Harranlı Şair Ya‘kûb el-Mencinîkî ve Şiirleri

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 171 - 195, 30.12.2018

Sabri Türkmen , Abdulhakim Önel

Öz

Hicri
554 ile 626 yılları arasında yaşayan Ya‘kûb el-Mencinîkî Harranlıdır.
Kaynaklarda “el-Harrânî” nisbesiyle anılmıştır. el-Mencinîkî, mancınık
yapımıyla uğraşmıştır. Bu yüzden “el-Mencinîkî” nisbesini almıştır. Silahlara
ve silah üretimine merak sarmıştır. Savunma ve savaş stratejileri ile yönetim
alanlarına da ilgi gösteren el-Mencinîkî, bu alanda ‘Umdetu’s-Sâlik fî Siyâseti’l-Memâlik adlı
bir eser yazmıştır. el-Mencinîkî aynı zamanda bir şairdir. Halife, emir ve
vezirleri metheden şiirler yazmıştır. Onun şiirlerini bir araya topladığı Meğâni’l-Me‘ânî
adlı bir divanı vardır. Şiirlerinde istiare, teşbih ve kinaye gibi söz
sanatlarını kullanan el-Mencinîkî, farklı konularla ilgili şiirler yazmıştır.
Bu çalışmada Ya‘kûb el-Mencinîkî’nin şairliği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ya‘kûb el-Mencinîkî, Harran, şiir, şair

Kaynakça

• Aslan, Ahmet, (2012), İslami Fetihten Emevî Döneminin Sonuna Kadar Diyâr-ı Mudar’da (Harran Bölgesinde) Arap Edebiyatı Çevresi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 27 Aslan, Ahmet, (2012), Bedii Sanatların Şairi el-Hasan b. Esed el-Fârikî Hayatı ve Şairliği, İstanbul, Cantaş Yayınları. el-Bağdâdî, Hatib, (2001), Târîhu Medîneti’s-selâm, Tahkik: ‘Avvâd Ma‘rûf, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut. Bakkal, Ali, (Tsz.), Harran Okulu, Şanlıurfa Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayınları. el-Belazurî, (1987), Futuhu’l-Buldân, Tahkik: ‘Abdullah Enis et-Tabba‘, Beyrut, Muessetu’l-Mu‘af. Bulduk, Abdülgani, (2004), el-Cezîre’nin Muhtasar Tarihi, (Yay. Haz. M.Öztürk-İ.Yılmazçelik), Elazığ. İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, (1995), el-Muntazam fî Târihi’l-Mulûki ve’l-Umem, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut. Çelik, Mehmet ve Yaşar, Şükran. (2008), Ortaçağ Bilim Dünyasından Bir Portre Sabii Bilgin Sabit b. Kurra (h. 211-285/m. 826-901), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 1, Elazığ. Demirayak, Kenan, (2012), Arap Edebiyatı Tarihi-I, 2.baskı, Erzurum, Fenomen Yayınları. ed-Diyarbekri, (Tsz.), Tarihu’l-Hamis fi Ahvali Enfesi Nefayis, Beyrut, MuessesetuŞa‘ban. Edîb ‘Abdulvâhid, (2000), Mu‘cemu’l-Fasîh Minellehecâti’l-‘Arabiyye, Riyad, Mektebetu’l-‘Ubeykan. Ekinci, Abdullah, (Tsz.), Harran Mitolojisi ve Tarihi, Şanlıurfa İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayınları. İbnu’l-Esîr, (1987), el-Kâmil fi’t-Târih, (10 Cilt), Tahkik: Abdullah el-Kâdî, Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. el-Feyrûzâbâdî, İbn Yâkûb, (2000), el-Bulğa fî Terâcimi Eimmeti’n-Nahvi ve’l-Luğa, Thk. Muhammed el-Mısrî, Dâru Sadduddîn. İbn Fûtî, (2003), el-Havâdisu’l-Câmi‘a ve’t-Tecâribu’n-Nâfi‘a fi’l-Mieti’s-Sâbi‘a, Tahkik: Mehdî en-Necm, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut İbn Hallikân, (1972), Vefeyâtu’l-A‘yân ve Ebnâu Ebnâi’z-Zemân, Dâr Sâdır, Beyrut. el-Hamevî, Yâkût, (1977), Mu’cemu’l-Buldân, (5 Cilt), Beyrut, Dâr Sâdır. el-Hamevî, Yâkût, (Tsz.), Mu‘cemu’l-Udebâ’, Matbûâtu Dari’l-Me’mûn. el-Hicrânî, Ebu Muhammed Tayyib. (2008), Kilâdetu’n-Nahr fî Vefeyâti A‘yâni’l-‘Asr, Dâru’l-Minhâc, Cidde. el-Husarî el-Kayrevânî, Zehru’l-Âdâb ve Semeru’l-Elbâb, Dâru’l-Cîl, Beyrut. İbn Havkal, (1996), Sûretu’l-Arz, Beyrut, Mektebetu’l-Hayat. İbn Kesîr (1997), Kısasu’l-Enbiya, Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. Kehhâle, Ömer Rıza. (1957), Mu‘cemu’l-Muellifîn, Mektebetu’l-Musennâ, Beyrut. el-Makdisî, (1906), Ahseni’t-Tekâsîm fî Ma‘rifeti’l-Ekâlîm, Leyden, Brill Matbaası. İbnu’n-Nedîm, (1997), el-Fihrist, Nşr. İbrâhîm Ramazân, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut. Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit, Tekvin, Bab 12, (2010), İstanbul, Ohan Matbaacılık. Oppenheim V., Caskel W., ve Braunlich E., (Tsz.), el-Bedv, (4 Cilt), el-Varrâk li’n-Neşr. Rıza, Ömer, (1993), Mu‘cemu’l-Muellifîn, Beyrut, Muessesetu’r-Risale. Safedî, el-Vâfî bi’l-Vefeyât, Daru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî. Sevâdî, Abd Muhammed. (1989), el-Ahvâlu’l-İctimâ‘iyye ve’l-İktisâdiyye fî Bilâdi’l-Cezîreti’l-Furâtiyye, Bağdat, Dâru’ş-Şuuni’s-Sekafiyyeti’l-‘Âmme. İbn Şa‘âr el-Mevsılî, (2005), Kalâidu’l-Cumân fî Ferâidi Şu‘arâi Hâza’z-Zemân, Thk. Kâmil Selman el-Cubûrî, Beyrut, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye. Şeşen, Ramazan, (1996), Harran Tarihi, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Zehebî, (1985), el-‘İber fî Ahbâri Men Ğaber, Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.