Fur and Fur Trade in The Crusades

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 210 - 237, 15.12.2022

Nadir Karakuş

Öz

The Crusades, which continued in 1095-1291 and later with other phases, continued on their way with interests and interests rather than holy ones, and revealed the rich merchants of the expeditions. They appeared in the rich ports of Egypt and active Syria, which open to the Indian Ocean via the Red Sea, and increased their wealth with the precious products they obtained from there. The fur trade, which is one of the two most profitable sectors of the north, re-emerged at this time, and the Crusaders also showed up in this sector. The Crusade on Byzantium in 1204, which will be talked about a lot, also granted them valuable furs as well as the treasures of Istanbul. Even though the Crusaders were driven away from here in 1261, the Genoese who helped the Byzantines in this regard, passed through the straits, took Kefe, in the north of the Black Sea, as a base, and increased their power with slave and fur trade. The Russians, who supplied the fur of this region, became the most important actor of this trade, while they were the goods supplier, and they started to be included in the Crusades. After that, the Russians, who first started to hold on in the region by giving fur, started to get stronger and started to establish their dominance, they started to buy fur and soldiers from the weak and divided Muslim neighbors of the region. This process also contributed greatly to the understanding of the Crusades.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Crusades, Fur, Trade, Trade Routes

Haçlı Seferlerinde Kürk ve Kürk Ticareti

Öz

1095-1291 ve daha sonra başka safhalarla devam eden Haçlı seferleri, kutsaldan daha ziyade menfaat ve çıkar ilişkileri ile yoluna devam etmiş, seferlerin zengin tüccarlarını da ortaya çıkarmıştır. Kızıldeniz aracılığı ile Hint Okyanusuna açılan zengin Mısır ve hareketli Suriye limanlarında boy göstermişler, buradan elde ettikleri kıymetli ürünlerle zenginliklerini artırmışlardır. Kuzeyin en önemli iki kârlı sektöründen birisi olan kürk ticareti de bu sırada yeniden ortaya çıkmış, Haçlılar da bu sektörde boy göstermişlerdir. Bizans üzerine yaptıkları 1204 yılındaki üzerinde çok konuşulacak Haçlı seferi, onlara aynı zamanda İstanbul’un hazineleri yanında değerli kürklerini de bahşetmiştir. 1261’de Haçlılar buradan uzaklaştırılsa da bu konuda Bizans’a yardımcı olan Cenevizliler, boğazlardan geçerek Karadeniz’in kuzeyindeki Kefe’yi üs edinip köle ve kürk ticareti ile güçlerini artırmışlardır. Bu bölgenin kürkünü temin eden Ruslar ise bu ticaretin mal tedarikçisi iken gittikçe en önemli aktörü olmuş, Haçlı seferlerine de dâhil olmaya başlamışlardır. Bundan sonra da ilk önce kürk vererek bölgede tutunmaya başlayan Ruslar, güçlenip de hâkimiyetlerini kurmaya başlayınca bölgenin zayıf ve bölünmüş Müslüman komşularından kürk ve asker almaya başlamışlardır. Bu süreç te Haçlı seferlerinin anlaşılmasına büyük katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Haçlı Seferleri, Kürk, Ticaret, Ticaret Rotaları

