Social Media and Freedom of Expression: A Survey on Istanbul Esenyurt University Students

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 143 - 168

Dikran M. Zenginkuzucu

https://doi.org/10.61349/iesbad.1780910

Öz

This study aims to measure university students’ awareness of freedom of expression, and their availability to freedom of expression in social media. The study's significance originates from a lack of research on social media, students, and freedom of expression in Turkey and internationally. A mixed-methods approach was employed, incorporating a survey administered to students at Istanbul Esenyurt University. The quantitative data from the survey was further enriched by qualitative elements, specifically by documenting participants' responses, perspectives, and statements. The findings of the inquiry demonstrate that students acknowledge the freedom of expression and utilize social media effectively, however, they fail to present with the expected attitude for the protection of their freedom of expression in social media. The survey concludes that students demonstrate an understanding of freedom of expression but are unaware of their constitutional rights. Therefore, it would be beneficial to implement educational programs for university students addressing threats encountered on social media and providing information about freedom of expression.

Anahtar Kelimeler

Freedom of expression , social media , hate speech , democratic society , Türkiye.

Proje Numarası

BAP-2022/01-A

Sosyal Medya ve İfade Özgürlüğü: İstanbul Esenyurt Üniversitesi Öğrencileri Çerçevesinde Bir İnceleme

Öz

Bu araştırmada öğrencilerin ifade özgürlüğü hakkındaki farkındalıkları ve sosyal medyada ifade özgürlüğünü kullanımlarını ölçmek amaçlanmıştır. Türkiye ve uluslararası alanda sosyal medya, öğrenciler ve ifade özgürlüğü üzerine araştırmaların kısıtlılığı bu çalışmaya önem kazandırmaktadır. İstanbul Esenyurt Üniversitesi öğrencileri arasında bir anket ve katılımcıların tepkileri, görüşleri ve ifadeleri de not edilmek kaydıyla nitel unsurlarla desteklenerek karma bir yöntem izlenmiştir. Araştırma öğrencilerin ifade özgürlüğünü tanıdıkları, sosyal medyayı etkin şekilde kullandıkları ancak sosyal medyada ifade özgürlüğünün korunması konusunda beklenen farkındalığa sahip olmadıklarını göstermektedir. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin ifade özgürlüğü konusunda bilgi sahibi oldukları ancak Anayasal haklarının farkında olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu bakımdan üniversite öğrencilerine yönelik sosyal medyada karşılaşılan tehditler ve ifade özgürlüğü hakkında bilgilendirici programlar yürütülmesinin faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İfade özgürlüğü , sosyal medya , nefret söylemi , demokratik toplum , Türkiye

Etik Beyan

Bu anket İstanbul Esenyurt Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 17 / 02 / 2022 tarih E-12483425-299-13556 sayılı izniyle yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, İstanbul Esneyurt Üniversitesi tarafından Komisyonu BAP-2022/01-A numaralı Bilimsel Araştırma Projesi olarak desteklenmiştir.

Proje Numarası

BAP-2022/01-A

Teşekkür

Bu anket çalışması İstanbul Esenyurt Üniversitesi İnsan Hakları dersi öğrencileri tarafından yürütülmüştür.

