A Research On The Relationship Of Social Integration and Religious Education

Yıl 2022, , 59 - 82, 31.05.2022

Çetin Doğru

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1021014

Öz

It is known that many factors are effective in social integration. Indeed religious education is one of them. Although the fields of activity of religious education are wide, it is carried out with Religious Culture and Moral Knowledge course in addition to elective religion courses in formal education institutions. In this study, which aims to examine secondary school DKAB textbooks from the perspective of social integration, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used and the research was designed with a case study. 4 DKAB textbooks taught in the 5th, 6th, 7th and 8th grades of Secondary School and Imam Hatip Secondary Schools in 2019 constitute the data sources of the research. Content analysis approach was preferred in the analysis of the research data. In this research, which is considered important for the literature due to the scarcity of scientific studies on the relationship between religious education and social integration in the literature, answers were sought to the following questions: Are the contents of the secondary school DKAB textbooks prepared in accordance with the objectives stated in the curriculum and thought to be related to social integration? Do the textbooks include unifying and integrating themes through the subjects of religion, belief, worship and morality? As a result of the research, it is seen that the information included in some units and subject headings of the DKAB textbooks directly or implicitly contains unifying and integrative messages, and these messages are presented especially on the subjects related to belief, worship and morality.

Anahtar Kelimeler

Social integration, Religious Culture and Moral Knowledge, Religious education

SOSYAL BÜTÜNLEŞME VE DİN EĞİTİMİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Sosyal bütünleşmede birçok faktörün etkili olduğu bilinmektedir. Nitekim din eğitimi bunlardan birisidir. Din eğitiminin faaliyet alanları geniş olmakla birlikte örgün eğitim kurumalarında seçmeli din derslerinin yanında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersiyle de yürütülmektedir. Ortaokulu DKAB ders kitaplarının sosyal bütünleşme perspektifinden incelenmesinin amaçlandığı bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmış ve araştırma, durum çalışmasıyla desenlemiştir. 2019 yılında Ortaokulu ve İmam Hatip Ortaokullarının 5, 6, 7 ve 8.sınıflarında okutulan 4 DKAB ders kitabı, araştırmanın veri kaynaklarını oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde içerik analizi yaklaşımı tercih edilmiştir. Literatürde din eğitimi ve sosyal bütünleşme ilişkisine yönelik yapılan bilimsel çalışmaların azlığı nedeniyle literatür için önemli görülen bu araştırmada şu sorulara yanıtlar aranmıştır: Ortaokulu DKAB ders kitaplarının içerikleri, öğretim programında belirtilen ve sosyal bütünleşme ile ilgili olduğu düşünülen hedeflere uygun hazırlanmış mı? Ders kitapları, dinin inanç, ibadet ve ahlak konuları üzerinden birleştirici, bütünleştirici temalara yer vermekte midir? Araştırma sonucunda DKAB ders kitaplarının bazı ünite ve konu başlıkları altında yer verilen bilgilerin doğrudan ya da örtük bir şekilde birleştirici, bütünleştirici mesajlar içerdiği, özellikle inanç, ibadet ve ahlak ile ilgili konular üzerinden bu mesajların sunulduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bütünleşme, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Din eğitimi

