ERKEKLERİN PROSTAT KANSERİ TARAMALARINA İLİŞKİN TUTUMLARI VE BİLGİ DÜZEYLERİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 651 - 663, 26.12.2022

İpek Köse Tosunöz , Sevgi Deniz Doğan

https://doi.org/10.52538/iduhes.1128216

Cited By: 1

Öz

Prostat kanseri, dünyada akciğer kanserinden sonra erkeklerde en sık görülen kanser türüdür. Prostat kanserinde erken tanılama, kansere bağlı mortalite ve morbidite oranlarının azaltılması açısından önemlidir. Bu çalışma, erkeklerin prostat kanseri taramalarına ilişkin tutumlarını ve bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma 40 yaş ve üstü 369 erkek birey ile yapılmıştır. Araştırmanın verileri “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Prostat Kanseri Taramaları Bilgi Testi (PKTBT)” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri kartopu örnekleme yöntemi ile online anket şeklinde toplanmıştır. Araştırmada katılımcıların yaş ortalamaları 49.36±8.19 olup %78.3’ü evlidir. Erkeklerin %93.2’sinin herhangi bir prostat sorunu yaşamadığı, %65.6’sının PSA (Prostat Spesifik Antijen) testini bilmediği, %82.4’inin PSA testi yaptırmadığı, %53.9’unun yaptırmak istediği ve %85.9’unun yakınlarında prostat kanseri tanılı birey olmadığı belirlenmiştir. Erkeklerin PKTBT puan ortalamaları 3.63±2.59 ve %92.4’ü düşük düzeyde bilgilidir. Erkeklerin PKTBT puan ortalamaları ile yaş, yaşanılan yer, eğitim durumu, daha önce PSA testi ile ilgili bilgi alma, daha önce PSA testi yaptırma ve yakınlarında prostat kanseri tanılı birey varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Sonuç olarak prostat kanseri açısından yaş olarak riskli grupta yer alan erkeklerin, prostat kanserine ve taramasına ilişkin bilgi düzeylerinin düşük olduğu saptanmıştır. Erkeklere bu konuda toplum temelli sağlık eğitimlerinin verilmesi ve bilgilendirmelerin yapılması önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Bilgi düzeyi, prostat kanseri, prostat kanser taramaları

