloji ve öğretilere dayanan bir akademik çalışma olarak ele alınması zaruretini ortaya koymaktır. İkincisi; teoride ve uygulamada örtülü operasyonların çoklu işlevlerini izah etmek suretiyle, özellikle devletlerin bir dış politika aracı olarak örtülü operasyonları nasıl fonksiyonel kıldıklarını göstermektir. Üçüncüsü; ilk iki hususu daha anlaşılır ve perçinleyici kılmak üzere, Afganistan vakası özelinde devletlerin icra ettiği örtülü operasyon faaliyetlerinin maksat ve muhteviyatına ışık tutmaktır. Bu minvalde çalışmanın vaka bazlı temel sorunsalı, bir dış politika unsuru olarak araçsallaştırılan örtülü operasyonların kısa vadede olumlu kazanımlar; buna mukabil, uzun vadede devletlerin dış politika yapım süreçlerinde menfi etkiler yaratıp yaratmadığıdır.

Anahtar Kelimeler

İstihbarat, Örtülü Operasyon, Gizli Faaliyetler, ABD, Afganistan, Sovyetler Birliği

Kaynakça

• Seren, M. ve Yıldız, N.K. (2023). Bir Dış Politika Aracı Olarak Örtülü Operasyonlar: ABD’nin Afganistan İşgaline Müdahalesi (1979-1989). İstihbarat Çalışmaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), ss.178-220, DOI: http://dx.doi.org/10.29228/icad.18