Müstakilleşme Sürecinde Sebeb-i Vürûd Bilgilerinin Bazı Hadis İlimlerinde Kullanımı

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 71 - 95, 14.04.2017

Serkan Demir

Öz

Hadislerin söylendiği ya da yapıldığı ortam hakkındaki bilgileri tesbit etmeyi amaçlayan
esbâbü vürûdi’l-hadîsin, hadis ilimleri arasında müstakil bir başlık olarak incelenmesi geç bir döneme tekabül etmektedir. Bu durumun temel nedenlerinden birisi esbâbü vürûdi’l-hadîs bilgilerinin
hicrî IX. asra kadar muhtelifü’l-hadîs, nâsihu’l-hadîs ve garîbü’l hadis gibi farklı ilmî disiplinler içerisinde kullanılmasıdır. Bu makalede söz konusu durum bazı örnekler üzerinden ortaya konulmaya
çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Esbâb-ı vürûd, hadis usûlü, muhtelifü’l-hadîs, nâsihu’l-hadîs

Kaynakça

• Abdürrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San’ânî, el-Musannef (nşr. Habîburrahmân elA’zamî), Beyrut 1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Müsned, (nşr. Muhammed Selim İbrahim Semâre vdğ.) Beyrut 1993.
• Âmidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddin Ali b. Muhammed b. Sâlim, el-İhkâm fî usûli'l-ahkâm, Kahire 1968.
• Aslan, Mehmet Selim, İslâm Hukuk Metodolojisinde Delillerin Tearuzu ve Tercih Kaideleri (yüksek lisans tezi, 2006), Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE.
• Aynî, Bedreddin Mahmûd b. Ahmed, Umdetü'l-kāri şerhi Sahîhi'l-Buhârî, (nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed), Beyrut 2001.
• Bakar, Mohd Daud, “Bağlam Teorisi (İhtilâfu’l-Haleyn) ve İslâm Hukuk Teorisinde İhtilâf Problemi” (trc. Yavuz Köktaş), İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2004, sy. 3, s. 77- 84.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-sahîh, (el-Kütübü’s-sitte içerisinde) Riyad, 2000.
• el-Bulkīnî, Ömer b. Reslân, Mukaddimetü İbni’s-Salâh ve Mehâsinü’l-ıstılâh (nşr. Âişe Abdurrahman), Kahire ty. Cirit, Hasan, Hadise Giriş-Tarihçe Literatür ve Seçme Hadisler, İstanbul 2011.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l Hadis İlmi), İstanbul 2010.
• Dölek, Adem, Ğarîbu'l-Hadîs Edebiyatı ve Abdullatîf el-Bağdadî’nin ‘el-Mücerred fî Ğarîbi'lHadîs’ İsimli Eserinin Tahkiki ve Değerlendirilmesi (doktora tezi, 1996), Erciyes Üniversitesi SBE.
• Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdi, es-Sünen, (el-Kütübü’s-sitte içerisinde) Riyad 2000.
• Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm el-Herevî el-Ezdî, Garîbü’l-hadîs, Haydarabad 1964.
• Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, Ankara 2007.
• Esrem et-Tâî, Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed b. Hânî, Nâsihü’l-hadîs ve mensûhuhu (nşr. Abdullah b. Hamd el-Mansûr), Riyâd 1999.
• Fayda, Mustafa, “Fey”, DİA, İstanbul 1995, XII, 511-513.
• Genç, Mustafa, Sünnet-Vahiy İlişkisi (doktora tezi, 2005), Selçuk Üniversitesi SBE.
• Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, Ankara 2000.
• Güler, Zekeriya, Hadislerin Anlaşılmasında Rivâyet-Dirâyet Bütünlüğü, İLAM Araştırma Dergisi, 1996, I, sy. 2, s. 113-132.