Kaynakça

• Aktepe, Münir. “Nadir Şah’ın Osmanlı Padişah’ı I. Mahmud’a Gönderdiği Taht-ı Tavus Hakkında”. İÜEF Tarih Dergisi, 28-29 (1975), 113-122.
• Albert of Aachen. Historia Ierosolimitane, History of the Journey to Jerusalem. çev. Susan B. Edgington. Oxford: Clarendon Press, 2007.
• Altundağ, Şinasi. “Osman III”. İslam Ansiklopedisi. 9/449. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Âşıkpaşazade. Tevârîh-i Âl-i Osman. nşr. Nihal Atsız,. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1949.
• Âşûr, Saîd Abdülfettâh, el-Asru’l-Memâlikî fî Mısr ve’ş-Şam. Kahire: Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 1976.
• Barber, Malcolm. Yeni Şövalyelik, Tapınak Tarikatının Tarihi. çev. Berna Ülner. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2006.
• Bauer, Susan Wise. Ortaçağ Dünyası. çev. Mehmet Moralı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ. Ensâbu’l-Eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr - Riyâd Ziriklî. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1959.
• Bilge Vezir Nizâmülmülk. ed. Musa Kâzım Arıcan vd. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2019.
• Bilge, Mustafa L. “Azak” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/300-301. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Bratianu, G. I. Recherches sur le Commerce Genois dans la Mer Noire au XIIIe Siecle. Paris: Geuthner, 1929.
• Braudel, Fernand. Akdeniz ve Akdeniz Dünyası. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1989.
• Burnett, C. “Stephen, the Disciple of Philosophy, and the Exchange of Medical Learning in Antioch”. Crusades, 5 (2006), 113-129.
• Cahen, Claude. İslâmiyet. çev. Esat Mermi Erendor. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 2000.
• Canard, Marius. “La Relation du Voyage d’ıbn Fadlan Chez les Bulgares de la Volga”. Annales de l’Institut d’Etudes Orientales de la Faculte des Letters d’Alger, 16 (1958), 113-223.
• Carpini, Plano. Moğolistan Seyahatnâmesi. çev. Ergin Ayan. İstanbul: Kronik Kitap Yayınları, 2015.
• Champdor, Albert. Saladin - Le plus pur Heros de I'Islam. Paris: Editions Albin Michel, 1956.
• D’Ohsson, Abraham Konstantin. Moğol Tarihi, Denizler İmparatoru Cengiz. çev. Bahadır Apaydın. İstanbul: Nesnel Yayınlar, 2008.
• Dakuklu, Hüseyin Ali. “Volga Havzası’nda Müslüman Bulgar Devleti”. çev. Abdulhalık Bakır. Ortaçağ Tarihi Metinlerine Dair Çeviriler. Ankara: Bizim Büro Yayınları, 2008.
• Delaruelle, E. “L’idee de Croisade Chez Saint Louis”. Bulletin de Literature Ecclesiastique, 61 (1960), 241-251.
• Djuvara, Trandafir G. Türk İmparatorluğu’nun Paylaşılması Hakkında Yüz Proje, (1281-1913). çev. Pulat Tacar. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Doğan, Lûtfi. “İbni Fadlan Seyahatnamesi”. AÜİF Dergisi, III/1-2 (1954), 59-80.
• Doxey, Gary B. “Norwegian Crusaders and the Balearic Islands”. Scandinavian Studies 68 (1996), 139-160.
• Ebulhayr Rûmî. Saltuknâme. nşr. Şükrü Halûk Akalın. Ankara: KTB Yayınları, 1988.
• Ebü’l-Fidâ. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer. Kahire: Matbaatu’l-Hüseyniyye el-Mısriyye, ts.
• Eco, Umberto. Ortaçağ, Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar. çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Eco, Umberto. Ortaçağ, Katedraller, Şövalyeler, Şehirler. çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Eco, Umberto. Ortaçağ, Şatolar, Tüccarlar, Şairler. çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Ernoul. Ernoul Kroniği, Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Ahmet Deniz Altunbaş. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
• Fleet, Kate. “Türk Ekonomisi, 1071-1453”. Türkiye Tarihi, Bizans’tan Türkiye’ye. ed. Kate Fleet. çev. Ali Özdamar. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2012.
• Fulcherius Carnotensis. Fulcher of Chartres, A History of the Expedition to Jerusalem 1095-1127. çev. F. Rita Ryan. Konoxville: University of Tennessee Press, 1969.
• Geoffroi de Villehardouin. Konstantinopolis’te Haçlılar. çev. Ali Berktay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
• Gerdizî. Zeynü’l-Ahbâr. nşr. Abdülhay Habîbî. Tahran: y. y., 1347.
