İslâm’da Aile Kurumunu Korumaya Yönelik Tedbirler

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, 105 - 137, 03.02.2017

Abdullah Çolak

Öz

İnsanoğlunun içinde doğup büyüdüğü ve hayata katıldığı en küçük sosyal kurum ailedir. Aile
kurumunun sağlam temeller üzerine inşa edilip sürdürülmesinde dini, ahlaki ve hukuki ilkeler hep
birlikte devrede olması gerekir. Aile kurumunun kurulmasında ve belirli şartlarda sona ermesinde
hukuk devreye girer. Hukuk kuralları ile kurulan ailenin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi ahlak kuralları ile mümkündür. Birbirini çok severek evlendiğini söyleyen, “bizi ancak ölüm ayırır” diyen eşler zamanla birbirine tahammül edemez bireyler haline gelmektedir. Zor evlenen ama çabuk boşanan bir toplum haline gelişimizde ekonomik, eğitim eksikliği gibi nedenler yanında değer yargılarımızdaki yozlaşmalar; her türlü anlaşmazlığı hukuk üzerinden, polisiye tedbirlerle çözebileceğimiz
şeklindeki yanlış kanaatin önemli bir yeri vardır.
Bu makalede ailenin sağlam temeller üzerine kurulup sürdürülebilmesi için eş seçiminden, adayların ve ailelerinin birbirlerini tanıma (nişan) dönemine, evliliğin kuruluşundan sürdürülmesine, her
aşamada tarafların dikkat etmesi gereken hukuki ve ahlaki ilkeler tespit edebildiklerimiz kadarıyla
ele alınacaktır. Bu ilkelerin aileyi korumadaki etkisine yer verilecektir.  

Anahtar Kelimeler

Aile, aileyi koruyucu önlemler, evlilik, aile okulu, aile yapısı

Kaynakça

• Döndüren, Hamdi, İslâm Hukuku, İstanbul 1983.
• Ebû Zehre, Muhammed (ö.1974), el-Ahvâlü’ş-şahsiye, Kahire, t.s.
• ----------, el-Ahvalü’ş-şahsiyye, Dâru’l-Fikri’l-Arab, 1950.
• ----------, Muhammed, Tanzîmü’l-İslâm li’l-müctema’, Dâru’l-fikru’l-Arabi, t.s.
• Erdoğan, Mehmet, “İmam Ebu Hanife ve Kadının Nikâh Akdinde Taraf Olması”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, c. 15, sy. 1-2, (Ebû Hanife Özel Sayısı), 2002, s.256 vd.
• ----------, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1998
• Gölcük, Şerafeddin-Toprak, Süleyman, Kelâm, Konya 1988.
• Hallâf, Abdulvahhab (ö.1956), Ahkâmu’l-ahvâli’ş-şahsiyye fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye, Kuveyt 1990.
• ----------, el-Ahvalü’ş-şahsiyye fi’ş-şerî’ati’l-İslâmiyye, Kuveyt 1990.
• ----------, İlmu Usûli’l-Fıkh, b.y. t.s.
• Heyet (H. Karaman-M.Çağrıcı-İ.K.Dönmez-S.Gümüş) Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Ankara 2006.
• Husarî, Ravza Cemal, Fıkhu el-Hasen el-Basrî el-mukâran ale’l-mezâhibi’l-erbaa, BeyrutDımaşk 2006.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin (1252/1836), Hâşiyetü Reddi’l-Muhtâr Ale’d-Dürri’l-Muhtâr Şerhu Tenvîri’l-Ebsâr, İstanbul 1984.
• İbn Âşur, Muhammed Tahir (ö.1973), İslâm Hukuk Felsefesi, İstanbul 1988.
• İbn Hanbel, Ahmed (241/855), el-Müsned, İstanbul 1992.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed (456/1063), el-Muhallâ bi’l-Âsâr, Beyrut, t.s.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah (620/1223), el-Muğnî, Riyad 1981
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd el-Kurtubî (595/1198), Bidâyetü’lMüctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, İstanbul 1985.
• İbn Sa’d (230/844), et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut, t.s.
• Karadavî, Yusuf, İslam Hukuku, (çvr. A.Yaman- Y. Işıcık), İstanbul 1997.
• Karafî, Şihabüddin Ahmed b. İdris (684/1285), ez-Zehîra, Beyrut 1994.
• Karaman, Hayreddin, İslâm Hukuk Tarihi, İstanbul 1989.
• ----------, Mukayeseli İslâm Hukuku, İstanbul 1986-1991.
• Kâsânî, Alauddin Ebû Bekir b. Mes’ud (587/1191), Bedâiu’s-Sanâî’ fî Tertîbi’-Şerâi’, Beyrut 1974.
• Keleş, Ekrem, “Dini Nikah Adı Altında Yapılan Gayr-i Resmi Nikah Akdinin Tahkim
• Yoluyla Sona Erdirilmesi, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2004, sayı: 3 [Prof. Dr. Hayreddin Karaman’a Armağan], s.196.
• Köse, Saffet, “Caferilikte Mut’a ve Ona Karşı Sünnî Duruş”, Mârife, yıl.8, sayı. 3 2008, s. 84-85.