Kaynakça

• AİHM (1976). Handyside v. the U.K. Application no. 5493/72 (ECtHR (Plenary) judgement of 7 December 1976).
• AİHM (1986). Lingens v. Austria, Application no. 9815/82 (ECtHR (Plenary) judgement of 8 July 1986).
• AKÇA, E. B., SAYIMER, İ., SALI, J. B., ve BAŞAK, B. E. (2014). Okulda siber zorbalığın nedenleri, türleri ve medya okuryazarlığı eğitiminin önleyici çalışmalardaki yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 2(2), 17-30.
• ALEGRE, S. (2017). Rethinking freedom of thought for the 21st century. European Human Rights Law Review (3), 221-233.
• ARENDT, H. (1976). The origins of totalitarianism. San Diego: A Harvest Book.
• ARENDT, H. (1988). The human conditions. Chicago: The University of Chicago Press.
• AVŞAR, B. ve VARIŞ, M. (2022). Sosyal Medyada Nefret Söylemi. TRT Akademi 7(14), 349-359.
• BALKIN , J. (2018). Free speech is a triangle. Columbia Law Review, 118(7), 2011-2055.
• BANKLER, Y. (2006). The Wealth of Networks: How Social Production Transforms Markets and Freedom. New Heaven: Yale University Press.
• BAYRAKTUTAN vd. (2014.) Siyasal İletişim Sürecinde Sosyal Medya ve Türkiye’de 2011 Genel Seçimlerinde Twitter Kullanımı. BİLİG 68, s. 59-96.
• BİLGE, R. (2016). Sosyal Medyada Nefret Söyleminin İnşası ve Nefret Suçlarına İlişkin Yasal Düzenlemeler. Yeni Medya 1, 1-14.
• BİNARK, M. (2007). İnternet: Kamusal Alan mı? Özel Alan mı? Ankara: Ütopya Yayınevi.
• COUNCIL OF EUROPE, COMMITTEE OF MINISTERS (1997). Recommendation No. R (97) 20, of the Committee of Ministers to Member States on “hate speech”, adopted by the Committee of Ministers on 30 October 1997 at the 607th meeting of the Ministers’ Deputies, Scope, Section 2.
• DEMİR, S: (2023). Dr. Öğr. Üyesi Dinçer: Sosyal Medyada Nefret Söylemi Gençleri Etkisi Altına Alıyor. Erişim tarihi: 09.07.2025 https://www.omu.edu.tr/tr/icerik/haber/dr-ogr-uyesi-dincer-sosyal-medyada-nefret-soylemi-gencleri-etkisi-altina-aliyor
• DEMİRTAŞ, Ş. (2019). İfade hürriyetinin yeni kullanım alanları: Yeni medya ve sosyal medya (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ELSA INTERNATIONAL. (2020). Freedom of expression online report 2019/2020. Brussels: ELSA International.
• ERDOĞAN, E. (2021). Dijital Okuryazarlık ve Siber Zorbalık: Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Bir İlişkisel Tarama Araştırması. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 7(2), 61-76.
• FREEDOM HOUSE. (2021). Freedom on the Net 2021: The global drive to control big tech. Erişim tarihi: 15.08.2024 https://freedomhouse.org/countries/freedom-net/scores?sort=asc&order=Total%20Score%20and%20Status
• FUCHS, C. (2021). Social media: A critical introduction. London: Sage.
• GRACIYAL, D. & VISWAM, D. (2018). Freedom of expression in social media: A political perspective. International Journal of Multidisciplinary, 3(1), 110-113.
• GÜRKAN, H., ATABAY, E. ve GEZGİN, D. M. (2022). Lise öğrencileri arasında dijital şiddet: siber zorbalık, akıllı telefon bağımlılığı ve medya okuryazarlık arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1799-1820. https://doi.org/10.24315/tred.1115385
• HABERMAS, J. (2012). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• İNCE ÖZER, E. (2016). İfade özgürlüğü ve demokrasi bağlamında Türkiye’de sosyal medya. (Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KAKIZ, H. (2024). Sosyal Medyada Trollük ve Siyasal Katılımın Dönüşümü Youtube Örneği. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 8 (3), 483-509.
• KARATAŞ, Ş., ve BİNARK, M. B. (2016). Yeni Medyada Yaratıcı Kültür: Troller Ve Ürünleri ‘Caps’ Ler. Trt Akademi, 1(2), 426-448.
• LA RUE, F. (2011). Report of the special rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression. 16 May 2011, HRC: Geneva.
• MATSUDA, M. (1993). Assaultive speech and academic freedom. M. Matsuda, C. Lawrence, R. Delgado & K. Crenshaw içinde, Words that wound: Critical race theory, assaultive speech, and the first amendment: New perspectives on law, culture, & society (ss. 17-51). New York: Westview Press.
• NAAB, T. (2012). The Relevance of People’s Attitudes Towards Freedom of Expression in a Changing Medya Environment. ESSACHESS. Journal for Communication Studies, 5(1), 45-67.
• ÖZDAMAR, K. (2003). Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Nisan Kitabevi Yayınları.
• ÖZDEMİR, Z. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı. Beykoz Akademi Dergisi, 7(2), 91-105.
• PANDOW, I. (2019). Social Medya and Freedom of Expression: A Survey of College Students in Kashmir. International Journal of Scientific & Engineering Research, 10 (1), 2007-2075.
• PAPACHARİSSİ, Z. (2010). A Private Sphere: Democracy in a Digital Age. Journal of Computer-Mediated Communication, 16(1), 60-72.
• PEKER, A. (2014). Sosyal Medya ve Kamusal Alanın Dönüşümü. Journal of Communication Theory and Research, 39(1), 101-122.
• PIERRE, M.-H. (2019). Social Medya and Identity Construction: A Reconstructive Analysis of the Use of Social Medya Among Haitian Students in Turkey. [Y. Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• ROSEN, D. (2022). The Rise of a New Medya Paradigm. İçinde D. ROSEN. The Social Medya Debate: Unpacking the Social, Psychological, and Cultural Efects of Social Medya (s. 1-4). New York: Routledge.
• SABAH. (2022). Gülşen ne dedi, neden tutuklandı? Şarkıcı Gülşen İmam Hatip olayı nedir, imam hatipliler için ne söyledi? Sabah, 26 Ağustos 2022: https://www.sabah.com.tr/yasam/gulsen-tutuklandi-sarkici-gulsen-imam-hatipliler-icin-ne-dedi-olayi-ne-neden-tutuklandi-6131665 adresinden alındı
• STATISTICA (2022). Most popular social networks worldwide as of January 2022. May 6, 2022. Erişim tarihi: 15.08.2024 https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/
• ŞEN, A. F. ve ŞEN, Y.F. (2015). Sosyal Medya, İletişim Hakkı Ve İfade Özgürlüğü Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 122-136.
• TOPTAN, A.N. (2024). Suriyeli üniversite öğrencilerinin sosyal medyayı kullanma pratikleri (Yüksek Lisans Tezi) Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• TÜİK. (2023). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2023. 29 Austos 2023. Erişim tarihi: 15.08.2024 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
• VAN DIJCK, J. (2013). The culture of connectivity: A critical history of social media. Oxford: Oxford University Press.
• WE ARE SOCIAL & HOOTSUITE. (2023a). Digital 2023 April global statshot report. 27 April 2023 Erişim tarihi: 15.08.2024 https://datareportal.com/reports/digital-2023-april-global-statshot
• WE ARE SOCIAL & HOOTSUITE. (2023b). Digital 2023 Turkey January report. 13 February 2023 Erişim tarihi: 15.08.2024 https://datareportal.com/reports/digital-2023-turkey