Balkanlar'da Milliyetçilik ve Din

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 15.04.2016

Hüseyin Sadoğlu

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2016.2.1.01

Öz

Din ile milliyetçilik arasındaki ilişki pek çok açıdan karmaşık bir görüntü sergiler. Bununla birlikte erken dönem milliyetçi ideologların gözünde din, üyelerini ulus-üstü bir bağlılıkta birleştiren bir aidiyet biçimi olarak uluslaşma sürecinde bir engel olarak algılanmıştır. Öte yandan hemen aynı süreçte bazı ülkelerde din - milliyetçilik ilişkisinde, kimi zaman din ulusal kimliğin başat unsuru olarak işlev görmüştür. Çok iyi bilinen İsrail örneği istisna edilecek olursa, Polonya ve İrlanda'da Katolikliğe sadakat ile ulusal bağımsızlık el ele gitmiştir. Bu çalışma ulusal kimlik yaratma sürecinde dinsel faktörlerin rolünü tartışmak yanında, Balkan ülkelerinin dinsel ortaklığa rağmen, nasıl olup da modern zamanlarda her birinin ayrı bir ulusal karakter kazanabildikleri üzerine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Balkan Ulusları, Milliyetçilik, Dinsel Milliyetçilik, Osmanlı Millete Sistemi, İmparatorluklar ve Milletler

Nationalism and Religion in Balkans

Öz

The relationship between religion and nationalism presents a complicated
image in many respects. However, during the early periods of the nationalist
ideology’s spread, the fact religion tried to unite its members on
supra-national loyalty, a universal essence was regarded as an obstacle for the
process of nation formation. On the other hand, during the same period, while
religion-nationalism relation in some countries was not tense, religion
functioned as the main factor for national identity. Except for the well-known
Israel sample, loyalty to Catholicism and national independence in Poland and
Ireland went hand in hand. Besides discussing the religious foundations role in
creating national identity depending on the historical data in the Balkans
during the modern times, this study has also focused on the question how each
Balkan country has gained national character despite religious association.

Anahtar Kelimeler

Balkan Nations, Nationalism, Religious Nationalism, Ottoman Millet System, Empires and Nations

Kaynakça

• Anderson, Benedict (1995), Hayalî Cemaatler- Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çev. İskender Savaşır, 2. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları. Arnakis, George. G. (1963), “The Role of Religion in the Development of Balkan Nationalism”, The Balkans in Transition – Essays on the Development of Balkan Life and Politics Since the Eighteenth Century, Ed. Charles and Barbara Jelavich, California: University of California Press. Banac, Ivo (1997), “Sırbistan’da Milliyetçilik”, Çev. Gencer Özcan, Yeni Balkanlar, Eski Sorunlar, Yay. Haz. Kemâli Saybaşılı-Gencer Özcan, İstanbul: Bağlam Yayınları. Eryılmaz, Bilal (1990), Osmanlı Devleti’nde Gayri Müslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul: Risale Yayınları. Hayes, Carlton J. (1995), Milliyetçilik: Bir Din, Çev. Murat Çiftkaya, İstanbul: İz Yayınları. Hobsbawm, Eric J. (1995), 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik- Program, Mit, Gerçeklik, Çev. Osman Akınhay, 2. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Jelavich, Barbara (2006), Balkan Tarihi: 18. ve 19. Yüzyıllar, Çev. İhsan Durdu, İstanbul: Küre Yayınları. Karcic, Fikret (1999), The Bosniaks and The Challenges of Modernity- Late Otoman and Habsburg Times, Sarajevo: El-Kalem Publishing. Karpat, Kemal H. (2004), Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Çev. Recep Boztemur, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Karpat, Kemal H. (2006), Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, Çev. Dilek Özdemir, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Kerr, Donal A. (1994), “Religion, State and Ethnic Identity”, Religion, State and Ethnic Identity, Ed. D. A. Kerr, Dartmouth: New York University Press. Ortaylı, İlber (1995), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 3. Baskı, İstanbul: Hil Yayınları. Todorova, Maria (2006), Balkanlar’ı Tahayyül Etmek, Çev. Dilek Şendil, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. Veinstein, Gilles (1995), “Balkan Eyaletleri (1606-1774)”, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Ed. Robert Mantran, C. I, Çev. Server Tanilli, 2. Baskı, İstanbul: Cem Yayınları. Yasamee, Feroz A. K. (1997), “Balkanlar’da Milliyet: Makedonya Örneği”, Çev. Hale Yılmaz, Yeni Balkanlar, Eski Sorunlar, Yay. Haz. Kemâli Saybaşılı-Gencer Özcan, İstanbul: Bağlam Yayınları.