SANAYİ ALANLARININ KENTSEL FORMA VE SAÇAKLANMAYA ETKİSİ:ARNAVUTKÖY ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 151 - 166, 28.02.2021

Mahmut Esat Aksoy Özdemir Sönmez

Öz

Bu çalışmada sanayi alanları gelişiminin İstanbul metropoliten alanı makroformuna etkileri tartışılarak özellikle kuzey batı yönünde çok hızlı değişimler yaşayan Arnavutköy ilçesi incelenmiştir. Arnavutköy ilçe sınırlarında gerek sanayi, gerek lojistik ve bunlara bağlı konut/ticaret fonksiyonları ile gerçekleşen bu gelişmelerin son 40 yıllık dönemde metropolün batı ucunda yarattığı yapılaşmaları sanayi-konut etkileşimi bağlamında sorgulayarak tartışmaktadır.

Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sanayi tanımı ve kavramı, tarihsel gelişimi, sınıflandırılması, sanayileşmenin kentleşmeye etkisi ve önemi vurgulanmaktadır. İkinci bölümde ise Türkiye’de sanayileşmenin kentleşmeye etkisi kentin saçaklanması ve sanayinin desantralizasyonu, kent çeperi, saçaklanma gibi kavramlar ve İstanbul’da sanayinin desantralizasyonu tartışılmıştır. Üçüncü bölümde; örnek çalışma alanı olan Arnavutköy ilçesi tarihi ve nüfus değişimi, Hadımköy sanayi alanı gelişim süreci, sanayinin kuruluş yılları, çalışanların oturdukları yerler, çevre yerleşimlerinin yapılanma süreci ve kurulan sanayi alanlarının çevre değişimine etkisi incelenmiştir. Son bölümde ise yapılan anket çalışmasından elde edilen sonuçlar sanayi-konut etkileşimi çerçevesinde tartışılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kentsel saçaklanma, sanayinin desantralizasyonu, sanayinin gelişimi, Arnavutköy

THE EFFECT OF INDUSTRIAL AREAS ON URBAN FORM AND SPRAWL: THE EXAMPLE OF ARNAVUTKOY

Öz

In this study, the effects of industrial area development on the metropolitan area macroform are discussed where is Arnavutköy district, which has experienced rapid changes in the north-west direction, has been studied. Arnavutköy district, which has experienced rapid changes in the north-west direction, has been studied. Industrial, logistics and related residential - commercial functions within the boundaries of Arnavutköy district with these developments In the last 40 years, The buildings she created at the western end of the metropolis are discussed in the context of industry-housing interaction.

The study consists of three main sections. In the first part, the definition and the concept of the industry, its historical development, classification, the impact and importance of industrialization on urbanization are emphasized. In the second part, The effect of urbanization, urban sprawl and decentralization of industry, urban wall, concepts like sprawl and Decentralization of industry in Istanbul is discussed. In the third part, Arnavutköy district, which is an exemplary study area, history and population change, development process in Hadımköy industrial area, the foundation years of industry, where employees sit, structuring process of environmental settlements and The effects of settled industrial zones on environmental change have been investigated. In the last section, the results obtained from the survey are discussed and evaluated within the framework of industryhousing interaction.