Kaynakça

• Adler, Alfred, Çocuk Eğitimi, çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Adler, Alfred, İnsanı Tanıma Sanatı, çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Altıkardeş, İsmet, Din Eğitiminin Sosyal Yapı ve Sosyal Bütünleşme İle İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi, 1991.
• Arslantürk, Zeki, Tayfun Amman, Sosyoloji, 4b., İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2001.
• Aydın, M. Şevki, Din Eğitimi Bilimi, Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Ayhan, Halis, Türkiye’de Din Eğitimi, 3.b., İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Bayraklı, Bayraktar, İslam ve Eğitim, , İstanbul: Düşün Yayıncılık 1980.
• Berger, Peter L., Dinin Sosyal Gerçekliği, çev. Ali Coşkun, İstabul: İnsan Yayınları, 1993.
• Bilgeseven, Amiran Kurtkan, Eğitim Sosyolojisi: Kavramlar, Teoriler, :Eğitim Yolu İle Kalkınmanın Esasları, 4.b., İstanbul: Türk dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1987.
• Bilgin, Vecdi, Sosyal Çözülme ve Din, 1.b., Samsun: Etüt Yayınları, 1997.
• Cebeci, Suat, Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi, 3.b, Ankara: Akçağ Yayınları, 2015.
• Coşkun, Ali, “Sosyal Bütünleşme/Sosyal Çözülme ve Din”, Din Eğitimi araştırmaları Dergisi, 13, 2004, ss. 111-151.
• Çelik, Celalettin, “Sosyal Bütünleşme ve Din”, Din Sosyolojisi, ed. Mehmet Babayiğit, Konya: Palet Yayınları, 2013, ss. 163-177.
• DPT, Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu: Milli Kültür, 2.b., 1984-1920, Ankara: DPT, 1984.
• Erdoğan, İsmail, vd., Ortaokulu ve İmam Hatip Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (5) Ders Kitabı, Ankara: Lisans Yayınları, 2019.
• Erkal, Mustafa E., Sosyoloji (Toplumbilim), 8.b., İstanbul: Der Yayınları, 1997.
• Ertürk, Selahattin, Eğitimde Program Geliştirme, 9.b, Ankara: Meteksan Yayınevi, 1997.
• Faruki, İsmail R., Bilginin İslamileştirilmesi(Genel Çalışma Planı ve İlkeler), çev. Fehmi Koru, 6.b., İstanbul: Risale Yayınları, 2018.
• Fazlu Rahman, İslam ve Çağdaşlık, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Fıthcer, Joseph, Sosyoloji Nedir?, çev. Nilgün Çelebi, Ankara: Atilla Kitabevi, 2001.
• Furseth, Inger, Pal Repstad, Din Sosyolojisine Giriş: Klasik ve Çağdaş Kuramlar, çev. İhsan Çapçıoğlu, Halil Aydınal, 1.b., Ankara: Birleşik Yayınevi, 2011.
• Gudde, Abdulfettah Ebu, Bir Eğitimci Olarak Hz Muhammed (sas) ve Öğretim Metotları, çev. Enbiya Yıldırım, 3.b., Ankara: Otto Yayınları, 2018.
• Günay, Ünver, “Din ve Sosyal Bütünleşme”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, 1989, ss. 1-14.
• Günay, Ünver, “Toplumsal Bütünleşme ve Din”, Din Sosyolojisi, ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu, Ankara: Grafiker Yayınları, 2012, ss. 453-464.
• İsmail Sağlam, “Üniversiteleşme, Yükseköğretim ve Yüksek Din Öğretimi Üzerine Bazı Düşünceler”, Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu(Akademik ve sosyal Yönleriyle), Malatya: 24-25 Aralık, 2019.
• Karaca, Mehmet, “Farklılaşma, bütünleşme ve Birlikte Yaşama Üzerine”, Diyarbakır, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 2012, ss. 226-238.
• Karslı, Bahset, Din ve Sosyal Bütünleşme: Farklılık ve Birlikte Yaşama (Göksün Örneği), Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Kaya, Kamil, “Amiran Kurtkan’ın Düşünce Sisteminde Din ve Sosyal Bütünleşme”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 176, 2008, ss. 57-68.
• Kızıloluk, Hakkı, Eğitimin toplumsal temelleri, Ankara: Anı yayıncılık, 2013.
• Köylü, Mustafa, Şakir Gözütok, Anahatlarıyla İslam Eğitim Tarihi, İstanbul: Ensar Yayınevi, 2017.
• Macit, Sadullah, Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. Sınıf Ders Kitabı, Ankara: FCM Yayınları, 2019.
• MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Devlet Kitapları, 2010.
• MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: Devlet Kitapları, 2010.
• MEB, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları, 2018.
• MEB, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları, 2018.
• MEB, ODKAB Dersi (9, 10, 11 ve12. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Devlet Kitapları, 2010.
• Nayir, Sabahattin, Abdullah Açık vd., İmam Hatip Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8. sınıf Ders Kitabı, Ankara: MEB Yayınları, 2019.
• Nirün, Nihat, Alev Öner vd., Sosyoloji 3, 2.b., Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
• Okumuşlar, Muhiddin, Sosyalleşme Sürecinde Din Eğitimi-İlk Dönem İslam Toplumu Örneği-, Konya: Yediveren Kitap, 2013. Öcal, Mustafa, Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi, İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
• Öymen, H.R., M. Dağ., İslam Eğitim Tarihi, Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1974.
• Özdemir, Safiye, Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6. sınıf Ders Kitabı, Ankara: Dörtel Yayınları, 2019.
• Sağlam, İsmail, “Çocukların Davranışlarının Şekillenmesinde Etkili Olan Faktörlere Teorik Bir Yaklaşım” Bursa, U.Ü.İ.F.D., C.10, S. 2 (2001), ss. 209-223.
• Sezer, Baykan, Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı, 1.b., İstanbul: Doğu Kitabevi, 2017.
• Tezcan, Mahmut, Eğitim Sosyolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık, 2017.
• Tosun, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, 8.b., Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2015.
• Touraine, Alain, Birlikte Yaşayabilecek miyiz?-Eşitliklerimiz ve Farklılıklarımızla, çev. Olcay Kunal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Türkdoğan, Orhan, Değişme, Kültür ve Sosyal Çözülme, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1988.
• Türkdoğan, Orhan, Kültür-Değişme ve Kültürel Çözülme, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2014.
• Ulvan, Abdullah, İslam’da Sosyal Dayanışma, çev. İsmail Kaya, 2.b., Konya: Uysal Kitabevi, 1990.
• Yılmaz, Hüseyin, “Sosyal Bütünleşmemizin Temel Sorunları Ve Bazı Çözüm Önerileri”, C.Ü. ilahiyat Fakültesi Dergisi, XIV/2, 2010, ss. 73-101.
• Yiğit, Hulusi, Emine Ö. Doğan vd., İlkokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı (4.Sınıf), Ankara: MEB Yayınları, 2019.
• Zehra, Muhammed Ebu, İslam’da Sosyal Dayanışma, çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Osman Eskicioğlu, İstanbul: Yağmur Yayınları, 1981.