Cahiliye Araplarında Bazı İyi Ahlâk Örnekleri ve Sebepleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 53 - 69, 14.04.2017

Fethullah Zengin

Öz

Bu makalede İslam öncesi Hicaz Araplarının sergilemiş oldukları bazı iyi davranışlar incelenmiştir. Cahiliye Arapları, cömertlik, ahde vefa, dürüstlük ve diğer bazı iyi özellikleri yüceltmiş, bunlara sahip olan insanları övmüşlerdir. Kabileler arası rekabet söz konusu olduğunda bu tür davranışları sergileyen ya da bu davranışlarla ön plana çıkmış bireylerin varlığı onlar için övünç kaynağı olmuştur. Cahiliye döneminin en önemli kültürel unsuru olan şiirde bu tür övgüler ve hatta iyi özelliklerin rakip kabilelerde bulunmadığına dair yergiler önemli yer tutmaktadır.
Cahiliye Araplarının bu davranışları sergilerken çoğunlukla kabile ve birey şanını duyurmak, başkalarına karşı üstünlük kurmak gibi psiko-sosyal gerekçeler motivasyon kaynağı olmuştur. Bu davranışların yaygınlığı tıpkı kötü hasletlerin yaygınlığı gibi tek tek değerlendirilmelidir. Çünkü bu davranışların o dönem insanlarının tamamının ortak özelliği olduğunu söylemek mümkün değildir.  

Anahtar Kelimeler

Cahiliye, İslam öncesi Araplar, Ahlak, İyi davranışlar

Kaynakça

• Altıntaş, Ramazan, Bütün Yönleriyle Cahiliyye, Pınar Yayınları İstanbul 2007
• Âlusî, Mahmud Şükri, Bülûğu’l-Ereb fi Ma’rifeti Ahvali’l-Arab, (Thk: Muhammed Behcet elEserî), I-III, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut-ts. Apak, Adem, Anahatlarıyla İslam Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü, Ensar Yay. İstanbul-2012.
• Ateş, Ali Osman, İslam’a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitab Örf ve Adetleri, Beyan Yayınları, İstanbul-2014.
• Bozkurt, Nebi, “Himaye” DİA, XVIII, İstanbul-1998.
• Buhari, Muhammed b. İsmail, Sahih-i Buhari, Daru’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, Beyrut-ts. Cevad Ali, el-Mufassal fi Tarihi’l-Arab Kable’l-İslam, Daru’s-Saki, Beyrut-2001.
• Demircan, Adnan, Kız Çocuklarının Gömülerek Öldürülmesi ve Çok Kadınla Evlilik, Beyan Yay. İstanbul-2008.
• Dindi, Emrah, Kur’an’da İslam Öncesi Kültürün İzleri (Muamelat Örneği), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul-2014.
• Eser, Mithat, “Hz. Peygamber’in Zulmü Engelleme Amaçlı Hılfu’l-Fudul’a Katılması”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/2, 2009.
• Es-Sudûnî, Ebu’l-Fida b. Kasım b. Kutluboğa, es-Sikat Mimmen Lem Yeka’ fi’l-Kütübü’sSitte, Merkezu’n-Numan li’l-Buhûs ve’d-Dirâsât, Yemen-2011.
• Fayda, Mustafa, “Cahiliye”, DİA, VII, 17-19, İstanbul-1993.
• İbnü’l-Esir, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem, El-Kamil fi’t-Tarih, Daru’l-Kitabi’l-Arabi, I-X, Beyrut-1997.
• İbn Hacer El-Askalanî, Ahmed b. Ali, el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe, I-VIII, Daru’l-Kütübü’lİlmiyye, Beyrut- 1995.
• İbn Hişâm, Abdulmelik b. Hişam b. Eyyub, es-Sîretü’n-Nebeviyye li İbn Hişâm, I-II, Meketebetü Mustafa, Mısır-1955.
• İbn İshak, Muhammed b. İshak b. Yesar, Siretü İbn İshak, Daru’l-Fikr, Beyrut-1978
• İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer b. Kesir, es-Sîretü’n-Nebeviyye, Daru’l-Ma’rife, Beyrut-1975.
• İbn Kuteybe, eş-Şi’r ve’ş-Şuara, I-II, Daru’l-Hadis, Kahire-2002.
• İbnü'l-Verdi, Ebu Hafs Zeynüddin Ömer b. Muzaffer b. Ömer, Tarihu İbnu’l-Verdi, I-II, Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut-1996
• İsfahânî, Ebu Nuaym, Ahmed b. Abdullah, Tarihu İsbahân, I-II, Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut-1990
• Kapar, Mehmet Ali, “Mev’ude” DİA, XXIX, 491,İstanbul-2004.
• Makrîzî, Takiyyüddin Ahmed b. Ali, İmtau’l-Esma, Beyrut-1999.
• Malik b. Enes b. Malik, Muvatta, I,VIII, Müessesetü Zayid b. Sultan, Abu Dabi-2004.
• Öğmüş, Harun, Câhiliyye Döneminde Araplar, İz yayıncılık, İstanbul-2013.