• Gırnatî, Ebû Hâmid. Tuhfetü’l-Elbâb. nşr. Gabriel Ferrand. JA: Juillet, 1925.
• Gibbins, David. Bizans Altınları, (Crusader Gold). çev. Pınar Ocal. İstanbul: Altın Kitaplar, 2007.
• Heyd, William. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. çev. E. Ziya Karal. Ankara: TTK Yayınları, 2000.
• İbn Asâkir. Tarîhu Dımaşk. thk. Amr b. Ğarâme el-Amrî. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
• İbn Battuta. Tuhfetü’n-Nüzzâr fî Garâib’l-Emsâr ve Acâibi’l-Esfâr. çev. A. Sait Aykut. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• İbn Bibi. el-Evâmiru’l-Alâiyye: Selçuknâme. çev. Mürsel Öztürk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• İbn Kesir. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Ahmed Abdülvehhâb Fetîh. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1413/1992.
• İbn Rüste. el-A’lâku’n-Nefîse. nşr. M. J. De Goeje. Leiden: E. J. Brill, 1892.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtu’l-Kübrâ. thk. M. Abdülkadir Atâ. Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• İbn Şeddâd. en-Nevâdiru’s-Sultâniyye fî Mehâsini’l-Yûsufiyye. thk. Cemâleddin eş-Şeyyâl. Kahire: Müessesetü’l-Hendâvî, 1994.
• İbn Tağrîberdî. en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mülûk Mısr ve’l-Kahire. nşr: M. Hüseyin Şemseddin. Beyrut: Vezâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâd, 1992.
• İbnü’l-Adîm. Buğyetü’t-Taleb fî Târîhi Haleb. thk. Süheyl Zekkâr. by: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbnü’l-Cevzî. el-Muntazam fî Tarihi’l-Mülûk ve’l-Ümem. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ-Mustafa Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1412/1992.
• İnalcık, Halil. “Giray”. İslam Ansiklopedisi. 4/786. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• İnalcık, Halil. “İslâm-Giray III”. İslam Ansiklopedisi. 5/1106. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Jean de Joinville. Bir Haçlının Hatıraları. çev. Cüneyt Kanat. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2014.
• Karaca, Filiz. “Kürk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/568-270. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Kazvinî, Zekeriyâ. Asâru’l-Bilâd ve Ahbâru’l-İbâd. Beyrut: Dâru Sâdır, 1960.
• Koçu, Reşad Ekrem. “Ali Paşa”. İslam Ansiklopedisi. 1/333. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Köymen, Mehmet Altay. Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Sultan Alparslan ve Zamanı. Ankara: TTK Yayınları, 2001.
• Kramers, J. H. “Geografhy and Commerce, Coğrafya ve Ticaret”. çev. Murat Ağarı, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 16/4 (2003), 678-689.
• Kurat, Akdes Nimet. Rusya Tarihi, Başlangıcından 1917’ye Kadar. Ankara: TTK Yayınları, 1987.
• Lamb, Harold. Haçlı Seferleri, Demir Adamlar ve Azizler. çev. Gaye Yavuzcan. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınları, 2010.
• Lamb, Harold. Selâhaddin Eyyubi ve Haçlılar. çev. Sinem Ceviz. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2017.
• Le Goff, Jacques. “Saint Louis and the Mediterranean”. Mediterranean Historical Review 5 (1990), 21-43;
• Makrizî. el-Mevâiz ve’l-İ’tibâr bi Zikri’l-Hitât-ı ve’l-Asâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1418.
• Makrizî. es-Sülûk li Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk. thk. Muhammed Abdülkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- Ilmiyye, 1418/1997.
• Marriot, Emma. Bir Nefeste Dünya Tarihi. çev. Egemen Yılgür. İstanbul: Maya Kitap, 2014.
• Martin, Janet. Treasure of the Land of Darkness, The Fur Trade and Its Significance for Medieval Russia,. Cambridge: Cambridge University Press, 1986.
• Meral, Ahmet. Kısa Dünya Tarihi (İstanbul: Yüzakı Yayıncılık, 2015), 241.
• Mes’ûdî. et-Tenbîh ve’l-İşrâf. nşr. de Goeje. Leiden: E. J. Brill, 1894.
• Mes’ûdî. Murûcü’z-Zeheb. nşr. Barbier de Meynard. Paris: y. y., 1861-1874.
• Mesûdî. et-Tenbîh ve’l-İşrâf. nşr. M. J. De Goeje. Leiden: E. J. Brill, 1894.
• Minorsky, V. The Regions of the World: Hudûdü’l-Âlem. London: Gibb Memorial, 1937.
• Montefiore, Simon Sebag. Kudüs Bir Şehrin Biyografisi. çev. Cem Demirkan. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2016.
