A STUDY ON THE INVISIBLE WOMEN'S LABOR, CLASS AND GENDER STRUGGLE IN THE FILM “TOZ BEZİ”

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 3, 229 - 249, 28.09.2025

Bilgen Kuzu

Öz

This study focuses on the images of women who resist concepts such as class, gender, and identity, centering on the invisible women's labor in the film “Toz Bezi” (2015), directed by Ahu Türkmen. The aim of this study is to analyze how women's domestic and unpaid labor is represented in the context of gender inequality, class relations, and the capitalist system through film, and to examine the meanings it conveys regarding women's struggle within the system. Feminist theory, class perspective, and critical film analysis were utilized as methodologies.The film presents a deep narrative about women's struggle within the capitalist system, class relations, and gender inequality, specifically concerning their invisible domestic and paid labor. As a female director, Türkmen has made women's invisible labor and identity struggle in society visible through delicate cinematographic narrative and discourse techniques. In this context, the study will examine the reflections of working-class women's images in society and cinema from a feminist film perspective.

Anahtar Kelimeler

Women’s Labor , Gender , Stratum , Identity , Sisterhood.

TOZ BEZİ” FİLMİNDE GÖRÜNMEYEN KADIN EMEĞİ, SINIF VE TOPLUMSAL CİNSİYET MÜCADELESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Bu çalışma Ahu Türkmen’in yönettiği Toz Bezi (2015) adlı filmde görünmeyen kadın emeği merkezinde sınıf, toplumsal cinsiyet, kimlik gibi kavramlar çerçevesinde kadın imgelerine odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı, film üzerinden kadınların ev içi ve ücretli görünmez emeğinin toplumsal cinsiyet eşitsizliği, sınıf ilişkileri ve kapitalist sistem bağlamında nasıl temsil edildiğini ve kadınları sistem içindeki mücadelesine dair sunduğu anlamları analiz etmektir. Yöntem olarak feminist teori, sınıfsal perspektif ve eleştirel film bakış açısından faydalanılmıştır. Film kadınların ev içi ve ücretli görünmez emeğinin toplumsal cinsiyet eşitsizliği, sınıf ilişkisi ve kapitalist sistem içindeki mücadelesine dair derin bir anlatı sunar. Ayrıca, toplumda alt sınıf kadınların umut ve dayanışmasına ayna tutarken, farklı sınıf ve etnik kimliklere sahip kadınların kendi içindeki acımasız sömürüsüne dikkat çeker. Kadın yönetmen olarak Türkmen incelikli sinematografik anlatı ve söylem teknikleri aracılığıyla kadınların ataerki sistem içinde görünmeyen emeğini ve kimlik mücadelesini görünür kılmıştır. Bu bağlamda feminist teori perspektifinde sınıf, kimlik ve ekonomik yapıların kadın emeği ve imgesi üzerindeki yansımaları üzerine inceleme yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Kadın Emeği , Toplumsal Cinsiyet , Sınıf , Kimlik , Kadın Dayanışması.

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2009). Beden, emek, tarih. Kanat Yayınları.
• Acar-Savran, G., & Demiryontan, N. T. (2012). Kadının görünmeyen emeği: Maddeci bir feminizm üzerine. Yordam Kitap.
• Aldemir, Ç. (2016). Kadının görünmeyen emeğinin görünür kılınması: Ev içi emeğin ücretlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Anthony Giddens. (2012). Sosyoloji (H. Özel, Çev.). Kırmızı Yayınları.
• Bebel, A. (2019). Kadın ve sosyalizm (S. Sertel & S. Altınçekiç, Çev.). Yordam Kitap.
• Beauvoir, S. de. (2019). İkinci cins (G. A. Savran, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bora, A. (2010). Kadınların sınıfı: Ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İletişim Yayınları.
• Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. Routledge.
• Çakır, S. (2016). Feminizm: Ataerkil iktidarın eleştirisi. In H. B. Örs (Ed.), 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Dedeoğlu, S. (2017). Türkiye’de refah devleti, toplumsal cinsiyet ve kadın istih- damı. In Türkiye’de refah devleti ve kadın. İletişim Yayınları.
• Ergüder, B. (2006). Türkiye’de kadın emeğinin değişen yapısı: Enformel kesimde kadın emeği ve kadın emeğine talep. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hartmann, H. (2012). Marksizmle feminizmin mutsuz evliliği. In G. Acar-Savran & N. Tura (Çev.), Kadının görünmeyen emeği. Yordam Kitap. Hooks, B. (2002). Feminizm herkes içindir: Tutkulu politika (A. Yıldırım, E. Aydın, B. Kurt & Ş. Özgün, Çev.). bgst Yayınları.
• Kaplan, E. A. (1988). Theories and strategies of the feminist documentary. In A. Rosenthal (Ed.), New challenges for documentary (pp. 78–102). University of California Press.
• Mies, M. (2012). Ataerki ve birikim (Y. Temurtürkan, Çev.). Dipnot.
• Oakley, A. (1985). Sex, gender, and society. Temple Smith.
• Öztürk, A. (Yönetmen). (2015). Toz bezi [Film]. https://mubi.com/tr/tr/films/toz-bezi
• Öztürk, A. (2016, Nisan 20). Ahu Öztürk’le “Toz Bezi” üzerine (13melek, Röportaj). bantmag. https://bantmag.com/ahu-ozturkle-toz-bezi-uzerine/
• Öztürk, A. (2016, Nisan 23). Toz Bezi: Kadınlık, Kürtlük ve yoksulluğun kesiştiği yerde... (S. Koçer, Röportaj). Evrensel. https://www.evrensel.net/yazi/76486/toz-bezi-kadinlik-kurtluk-ve-yoksullugun-kesistigi-yerde
• Öztürk, E. (2003). Türk kadınının feminizme bakış açısı (Erzurum örneği) (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, S. R. (2004). Sinemanın dişil yüzü: Türkiye’de kadın yönetmenler. Om.
• Öztürk, S. R. (2011). Türkiye sinema literatüründen kadınlara bakmak. In S. Sancar (Ed.), Birkaç arpa boyu... 21. yüzyıla girerken Türkiye’de feminist çalışmalar: Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a armağan (pp. 679–699). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Smelik, A. (2008). Feminist sinema ve film teorisi (D. Koç, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Suner, A. (2006). Hayalet ev: Yeni Türk sinemasında aidiyet, kimlik ve bellek. Metis.
• Şerbetçi, D. (2013). Postkolonyal feminizm bağlamında “küresel kız kardeşlik” kavramının incelenmesi: Hindistan örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekeli, Ş. (1998). Birinci ve ikinci dalga feminist hareketlerin karşılaştırmalı incelemesi üzerine bir deneme. In 75 yılda kadınlar ve erkekler. Tarih Vakfı Yayınları.
• Tire, O. (2017). Cinsiyet rollerinin toplumsal işlevlerinin, kadının konumu üzerine etkileri (gündelikçi kadınlar örneğinde) (Doktora tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Urhan, B. (2016). Kadın emeği ve toplumsal cinsiyet. In F. Saygılıgil (Ed.), Toplumsal cinsiyet tartışmaları (pp. 121–151). Dipnot Yayınları.
• Yılmaz, A., Yavuz Bozkurt, & İzci, A. F. (2008). Kamu örgütlerinde çalışan kadın işgörenlerin çalışma yaşamlarında karşılaştıkları sorunlar üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 89–114.
• Yüksel, H. (2014). Emek kavramının ortaya çıkışında rol oynayan tarihi dönüm noktalarının süreç merkezli değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 257–273.