Hadislerin Doğru Yorumlanmasında Hz. Peygamber’in Dolaylı Anlatım Üslubunun Analizinin Önemi*

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 105 - 146, 15.10.2017

Saffet Sancaklı

Öz

Dinin doğru anlaşılması, öncelikle Kur’ân-ı Kerim ve Sünnet’in doğru anlaşılması ve yorumlanmasına

bağlıdır. Kur’ân-ı Kerim’i en iyi anlayan, onu tatbik eden, tefsir eden hiç kuşkusuz peygamberimizdir.

Hadislerin çift yönlü yani sübut ve delalet problemi söz konusudur. Dolayısıyla hadislerin

sübutu ne kadar önemliyse delalet dediğimiz hadislerin anlaşılması, akabinde yorumlanması

da bir o kadar önemlidir. Önce anlamak sonra yorumlamak esastır. Ancak hadislerdeki uslüb

her zaman yalın ve doğrudan olmamakta, dolaylı bir anlatımın da söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla

Hz. Peygamber’in hadislerdeki anlatımı ve dil özelliklerini doğru tesbit etmek ve analiz etmek

hadislerin doğru anlaşılması ve yorumlanması açısından fevkalade öneme haizdir. Çalışmamızda

hadislerin doğru anlaşılması ve yorumlanması noktasında Hz. Peygamber’in kullandığı dolaylı

anlatım üslûbunu analiz etmeye çalışacağız. Dolaylı anlatıma hangi çeşit özellikler girmekte olduğunu

örnekleriyle beraber vermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hadis, yorum, dolaylı anlatım, doğru anlaşılması, belagat

Kaynakça

• İbnü'l-Esir el-Cezeri, Mecidüddin Ebu's-Seadat el-Mubarek b. Muhammed en-Nihaye fi garibi'I-hadis ve'l-eser (thk. Tahir Ahmed ez-Zavi), Daru İhyi’'t-Türasi'l-Arabi, Beyrut, ts., I, 4 (Müellifin mukaddimesi);
• İbnü’l-Esîr, Ziyâüddin, el-Meselü’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtibi ve’ş-Şâir, (tahk. Ahmed el-hûfî ve Bedevî Tabâne), Dâru Nahdati Kahire, ts.
• Kandemir, M. Yaşar, “Mesel” DİA, Ankara, 2004.
• Karacabey, Salih, Hadislerde Geçen Bazı Sayılar Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, U.Ü.İ.F.D., sayı: 6, c., 6, yıl: 6, Bursa, 1994.
• Karataş, Mustafa, “Hz. Peygamber’in Beden Dili”, İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 8, Yıl: 2003, İstanbul, 2003.
• Kazan, Ramazan Edebi Üslub Açısından Hadis Metinleri, Nobel Yay., Ankara, 2013. ………….. Hz. Peygamber’in Vecizeleri ve Edebi Özellikleri, Nobel Yay., Ankara, 2011. Kılıç, Hulûsi, “ Belâgat” DİA, İstanbul, 1992.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, Ehl-i Sünnetin Kurucu Ataları, Otto Yay., Ankara, 2011.
• Koçyiğit, Talat Hadiscilerle Kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, TDV. Yay., Ankara, 1989. Köktaş, Yavuz, Hadislerin Anlaşılmasında Belâgat İlminin Önemi, Dinî Araştırmalar, 2002, cilt: IV, sayı: 12.
• ……………Hadîslerin Anlaşılmasında Mecâz Bilgisi: eş-Şerîf er-Radî ve el-Mecâzâtü’n-nebeviyye, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, 2001, cilt: III, sayı: 2.
• Mahmud es-Seyyid Hasen, Ravâiu‘l-Beyân fi’l-Emsâli’n-Nebeviyye, el-Mektebetü’l- Câmiı‘yyu’l-Hadîs, İskenderiye, ts.
• Muhammed Ebû Şehbe, Sünnet Müdafaası, terc. M. Görmez, M. E. Özafşar, Rehber Yay. Ank. 1990.
• Muhammed Ömer Ba Hazik, Şerhu Risaleti Beyani İ'cazi'l-Kur'an li'l-Hattabi, Beyrut, 1995.
• Münâvî, Abdurraûf, Feyzü’l-Kadîr, el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, Mısır, 1356. Nevevî, Muhyiddîn, b. Şeref, Sahîhu Muslim bi şerhi’n-Nevevî, el-Matba‘atu’l-Mısriyye, Kahire, 1929.
• Nureddin es-Sâbûni, el-Bidaye fî Usuli’d-din, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı, 2000.
• Oy, Aydın, , “Atasözü” DİA, İstanbul, 1991.
• Özdoğan M. Akif. "Arap Dili ve Edebiyatı Kaynaklarında Hz. Peygamber'in Dil ve Edebiyattaki Yerine Bir Bakış", Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi (www. Dinbilimleri. com). Samsun, 2005, V. sayı: 4.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Min Kunûzi’s-Sünneti mine’l-Hadisi’ş-Şerîf, Dâru’l-Kalem, Dımaşk, 1989.