Günümüzde Polemik Konusu Yapılarak Tartışılan Kabir azabının Hadislerdeki Dayanağı

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 21 - 46, 30.06.2018

Saffet Sancaklı

Öz

Kabir
hayatı ve azabı, geçmişten günümüze sürekli merak edilen ve üzerinde birçok
tartışmaların yapıldığı konulardan birisidir. Günümüzde de bu konu gündeme
gelmekte ve bazı kişiler kabir hayatını kabul etmekle beraber kabir azabını
reddetmektedirler. Bu çalışmamızda kabir azabını reddedenleri söylemlerini,
iddialarını çürütücü mahiyette ayet-i kerimelerden ve özellikle de hadis-i
şeriflerden deliller getirmek suretiyle ehl-i sünnet görüşünü ortaya koymaya
çalışacağız. Konuyu branşımız olan hadisler bağlamında daha geniş bir yelpazede
ele alıp incelemeye çalışacağız. Aynı zamanda tarihi süreç içerisinde kabir
azabıyla ilgili bazı âlimlerin görüşlerine de yer vereceğiz. 

Anahtar Kelimeler

kabir, hadis, azab

Kaynakça

• Kaynakça*Ahmed b. Hanbel, Müsned, Çağrı Yay., ist., 1982.*Beğavî, Ebû Muhammed Huseyn b. Mes’ûd, Muhyi’s-Sünne, Meâlimü’t-Tenzîl fî tefsiri’l-Kur’ân, thk. Muhammed Abdullah en-Nemr ve diğerleri, Dâru’t-Taybe, 1417/1997, C. IV, s. 349.*Beydâvî, el-Kâdî Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şîrâzî (v. 685/1286), Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl (I-V), thk. Muhammed Abdurrahman el-Mer"aşlî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418, C.I, s. 114.* Buhâri, Ebü Abdiilah Muhammed b.İsmail, Sahih-i Buhari, Çağrı Yay., İst., 1982. *Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed, Şerhu’l Mevâkıf, Matbaayı Amire, İstanbul 1311, III, 243.* Çakan, İ .L.-Kandemir, M.Y.-Küçük, Küçük, K., Riyâzü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Erkam Yay., İst., 1997.*Durusoy, Ali, “İbn Sina/ Felsefesi”, DİA, İst. 1998, XX, 325-326.* Ebû Davüd, Süleyman b. EI-Eş'as es-Sicistani, Sünen-i Ebi Davud, Çağrı Yay., İst., 1981.*Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf b. Hayyân Esîruddîn el-Endelüsî, el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr (I-X), thk. Sıdkî Muhammed Cemîl, Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1420, C. I, s. 211.*Florida Kulla, Kabir hayatı ve Arnavutluk'ta âhiret, Uludağ Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı / Kelam Bilim Dalı, 2008, Bursa, 69.*el-Hanefî, İbn Ebi’l İzz, el-Akidetü’t-Tahaviyye ve Şerhi, Çev. M. Beşir Eryarsoy, 2. Baskı, Guraba Yay. İstanbul 2008.*Gazzali, Dalâletten Hidâyete, Haz. Ahmet Subhi Fırat, İst. 1978.*Gazzali, İhyau 'ulumi'd-din, ts., yy., Daru'ş-şa'b, IV, 2364.*Gazzali, el-İktisad fi’l-i'tikad; Daru'l-kütübi'I-ilmiyye, Beyrut, 1304/1983.*Gazzali, Kava'idu'l-akaid, Alemü'I-kütüp, Beyrut, 1405/1985.*Gölcük, Şerafettin, Toprak, Süleyman, Kelâm Tarih Ekoller Problemler, 5. Baskı, Tekin, Kitabevi, Konya 2001. *Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadîsin Anlaşılması ve Yorumlanmasından Metodoloji Sorunu, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2000.*İbn Kayyim,el-Cevzîyye, Kitabu’r-Ruh, Çev. Şaban Haklı, 2. Baskı, İz Yay., İstanbul, 2003.*İbn Kesîr, Tefsiru Kur’âni’l Azim, XIII/7001–7003. Çev. Bekir Karlığa- Bedrettin Çetiner, Çağrı Yay., İstanbul 1985.