Kur’an’da Firavun Ailesine Mensup İmanını Gizleyen Şahıs ve Onun Dilinden Aktarılan İlahi Hakikatler

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 377 - 391, 15.12.2024

Eyüp Yiğit

https://doi.org/10.62297/idrak.1491906

Öz

Kur’ân-ı Kerim Hz. Musa’nın bir öldürme olayına karışması ve akabinde gerçekleşen bir kısım olaylar zincirinden bahsetmektedir. Kur’ân bu olayla ilgili âyetlerde Firavun ve adamları Hz. Musa’nın bu öldürme durumundan dolayı infaz cezasını görüşürken, durumun vahametini ve ciddiyetini idrak edip Hz. Musa’yı durumdan haberdar eden mümin bir şahsı zikretmektedir. Kur’ân-ı Kerim de iki Mekkî sûrede yer alan bir kısım âyetlerde bu şahsın Firavun ve adamlarına, Hz. Musa’nın getirdiği hakikatleri yüksek perdeden dillendirdiği görülmektedir. Biz bu çalışmada söz konusu şahsın kimliği, kişiliği ve ismi üzerindeki görüşleri irdelemeye çalışacağız.
Konu ile ilgili alan yazına bakıldığında şahsın tevhid mücadelesi ile ilgili yeterli çalışmaların yapılmadığı, az sayıda yapılan çalışmalarında konuyu bütüncül bir şekilde ele almadıkları müşahede edilmiştir. Daha önce bu konu ekseninde “Firavun Zulmüne Karşı Bireysel İnisiyatif” adlı bir makale ve vaaz türü bazı çalışmalar söz konusudur. Bu çalışmalar da ismi geçen şahsın Firavun zulmüne karşı verdiği mücadele yönü ön planda tutularak ve belli başlı bazı ayetlerin tahlil edilmesi ile iktifa edildiği görülmektedir. Biz bu çalışmamızda ise Kur’ân’da konu hakkında zikredilen ayetlerin tamamını ele alarak, Hz. Musa aleyhine verilen ölüm emrinin ona ulaştırılması, bu haberi getiren kişinin kimliği ve kişiliği ile alakalı bilgileri aktarmaya çalışacağız.
Bu şahsın sözlerinden ve konuşma üslubundan ilâhî vahye en ince ayrıntısına kadar vakıf olduğu anlaşılmaktadır. Kanaatimizce bu kişinin hem sözleri hem de muarızlarıyla mücadele yöntemi peygamberlerin mücadele tarzına benzemektedir. Kavminin ilâhî çağrıya menfi karşılık vermesi neticesinde önceki kavimlerin başına gelen belâ ve musibetlerin bir benzerinin onların da başına geleceğini haber vermektedir. Kavmini davet ettiği hakikatler ile kavminin onu davet ettiği inanç sistemlerini karşılaştırarak muhataplarına doğru yolu göstermeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Neticede hiçbir baskıya boyun eğmeyip imanını açığa vurduğu ve Hz. Musa ile beraber düşmanlarla mücadele ettiği görülmektedir. Biz bu çalışmamızda düşmanlarının hilelerinden kurtulan bu şahsiyetin tebliğ mücadelesini Kur’ân âyetleri ışığında irdelemeye gayret göstereceğiz.
Anahtar Kelimeler: Tefsir, Hz. Musa, Mümin Şahıs, Firavun, Çağrı.

Anahtar Kelimeler

Tefsir,, Hz Musa,, Mümin Şahıs,, Firvun,, Çağrı.

The Individual from Pharaoh’s Household Who Concealed His Faith and the Divine Truths Conveyed Through Him in the Qur’an

Öz

The Qur’an recounts a series of events following Prophet Musa's (Moses) involvement in a killing incident. It mentions a believer from Pharaoh’s household who, upon recognising the gravity of the situation and Pharaoh’s intent to execute Musa, secretly warned him. This individual is referenced in two Meccan chapters of the Qur’an, where he is seen openly proclaiming the divine truths brought by Musa to Pharaoh and his advisors. This study seeks to examine the identity, personality, and name of this individual, as well as his struggle to convey the divine message, as depicted in the Qur’anic verses. It is observed that there has been insufficient scholarly attention to this figure, with existing works failing to address the topic comprehensively. Previous studies, including an article titled “Individual Initiative Against Pharaoh’s Tyranny” and some sermon-like discussions, primarily focus on his resistance to Pharaoh's oppression and limit themselves to analysing a few specific verses. In this article, all relevant verses on this subject have been identified and their interconnections examined in light of classical exegeses. The individual’s intellectual calibre and position in Pharaoh’s court are analysed based on the truths he articulates, as described in the verses. His statements and manner of expression suggest an extensive and profound understanding of divine revelation. Additionally, his words and methods of engaging with opponents closely resemble the approach of prophets. He warns his people that their rejection of the divine call could result in calamities similar to those experienced by previous nations. By contrasting the truths he invites his people to embrace with the belief systems they advocate, he strives to guide them to the right path. Ultimately, it becomes clear that he resisted all forms of pressure, openly declared his faith, and joined Prophet Musa in the struggle against their enemies.

Anahtar Kelimeler

Exegesis, Believing Individual, Prophet Musa, Divine Call, Pharaoh.

Kaynakça

• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru’l- İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Beyrut: Dâru’l-İbni Kesîr, 1987.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dîni Kur’an Dili. İstanbul: Emir Basın Yayım Dağıtım, 1996.
• Harman, Ömer Faruk. “Mûsâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/207-213. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed el-Endelüsî. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1422.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail. Tefsîrü’l-Kur’ani’l-Azîm. y.y.: Dâru’t-Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tavzi, 1999.
• İslamoğlu, Mustafa. Gerekçeli Meal-Tefsir. İstanbul: Adım Dağıtım, 2014.
• Karaman Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. Kahire: Daru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1964.
• Kuzgun, Şaban. “Hanîf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/33-39. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî. Te’vîlâtü’l-Kur’an Tercümesi. çev. Fadıl Ayğan İstanbul: Ensar, 2018.
• Mukâtil, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. nşr. Abdullah Muhammed Şehâte. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. Beyrut: Dâru’l- İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1431.
• Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin et-Teymî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l- İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1999.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fetḥu’l-ḳadîr. Dımeşk-Beyrut: Dâru’l-İbni Kesîr, 1414.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân. y.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Zemahşerî’, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf. Beyrut: Darû’l-İlmiyye, 1971.