HISTORICAL PERSPECTIVE ON LETTER ART AND AN EXHIBITION PROJECT

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 127 - 155, 29.06.2025

Ayhan Özer , Muhammed Hamidullah Çelik

Öz

This article examines the historical development of mail art and its implementation through various events in Turkey. Once a traditional means of communication, the letter has evolved into a form of artistic expression, particularly influenced by the Fluxus movement, which emphasized interactive, process-based, and dynamic forms over completed and static ones. Mail art, shaped by this philosophy, was pioneered globally by artists such as Ray Johnson, On Kawara, and Edward M. Plunkett. In Turkey, conceptual art practices emerged significantly later than in Europe and the United States. Mail art activities have generally been organized by private galleries, municipalities, and universities. One such project, supported by the BAP unit of Gaziantep University and aimed at primary school students, seeks to enhance aesthetic awareness and cultural memory. By reviving the illustrated letter tradition—an important part of Turkish cultural heritage—the project aims to introduce this art form to younger generations. It also aspires to promote Turkish mail art on international platforms and encourage cultural exchange. Overall, this research highlights the ongoing relevance of mail art and represents an important step toward its dissemination and appreciation in future generations.

Anahtar Kelimeler

Letter Art , Exhibition Culture , Turkish Art , Modern Art

Proje Numarası

GSF.YLT.22.01

MEKTUP SANATINA TARİHSEL BAKIŞ VE SERGİ PROJESİ

Öz

Bu makale, mektup sanatının tarihsel gelişimini ve Türkiye’deki etkinlikler düzeyindeki uygulamalarını incelemektedir. Geleneksel bir iletişim aracı olan mektup, zamanla sanatsal bir ifade biçimine dönüşmüş; özellikle Fluxus akımının etkisiyle kavramsal sanatın bir parçası haline gelmiştir. Fluxus hareketi, tamamlanmış ve durağan sanat formlarına karşı çıkarak etkileşimli, sürece dayalı ve dinamik bir sanat anlayışını benimsemiştir. Bu çerçevede gelişen posta sanatı, Ray Johnson, On Kawara ve Edward M. Plunkett gibi sanatçılar öncülüğünde uluslararası düzeyde yaygınlaşmıştır. Türkiye’de ise kavramsal sanat yaklaşımları, Avrupa ve Amerika’ya kıyasla daha geç benimsenmiştir. Mektup sanatına yönelik etkinlikler, genellikle özel galeriler, belediyeler ve üniversitelerce düzenlenmiştir. Bu bağlamda Gaziantep Üniversitesi BAP birimi desteğiyle yürütülen ve ilköğretim öğrencilerini hedef alan proje, estetik algıyı geliştirmeyi ve kültürel hafızayı güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Resimli mektup geleneğini yaşatarak yeni kuşaklara bu sanat formunu tanıtmayı hedefleyen proje, aynı zamanda Türk posta sanatının uluslararası platformlarda daha görünür hale gelmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Araştırma, mektup sanatının günümüzdeki ve gelecekteki değerine dikkat çekerek, bu özgün sanat formunun yaygınlaştırılması için önemli bir adım atıldığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mektup Sanatı , Sergi Kültürü , Türk Sanatı , Modern Sanat

Destekleyen Kurum

Gaziantep Üniversitesi BAP

Proje Numarası

GSF.YLT.22.01

Kaynakça

• Altungök, A. (2012). Orta çağ Türk dünyasında haberleşme kurumları:Casusluk ve postacılık faaliyetleri. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 173, 211. Anadolu Üniversitesi (2025). BAP nedir? 22 Mayıs 2025 tarihinde https://bapkoordinasyon.anadolu.edu.tr/bap-nedir adresinden erişildi.
• Başoğuz, F. (2010). Bir yazınsal tür olarak mektup ve Türkçe derslerindeki işlevselliği. (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Bozkurt, N. Mektup, T.D.V. İslam ansiklopedisi, 16 Haziran 2023 Tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/mektup#1 adresinden erişildi.
• Çakır, Ö. (2005). Türk edebiyatında mektup. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yeni Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
• Demir, T. (2005). Türkiye'de Posta Telgraf ve Telefon Teşkilatının tarihsel gelişimi (1840 – 1920). (1. Baskı). PTT. Genel Müdürlüğü
• Demir, T. (2014). Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Haberleşme Kurumuna dair değerlendirmeler. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 1-25
• Gaziantep Üniversitesi (2023). Gaziantep Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi 1. Uluslararası Resimli Mektup Sanatı Sergisi çağrı metni. 25 Mayıs 2025 Tarihinde http://letterart.gantep.edu.tr/index.php adresinden erişildi.
• Gaziantep Üniversitesi Haber Merkezi (2021, 24 Aralık). Kurtuluşunun 100. yilinda Gaziantep Kahramanları sergide anıldı. 2 Mayıs 2025 tarihinde https://habermerkezi.gaziantep.edu.tr/2021/12/24/kurtulusunun-100-yilinda-gaziantep-kahramanlari-sergide-anildi/ adresinden erişildi.
• Gül, M. İ. & Boyraz, B. (2021). Posta sanatı ve gelişim evreleri üzerine güncel bir değerlendirme. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 94-103
• Koç, S. (2019). Türk Hakanlığı (Karahanlığında’nda ve Gazneliler’de istihbarat. (Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Edirne.
• Milliyet (2015, 5 Mayıs). 'Biz Mektup Yazardık' Sergisi İş Sanat Kibele Galerisi'nde. 2 Ağustos 2023 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/egitim/biz-mektup- yazardik-sergisi-is-sanat-kibele-galerisinde-2054490 adresinden erişildi.
• Nuhoğlu, G. (1995). Beyhaki Tarihi'ne göre Gazneliler'de devlet teşkilatı ve kültür. (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Özer Sarıtaş, D. (2009). Roma Devletinde ulaştırma ve haberleşme sistemi "Cursus Publicus". Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Sundqvist, R. (2022, 16 Ağustos). A brief history of postal services. 22 Haziran 2023 Tarihinde https://www.hived.space/blog/a-brief-history-of-postal-services adresinden erişildi.
• TDK sözlüğü, Mektup, 25 Temmuz 2023 Tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi. Tomshinsky, I. (2013). The art of writing handwriting letters and notes. International Journal of Business, Humanities, and Technology, 3 (8), 109-116.
• Yurtoğlu, N. (2016). Haberleşme sektörünün önemli bir teşekkülü: Millî Mücadele Döneminden 1960 yılına Türkiye’de Posta, Telgraf ve Telefon (PTT) Teşkilatı. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 32(93), 47- 103.
• Past Council of Europe Art Exhibitions. (t.y). 3 Ağustos 2023 tarihinde https://www.coe.int/en/web/culture-and-heritage/past-exhibitions adresinden erişildi.