*İbn Manzur, Ebu Fadl Cemâleddin Muhammed b. Manzur el-Mısrî, Lisanu-l Arab, VII/376-377, Dâru’s-Sadr, I- XV, Beyrut 1990.*İbn Teymiyye, Ehl-i Sünnet Akaidi, Çev. Muhammed Fatih el-Murabit, Tevhid Yay., İstanbul 1998.*Izzüddîn Abdülazîz b. Abdisselâm b. Ebi’l-Kâsım ibni’l-Hasen es-Sülemî ed-Dımeşkî, Sultânü’l-Ulemâ, Tefsîru’l-Kur’ân (I-III), thk. Dr. Abdullah b. İbrahim el-Vehbî, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1416/1996, C. I, s. 294.*Karadaş Cağfer, İslâm Düşüncesinde Âhiret, Emin Yay., Bursa 2008.*Karaman, Hayrettin ve diğerleri; Kur’an Yolu, DİB Yay., I-V, Ankara, 2007.*Kaya, Murat, Kabir Azabıyla İlişkilendirilen Âyetlerin Tahlil ve Değerlendirilmesi, Usûl: İslam Araştırmaları, 2016, sayı: 25, s. 198. *Kurtubî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir b. Ferah el-Ensârî el-Hazrecî, el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim Itfeyyiş, Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1384/1964, C. XX, s. 173.*Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Ebû Mansûr, Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, thk. Mecdî Baslûm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1426/2005, C. VII, s. 499-500.*Mücâhid b. Cebr et-Tâbiî el-Mekkî el-Kureşî el-Mahzûmî, Ebü’l-Haccâc, Tefsîru Mücâhid, thk. Dr. Muhammed Abdüsselâm Ebu’n-Nîl, Mısır: Dâru’l-Fikri’l-İslâmi’l-Hadîs, 1410/1989.* Müslim, Ebu'I-Huseyn Müslim b. Haccac, el-Camiu's-Sahih, thk., M.F. Abdülbaki, Daru İhyai't Türasi'l-Arabi, Beyrut, 1956.*Nesefî, Hafizuddin Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud en-Nesefî, Tevhidin Esasları, s. 131, Çev. Hülya Alper, İz Yay., İstanbul, 2007.*Uludağ, Süleyman, İslâm’da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler, 5. Baskı, Marifet Yay., İst. 2002.*Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyn et-Teymî, et-Tefsîru’l-kebîr (Mefâtîhu’l-ğayb) (I-XXXII), Beyrut: Dâru İhyâi’t Türâsi’l-Arabî, 1420, C. XXIX, s. 497.*Oğan, Kasım, Kabir hayatıyla ilgili rivayetlerin tespit tahriç ve değerlendirilmesi, Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı / Hadis Bilim Dalı, Konya, 2010.*Okuyan, Mehmet, Kur’an- Kerim’e Göre Kabir Azabı Var mı? , Etüt Yayınları, Samsun 2007.* Öztürk, Muzaffer, “Kur’an-ı Kerim’e Göre Kabir Azabı Yok mu?”, Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 8, sayı:1, Ocak-Haziran 2008.*Özdemir, Veysel, Kabir Azâbı ile İlgili Bazı Hadîslerin İsnadları Üzerine Bir İnceleme, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, 2014, cilt: XVIII, sayı: 59, s. 265-330.*Özdemir, Veysel, Kabir Azâbı ile İlgili Bazı Hadîslerin Metin ve İçerikleri Üzerine Bir İnceleme, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi = Bingöl University Journal of Theology Faculty, 2014, cilt: II, sayı: 3, s. 55-123.*Öz, Mustafa, “el-Fıkhu’l Ekber”, İmam-ı Â’zam’ın Beş Eseri, 3. Baskı, İFAV Yay., İst. 2002.*Taberi, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Hâlid Ebu Ca’fer, Camiu’l-Beyan An Te’vîli’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l İlmiye, Beyrut 1992, IV/349–350.*Toprak, Süleyman, “Kabir/ Kelâm”, DİA, İst., XXIV, 37.*Toprak, Süleyman, Ölümden Sonraki Hayat (Kabir Hayatı), Tekin Kitabevi, 9. Baskı, Konya 2005.*Yavuz, Yusuf Şevki, “İbn Hazm/İtikadi Görüşleri”, DİA, İst. 1999, XX, 55.