Kaynakça

• Akın O. (2012). İstanbul Kentinin Değişim Öyküsü, Mimarist, vol.361, s.46-59.
• Arnavutköy Belediyesi, 2015, 2015-2019 Stratejik Plan
• Arnavutköy Belediyesi, 2020, Arnavutköy Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü Arşivi Arnavutköy Belediyesi, 2019, Arnavutköy Belediyesi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü Arşivi
• Arslan F. (2017). Türkiye Coğrafyası Araştırmaları Pegem Akademi Yayınları, s.287-290, Ankara.
• Ayik U. ve Avcı S. (2018). İstanbul’da Sanayisizleşme: Coğrafi Bir Bakış, Akademik Sosyal Aratırmalar Dergisi, sayı:65, s.505-523.
• Bullard, R. D. (2000). Sprawl City: Race, Politics and Planning in Atlanta. Island Press, Washington, DC. Clawson, M. (1962) Urban Sprawl and Speculation in Suburban Land, Land Economics, (38:2) 99-111.
• Doğan M. (2013) Geçmişten Günümüze İstanbul’da Sanayileşme Süreci, Marmara Coğrafya Dergisi, sayı.27 Ocak, s.513-550.
• Erdoğan S. ve diğerleri 2014. Tarım Ekonomisi, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Erensoy Ş. (2003). Şehirler Şehirciler; Bir Dönem Planlama Çalışmaları Hadımköy (1969-1999). Basılmamış rapor, Cilt 2., s.136.
• Fidan A. (2012). Uydukent, Saçaklanma Kentleşmede Bölgesel Eğilimler ve Köy Kent Açılımı: Tersine Göç Sürecinde Asimetrik Göç kaygısı Üzerine, | Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi | Cilt: 5 Sayı: 4, 146-151.
• Günay D. (2002). Sanayi ve Sanayi Tarihi, Mimar ve Mühendis Dergisi, Sayı:31, s.8-14.
• Hope K.R. (1996). Development in Third World: From Policy Failure to policy Reform, Routledge.
• Işık Ş., “Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri”, Ege Coğrafya Dergisi, vol.14,s.57-71, İzmir İlkin A. (1973), Endüstrileşme, Ak İktisat Ansiklopedisi,Cilt II, Ak Yayınları, İstanbul, s.815.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 1/100000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı, 2009.
• Karataş N. (2007). İzmir’de Şehirsel Saçaklanma Eğilimlerinin TorbalıAyrancılar’da Arazi Sahipliliği El Değişim Süreçlerine Etkileri, Planlama Dergisi (2007/2), TMMOB ŞPO Yayını; 3-12.
• Kaygalak İ. ve Işık Ş. (2007). Kentleşmenin Yeni Ekonomik Boyutları, Ege Coğrafya Dergisi, İzmir, 16,s.1735.
• Keleş R. (1996). Kentleşme Politikası, İmge Yayınları, 3. Baskı.
• Keleş R. (2015). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge.
• Keleş R. (2002). Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, s. 21-22.
• Keyder Ç.(1993). Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Küçükkalay A.M. (1997). Endüstri Devrimi ve Ekonomik Sonuçlarının Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; Sayı 2 , s. 51-68.
• Özgüç N. (1986). “Türkiye’de Sanayi Faaliyetlerinin Gelişmesi, Yapısı ve Dağılışı”, İstanbul Üniversitesi
• Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, Sayı: 2, s. 35-70, İstanbul.
• Salihoğlu T, Salihoğlu G, Albayrak AN. (2015). Kentsel Çeperde Konut - İşyeri Yer Seçimi İlişkisi: "Gebze’de Çalışıp İstanbul’da Yaşamak", 15. Ulusal Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi & KTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Trabzon, 3-4 Aralık 2015.
• Seyidoğlu Halil. (2002), Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Yayıncılık, 3.Baskı, İstanbul Sezgin D.(2010), Kentsel Saçaklanmanın Amaç Dışı Kullanıma Etkisi:Ankara Örneği, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,Ankara, s.11.
• Subaşı Ertekin M. ve Kırca M. (2017) Türkiye’de Kentleşme ve İktisadi Büyüme İlişkisinin Zamanla Değişen Nedensellik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi, Journal of Emerging Economies 2, s.44-63.
• Taksim Yapı, (2012). Arnavutköy Belediyesi Plan ve Projeler Müdürlüğü 10 Pafta 1188 Parseldeki Ahşap Yapı Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon Raporu, s. 2.
• Temurçin K. ve Dulupçu M. (2017). Üniversitesi Yayınları, Isparta, s.6.
• Türkiye’de Mekansal ve Bölgesel Dönüşümler Süleyman Demirel
• Tümertekin E. (1967). İstanbul'da Bir Sanayi Bölgesi: Bomonti - Bir Tatbiki Coğrafya, s.40.
• Tümertekin E. (1970). İstanbul Şehri ve Çevresine Sanayi: Özellikler ve Dağılış. İstanbul, s.62.
• Tümertekin E. (1972). İstanbul Sanayiinde Kuruluş Yeri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, s.7-9.
• Türkiye İstatistik Kurumu, 27587 sayılı Haber Bülteni, 01 Şubat 2018 Yavuz F. (1961). “Gecekondu Konusu”, Dördüncü İskan ve Şehircilik Haftası.
• Yalçın G. 2015, Lojistik Sektör İncelemesi Kapsamında İstanbul-Hadımköy Örneği, Bahçeşehir Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi
• Yerasimos S.(1992). Az Gelişmişlik Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul, s.107-110.
• Dünya Bankası (2019). Erişim https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?contextual=default. Tarihi:20.12.2019