• Murray, Alan V. “Sigurd Jorsalfar (1090–1130)”. Crusades an Ancyclopedia. 1112. ed. Alan V. Murray. California: Santa Barbara, 2006.
• Müneccimbaşı, Câmiu’d-Düvel, Selçuklular Tarihi. çev. Ali Öngül. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2017.
• Neşrî, Kitâb-ı Cihannümâ, Neşrî Tarihi. nşr. Faik Reşit Unat-Mehmet Altan Köymen. Ankara: TTK Yayınları, 1949.
• Newhall, Richard A. The Crusades. USA: Berkshire Studies in Europen History, 1963.
• Nizâmülmülk. Siyâsetnâme. çev. Mehmet Taha Ayar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
• Nüveyrî. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Vesâik, 1423.
• Nüveyrî. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Vesâik, 1423.
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Yayınları, 2019.
• Ögel, Bahaeddin. İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi. Ankara: TTK Yayınları, 1984.
• Provençal, E. Levi. “Saragosa”, İslam Ansiklopedisi. 9/200-202. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Richard, Jean. “La Politique Orientale de Saint Louis: La Croisade de 1248”. Septieme Centenaire de la Mort de Saint Louis: Actes des Colloques de Royaumont et de Paris (21–27 mai 1970). 197-207. ed. Louis Carolus-Barre. Paris: Les Belles Lettres, 1976.
• Robert L. Wolff, “The Latin Empire of Constantinople, 1204–1261”, A History of the Crusades, ed. Kenneth M. Setton (Madison: University of Wisconsin Press, 1969), 2/187-274.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Basımevi, 1986.
• Ruysbroeckli Willem. Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk (1253-1255). çev. Zülal Kılıç. (İstanbul: Kitap Yayınevi, 2010.
• Saray, Mehmet. “Rusya’nın Asya’da Yayılması”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, 10-11 (1981), 279-302.
• Sarıcaoğlu, Fikret. “Osman III”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/456-459. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Sertoğlu, Midhat. “İstanbul”. İslam Ansiklopedisi. 5/1214-1228. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî. Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârîhi’l-A’yân. thk. Muhammed Berekât vd. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2013.
• Strayer, Joseph R. “The Crusades of Louis IX”. A History of the Crusades. 2/487-518. ed. Kenneth M. Setton. Madison: University of Wisconsin Press, 1969–1989.
• Sümer, Faruk. Selçuklular Devrinde Milletlerarası Büyük Bir Fuar, Yabanlu Pazarı. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, 1985.
• Şâkir Mustafa. et-Târîhu’l-Arabî ve’l-Müerrihûn. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 1980.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, (Târîhu’t-Taberî). Beyrut: Dâru’t-Turâs 1387.
• Tagirov, I. R. “İtil Bulgarları”. çev. İlyas Kamalov. Avrasya Fatihi Tatarlar. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2007.
• Tanilli, Server. İnsanlık Tarihine Giriş. İstanbul: Cem Yayınevi, 1995.
• Thietmar, Mag. Thietmari Peregrinatio. ed. J. C. M. Lurent. Hamburg: Denys Pringle 1857.
• Togan, Zeki Velidi. “Başkırt”. İslam Ansiklopedisi. 2/330. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Turan, Şerafettin. Türkiye-İtalya İlişkileri I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Ubeydî, Salâh b. Hüseyin. el-Melâbisü’l-Arabiyyetü’l-İslâmiyye fi’l-Asri’l-Abbâsî. Bağdad: Dârü'r-Reşîd li'n-Neşr, 1980.
• Unbegaun, Boris O. L’origine dun om des Ruthenes. Winnipeg: Acad Sciences, 1953.
• Uslubaş, Tolga - Dağ, Sezgin. İlk Çağlardan Günümüze Dünya Tarihi. İstanbul: Karma Kitaplar Yayınevi, 2007.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı. “Hamza Hamîd Paşa”. İslam Ansiklopedisi. 5/206. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Üsâme b. Münkız. Kitâbü’l-İ’tibâr. çev. Selahaddin Hacıoğlu. İstanbul: Trend Yayınları, 2006.
• Vladimirstov, B. Y. Moğollar’ın İctimaî Teşkilâtı, Moğol Göçebe Feodalizmi. çev. Abdülkadir İnan. Ankara: TTK Basımevi, 1995.
• William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea. çev. Emily Atwater Babcock-A. C. Krey. New York: Colombia Universty Press, 1943.
• Yâkût el-Hamevî. Mu’cemü’l-Büldân. thk. Ferîd Abdülazîz el-Cündî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1410/1990.