KÜRESEL PETROL ÜRETİMİNDE VE DÜNYA PİYASALARINA ULAŞTIRILMASINDA YAŞANAN ÜÇ BOYUTLU (SİYASİ, GÜVENLİK, EKONOMİK) GÜÇ MÜCADELESİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 33 - 51, 22.01.2025

Hakan Kantarcı , Haktan Birsel

https://doi.org/10.61349/iesbad.1583678

Öz

Günümüzde yenilenebilir enerji kaynakları teknolojileri hızla gelişerek yaygınlaşsa da halen birincil enerji kaynakları olan petrol ve doğal gaz üretiminin ve kullanımının azalması mümkün görünmemektedir. Bu da açık şekilde hızla büyüyen nüfuslara sahip olan dünya ülkelerinin çok uzun bir dönem daha bu birincil enerji kaynaklarına ihtiyaç duymaya devam edecekleri anlamına gelmektedir. Bu konuda siyasi, güvenlik ve ekonomik olarak dikkate alınması gereken üç boyutlu enerji sorunsalının yine üreten, üretilen kaynakların dünya piyasalarına ulaştırılmasında ana güzergâh olan ve kullanan (kaynaklara hiç sahip olmayan/kaynaklara yetersiz sahip olan/kaynaklara sahip olsa da daha fazla ihtiyaç duyan) ülkeler bazında önemli mücadele alanlarının oluşmasına ve günümüzün kırılgan dengeli küresel ilişkilerinde problem sahalarının doğmasına neden olmaktadır. Konuya bu çerçeveden yaklaşıldığında problem sahaları ile ilgili önemli tezler tartışılmaktadır. Bunlar genel çerçevede petrol ve doğalgazın küresel ilişkilerin ana belirleyicisi olması, ülkelerin refahı ve politik dengeleri için ana etken durumuna gelmesi, bu kaynakların üretiminden kullanımına kadar olan sürecin içinde coğrafyaların, devlet yönetimlerin, uluslararası ilişkilerin ve enerji şirketlerinin çıkarlarının uyum sağlayamaması, Kaynakların kesintisiz akışının devamındaki dengesizlikler, bu kaynaklara bağımlılığın ülkeler arası ilişkileri her an bozabilecek durumda olması şeklindedir. Dolayısı ile konu üç boyutlu hassasiyete sahiptir. Bu bağlamda makale petrolün kullanımındaki artan ihtiyacın karşılanması, dünya piyasalarına ulaştırılmasında kullanılan güzergahların kırılganlığına ve ülkelerin refah devamlılığının ve politik istikrarlarının bu ihtiyaca çok bağlı olmasındaki karşıtlığın ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Makalenin birinci bölümü “küresel enerji kaynaklarının üretimi ortaya konulacak ve bölgesel üretim değerlendirilmesi yapılacak, ikinci bölümde üretim ve aktarım coğrafyaları incelenerek hassasiyetler vurgulanacak, üçüncü bölümde son yıllardaki politik gelişmelerin petrol üretimine ve dünya piyasalarına ulaştırılmasına olan etkileri değerlendirilecek ve sonuç bölümünde de çözüm önerileri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Politika, petro-strateji, jeopolitik, enerji kaynakları, güvenlik

Etik Beyan

Çıkar çatışması yoktur.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Teşekkür

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

THE THREE-DIMENSIONAL (POLİTİCAL, SECURİTY, ECONOMİC) POWER STRUGGLE IN GLOBAL OIL PRODUCTION AND TRANSPORTATION TO WORLD MARKETS

Öz

Today, although renewable energy resource technologies are rapidly developing and becoming widespread, it still does not seem possible to reduce the production and use of oil and natural gas, which are primary energy resources. This clearly means that the world's countries with rapidly growing populations will continue to need these primary energy sources for a very long time. In this regard, the three-dimensional energy problem, which needs to be taken into consideration in political, security and economic terms, is again on the basis of countries that produce, are the main route for the transportation of produced resources to the world markets and use them (which do not have any resources / have insufficient resources / need more resources even if they have them). It causes the formation of important areas of struggle and the emergence of problem areas in today's fragile and balanced global relations. When the subject is approached from this framework, important theses regarding problem areas are discussed. These are, in general terms, the fact that oil and natural gas are the main determinants of global relations, that they have become the main factor for the welfare and political balance of countries, that geographies, state administrations, international relations and the interests of energy companies cannot harmonize in the process from the production to the use of these resources, and the imbalances in the continuation of the uninterrupted flow of resources. , the dependence on these resources is such that it can disrupt relations between countries at any time. Therefore, the subject has three-dimensional sensitivity. In this context, the article aims to reveal the contrast between meeting the increasing need for the use of oil, the fragility of the routes used to deliver it to world markets, and the fact that the continuity of prosperity and political stability of countries depends on this need. In the first part of the article, the production of global energy resources, and regional production will be evaluated, in the second part, the sensitivities will be emphasized by examining the production and transfer geographies, and in the third part, the effects of political developments in recent years on oil production and transportation to world markets will be evaluated and solution suggestions will be put forward in the conclusion section.

