Mâturidî’de İlahi Fiillerde Kulların Maslahatı

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 299 - 323, 27.12.2017

İrem Ceyhan Akçakoyun

Öz

İnsan yaratılışı gereği sonlu ve sınırlıdır. Ancak düşünce tarihi boyunca tanrı, evren ve insana

dair anlama çabası süreklidir. Allah insan ilişkisinin ne tür bir zemine oturduğu, ilahi fiillerde insana

dönük bir fayda ve maslahatın bulunup bulunmadığı klasik kelamcıların da tartıştığı bir konu

olmuştur. Bu çerçevede biz bu çalışmamızda Ehl-i sünnet ekolünün önde gelen isimlerinden biri

olan İmam Mâturîdî’de ilahi fiillerde kulların maslahatı konusunu araştırmaya çalışacağız. Mâturîdî

evrenin yaratılmasından, peygamber ve kitap gönderilmesine, hatta zararlı ve şer gibi görünen varlıkların

yaratılmasına kadar bütün varlıkları hikmet anlayışı ile açıklamıştır. Ona göre Allah’ın yarattığı

her şeyde, yaratıklarının fayda ve maslahatına yönelik sayısız hikmetler vardır.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, Maslahat, İlahi Fiiller, Mâturîdî

Kaynakça

• Bulut, Mehmet, “Hidâyet-Dalâlet ve İnsanın Sorumluluğu”, DEÜİFD, s:9, İzmir 1995 Can, Hüseyin, Ehl-i Sünnet Ekollerinden Eş’ari Ve Mâturîdîyye’ye Göre Allah’ ın Fiillerinde Hikmet, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007
• Coşkun, İbrahim, “Mâturidî Düşüncede Allah-İnsan İlişkisi”, Hikmet Yurdu, Sayı:4, www.hikmetyurdu.com, 2009
• Çelebi, İlyas, “Lutuf”, DİA, İstanbul 2003, XXVII
• Duman, M. Zeki, “Fıtrî Din, Akıl, Peygamber ve Kitap”, Usûl İslam Araştırmaları, s- 3,2005
• Dönmez, İbrahim Kafi, “Maslahat”, DİA, İstanbul 2003, XXVIII
• Ebu Zehra, Muhammed, İslam Hukuku Metodolojisi, çev. Abdulkadir Şener, Fecr Yayınları, Ankara 2005
• Ekiz, Recep, İmam Mâturîdî’ye göre Husun ve Kubuh, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2010
• Erüz, A.Salih, Kahraman Aksakal, Türkçe Sözlük, Şamil Yayınevi, İstanbul 1984 Gencer, Bedri, “On Dokuzuncu Asırda Yararcı İslam Anlayışının Doğuşu”, Bilimname XV, 2008
• Gölcük, Şerafettin, Süleyman Toprak, Kelam, Tekin Kitabevi, Konya 2001 Günaydın, İbrahim, Mâturîdî’nin Te’vîlâtu’l-Kur’ân’ında Hikmet Kavramı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2012
• Hacak,Hasan, “Menfaat”, DİA, İstanbul 2004, XXIX
• Ö. Faruk Harman, “Cehennem”, DİA, c:7, 1993 İstanbul Hindi, Alaeddin Ali el- Mutteki, Kenzü'l-Ummal fi Süneni'l-Akvâl ve'l-Efâl 2.Baskı, 1969 Haydarabad, 1969
• Işık, Kemal, Mâturîdî’nin Kelam Sisteminde İman Allah ve Peygamberlik Anlayışı, Fütüvvet Yayınları, Ankara 1980
• İbn Manzur, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensari, Lisanü'l-arab, ed- Darü'l-Mutavassıtiyye li'n-Neşr, Beyrut 2005
• Îcî, Adudüddin Abdurrahman ibn Ahmed, Kitab et-Ta'rifât, Dar'el Kitabü'l Arabî, Beyrut 2002
• İsfahani, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed Ragıb, el-Müfredat fî garibi'l-Kur'ân, thk. Muhammed Seyyid Keylani, Dârü'l-Ma'rife, Beyrut 1990
• Karanci, Murat, Kelâmî Açıdan İlâhi Adâlet, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2007 Koca, Ferhat, , “İslam Hukukunda Maslahat-ı Mürsele ve Necmeddin et-Tüfı'nin Bu Konudaki Görüşlerinin Degerlendirilmesi”, İlim Araştırma Dergisi, c.1, s.1,Ocak- Haziran 1996
• Mâturîdî, Ebu Mansur, Kitabü’t-Tevhid, İsam Yayınları, İstanbul 2003