Kaynakça

• Abuadas, MH, Petro Nustas, W, Albikawi, ZF. Predictors of participation in prostate cancer screening among older men in Jordan. Asian Pac J Cancer Prev, 2015,16, 5377 83.
• Adedeji, IA, Lawal, SA, Aluko‐Arowolo, S, Oduwole, EO. (2021). Men in rural Nigeria have a poor perception of prostate cancer risk; Hence they seldom seek screening. Psycho‐Oncology, 30(5), 773-779.
• Ahmed, AK, Parveen, K, Pooja Rashi, L, Khanum, S, Fernandez, R, Rinkumathappan. (2021). A study on screening of knowledge attitude and practices regarding prostate cancer among men in Bangalore. IP Indian J Libr Sci Inf Technol., 6(1), 40-4.
• Alshammari, S., Alojayri, R., AlJehani, M., Almuhid, F., Alotaibi, O., Alqahtani, M., AlGhamdi, A. (2021). The association between the knowledge on prostate cancer screening with the beliefs and behaviors of Saudi men attending King Khalid University Hospital. Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(12), 4423-4430.
• Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T. S.,Varım, C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. Journal of Human Rhythm, 1(3), 90-94.
• Bilgili, N, Kitiş, Y. (2019). Prostate cancer screening and health beliefs: A turkish study of male adults. Erciyes Med J., 41(2), 164-9.
• Bloom, JR, Stewart, SL, Oakley-Girvans, I, Banks, PJ, Chang, S. (2006). Family history, perceived risk, and prostate cancer screening among African American men. Cancer Ep Bio Prev., 15(11), 2167-73.
• Candaş, B., Demirbağ, C.B. (2016). Sağlığı Koruma ve Geliştirme (1. Baskı). Basım Yeri: Göktuğ Basın Yayın ve Dağıtım, 275-287.
• Ceyhan, Ö., Göriş, S., Demirtaş, A., Kılıç, Z. (2018). Erkek hastaların prostat kanseri taramaları hakkında bilgi düzeyleri. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 20(2),184-191.
• Coughlin, SS, Vernon M, Klaassen Z, Tingen MS, Cortes JE. (2021). Knowledge of prostate cancer among African American men: A systematic review. The Prostate, 81(3), 202-213.
• Çapık, C, Gözüm, S. (2011). Turkish adaptation of the knowledge about prostate cancer screening questionnaire. Turkish Journal of Geriatrics, 14, 253-8.
• Çapık, C. (2012). Investigating the factors that affect the knowledge level regarding prostate cancer screenings. Turkish Journal of Urology, 38(4),185-9.
• Çapık, C. (2013). Prostat kanseri taramalarına katılımda engel algısını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 16(2), 185-191.
• Demirbaş, N., Onmaz, M. (2021). Sağlık inanç modeli ile erkeklerin prostat kanseri taramalarına ilişkin inanç ve algı düzeyleri ile etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türk Aile Hek Derg, 25(4),137-144.
• Ekin, R.G., Zorlu, F. (2013). Türkiye verilerine göre prostat kanseri taranmalı mı? Üroonkoloji Bülteni, 12, 71-75.
• Enemugwem, R.A., Eze B.A., Ejike, U., Asuquo, E.O., Tobin, A. (2019). Prostate cancer screening: assessment of knowledge and willingness to screen among men in Obio Akpor LGA, Rivers State, Nigeria. African Journal of Urology, 25(1), 1-4.
• Farris, M.S., Kopciuk, K.A., Courneya K.S., McGregor, S.E., Wang, Q., Friedenreich, C.M. (2017). Associations of postdiagnosis physical activity and change from prediagnosis physical activity with quality of life in prostate cancer survivors. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 26(2),179-187.
• Global Cancer Observatory (Globocan)- Prostate. (2020). Erişim: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/cancers/27-Prostate-fact-sheet.pdf
• Kahraman, F., Kılıç, D. (2019). 40 yaş üzeri bireylerin prostat kanseri taramalarına ilişkin sağlık inanç ve tutumlarının belirlenmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(3), 103-118.
• Khani Jeihooni, A., Amirkhani, M., Mirshekari, H., Kashfi, S. M. (2021). Prostate cancer screening behaviors based on the health belief model in men aged 40-70 years in fasa city, Fars Province, Iran, in 2019. Preventive Care in Nursing & Midwifery Journal, 11(3), 18-24.
• Mofolo, N., Betshu, O., Kenna, O., Koroma, S., Lebeko, T., Claassen, F.M. et al. (2015). Knowledge of prostatecancer among males attending a urology clinic, a South African study. Springer Plus., 4(1), 1-6.
• Morlando, M., Pelullo, C.P., Di Giuseppe, G. (2017) Prostate cancer screening: Knowledge,attitudes and practices in a sample of men in Italy.A survey. PLoS ONE, 12(10), e0186332
• Musalli, Z. F., Alobaid, M. M., Aljahani, A. M., Alqahtani, M. A., Alshehri, S. S., & Altulaihi, B. A. (2021). Knowledge, attitude, and practice toward prostate cancer and its screening methods among primary care patients in King Abdulaziz Medical City, Riyadh, Saudi Arabia. Cureus, 13(4), e14689.
• Nakandi, H., Kirabo, M., Semugabo, C., Kittengo, A., Kitayimbwa, P., Kalungi, S., et al. (2013). Knowledge, attitudes and practices of Ugandan men regarding prostate cancer. Afr J Urol., 19, 165-170.
• Tayhan, A., Özmen, D. (2019). Relationship between knowledge levels of men about prostate cancer screenings and their health literacy. Cukurova Medical Journal, 44, 233-240.
• Tekpınar, H., Özen, M., Aşık, Z. (2018). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(1), 28-36.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), 2016. Erişim: http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1095
• Weinrich, S.P., Seger, R., Miller, B.L., Davis, C., Kim, S., Wheeler, C. et al. (2004). Knowledge of the limitations associated with prostate cancer screening among low-income men. Cancer Nurs., 27, 442-453.
• Yurtsever, E., Gül, A. (2021). 50 yaş üzeri erkeklerin prostat kanseri bilgi ve tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci., 13(2), 196- 203.