Characteristics of Societies According to Ibn Khaldun

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 376 - 402, 15.12.2022

Burhan Baş

Öz

Ibn Khaldun (1332-1406) was a Tunisian historian and social scientist who lived in the XIV century. He is the scientist who brought the concepts of asabiyyah, bedouin, hadari and umran to the sociology literature with his Muqaddimah. He has a personality that contributes to the academic fields with the ideas of history, politics, philosophy and sociology. In our study, the views of different societies about their characters will be discussed. For this reason, the main source of our research will be His Muqaddimah. In his work, the characteristic characteristics of societies (hardworking, warrior, statist, etc.) will be tried to be weeded out. In his approach, the characteristics that make Arabs, Berbers, Turks, Persians, Kurds and Slavs different from each other will be described. It will be noted whether the identified features are preserved today in terms of the societies in question. Regarding this subject, the reader will this get an idea of the actuality of Ibn Khaldun. Rare studies on the subject will be used to exchange ideas on the identity preservation of societies.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, muqaddimah, Characters of Society, Arabs, Turks

İbn Haldun'a Göre Toplumların Karakteristik Özellikleri

Öz

İbn Haldun (1332-1406) XIV. yüzyılda yaşamış Tunus'lu Tarih ve Toplum bilimcisidir. Sosyoloji literatürüne Mukaddime eseriyle asabiyet, bedevi, hadari ve umran kavramlarını kazandıran bilim insanıdır. O, tarih, siyaset, felsefe ve toplumbilim fikirleriyle akademik sahalara katkı sunan kişiliğe sahiptir. Bu denli akademik çalışmaları olan İbn Haldun’un çalışmaları titizlikle incelenmelidir. Fakat bugüne kadar İbn Haldun araştırmalarının zayıf kaldığı görülmektedir, bu zayıflığı kısmen de olsa gidermek amaçlı bu çalışmamızda ise İbn Haldun’un farklı toplumların karakterleriyle ilgili görüşleri ele alınacaktır. Bunun için araştırmamızın ana kaynağını İbn Haldun’un Mukaddime eseri oluşturacaktır. İbn Haldun’un eserinde toplumların karakteristik (çalışkan, savaşçı, devletçi v.s.) özelliklerini ortaya çıkarmaya çalışılacaktır. Onun yaklaşımıyla Araplar, Berberiler, Türkler, Farslar, Kürtler ve Slavları birbirinden farklı kılan özellikler tanımlanacaktır. Tespit edilen özelliklerin söz konusu toplumlar açısından günümüzde muhafaza edilip edilmediğine dikkat çekilecektir. Bu konuyla ilgili olarak da böylece okuyucu İbn Haldun’un güncelliği hakkında fikir edinecektir. Konuyla ilgili özelde yapılan nadir çalışmalardan da faydalanılarak toplumların kimlik muhafazasına ilişkin alışverişinde bulunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbn Haldun, Mukaddime, Toplum Karakterleri, Araplar, Türkler

Kaynakça

• Arslan Dilber, Şura. İbn Haldun’un Devlet Ve Siyaset Teorisi. Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020, 56-66.
• Çağrıcı, Mustafa. “Asabiyet”. TDV İslam Ansiklopedisi. 3/453-455. Istanbul: TDV, 1991.
• Deni̇z, Gürbüz. “Müslümanların Bir Değeri İbn Haldun”. Eskiyeni 2 (26 Temmuz 2006), 104-108.
• Durmuş, Eda. “Eski Türklerin Savaş Taktikleri ve Savaş Alanındaki Uygulamaları”. Gazi Akademik Bakış 15/29 (11 Aralık 2021), 243-262.
• Fayda, Mustafa. “Ensâb”. TDV İslam Ansiklopedisi. 11/244-249. Istanbul: TDV, 1995.
• Günay, Ünver. “İslâm Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü: İbn Haldun (1332-1406)”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (30 Haziran 1986).
• Haldun, İbn. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. Istanbul: Dergah Yayınları, 2., 2021.
• Kızılçelik, Sezgin. Sosyoloji Tarihi 1. 6 Cilt. Ankara: Anı Yayıncılık, 5., 2020.
• Mardi̇n, Şerif. “İbn Haldûn”. İslam Araştırmaları Dergisi 15 (01 Ocak 2006), 3-4.
• Mustafa Fayda. “Bedevi”. TDV İslam Ansiklopedisi. 5/311-317. Istanbul, 1992.
• Parlatan, Mustafa. İbn Haldun’un Mukaddimesinde Türkler. Konya: Ünlem Ofset, 1., 2021.
• Şahin, Cemalettin - Belge, Rauf. “İbn Haldun’da Coğrafi Determinizm”. Akademik Bakış Dergisi 57 (Ekim 2016).
• Yıldırım, Yavuz. “Türkçe’de İbn Haldun Üzerine Yapılan Çalışmalar”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/4 (16 Nisan 2012), 140-174.