Anahtar Kelimeler

Politics, oil strategy, geopolits, energy resources, security

Kaynakça

• Africa’s Oil Boom And The Poor, https://www.crs.org/sites/default/files/tools-research/bottom-of-the-barrel.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Amin, S. (1974). “Accumulation on a World Scale: A Critique of the Theory of Underdevelopment, Monthly Review Press
• Birsel, H., (2012). Başlangıçtan Günümüze NATO Sorunsalı, Madalyonun İki Yüzü, SDU Faculty of Arts And Sciences Journal of Social Sciences, May 2012, No. 25, ss.109-124.
• Cherp, Aleh ve Jewell, Jessica (2014) - The Geopolitics of Renewable Energy: Lessons from the Global Energy Crisis, Energy Policy Dergisi, Cilt :68, Sayı: 1, ss. 93-101.
• Deniz İSTİKBAL, D. (2018). Küresel Enerji Piyasasında Değişen Jeopolitik: Petrol Sektörü, Ekonomi Maliye İşletme Dergisi , Cilt:1, Sayı:2, ss. 103-116.
• Financement Du Terrorisme En Afrique De L’ouest. https://www.fatf-gafi.org/content/dam/fatf-gafi/reports/ft-en-afrique-de-louest.pdf.coredownload.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Ikenberry, G.J. (2005). “Liberalism and Empire: Logics of Order in the American World, Review of International Studies, 31(4), pp.1-22.
• İnan, A. (2013). Kerkük-Yumurtalık Boru Hattı ve Türkiye-Irak İlişkileri, ORSAM, 2013, (1930-2011), https://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/7aybukeinan.pdf , (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Kantarcı, H. (2022). Güney Kafkasya’daki İstikrarsızlığın ve Çatışmaların Bölgenin Güvenliğine Yansımaları, Esenyurt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss. 49-90.
• Keohane, R. O. & Nye, J. S. (1977). “Power and Interdependence: World Politics in Transition”, Little, Brown and Company.
• Kodaman, T. & Birsel, H., (2014). Dünden Bugüne, Bugünden Yarına Kırgız Jeopolitiğindeki Değişen Parametreler ve Gelecek Öngörüleri, TUBAR, XXXV, Bahar, 220-235.
• Mansfıled, P. (2003). A History of The Middle East, Penguin Books, Second Edition, U.K., s. 280-295. Mearsheimer, J. (2001). “ The Tragedy of Great Power Politics”, W.W. Norton & Company.
• One Belt One Road: PPP Alchmy- is the Silk Road paved in gold, https://beltandroad.hktdc.com/sites/default/files/common/business%20guides/one%20belt%20one%20road%20guide%20(dentons).pdf , (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Polanyi, K. (1944). “The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time”, Beacon Press.
• Starr, S. F., Cornell, S. E., Central Asia- Caucasus Silk Road Studies, https://www.silkroadstudies.org/resources/pdf/monographs/2005_01_mono_starr-cornell_btc-pipeline.pdf , (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Stiglitz, J. E. (2006). “Making Globalization Work”, W.W. Norton & Company.
• Word Economic Forum, “ The Global Risks Report-2024”, https://www3.weforum.org/docs/wef_the_global_risks_report_2024.pdf , (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024).
• Yergin, D. (1991). “The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power”, Free Press.
• Yergin, D. (2017) “Petrol: Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü”, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları (Çev. Kamuran Tuncay).
• Yılmaz S. , Kalkan, D. (2017).“Enerji Güvenliği Kavramı: 1973 Petrol Krizi Işığında Bir Tartışma”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3.
• Yücealtay, C. (2022). İran-Irak Savaşının Türkiye Üzerine Etkileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 26 (21-34).